TCMB: Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C TÜFE göstergelerinin eğilimlerinde azalış izlendi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Ekim ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.

Tüketici fiyatları Ekim ayında yüzde 2,39 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,31 puan yükselişle yüzde 19,89
olmuştur. Yıllık enflasyon gıda ve temel mal dışındaki gruplarda yükseliş kaydederken, bu artışa en belirgin
katkı enerji ve tütün ürünlerinden gelmiştir. Ekim ayında petrol, propan, bütan, kömür gibi enerji fiyatları
dolar bazında kayda değer bir oranda yükselirken, Türk lirasındaki görünüm ile birlikte yurt içi enerji
kalemlerinde yüksek fiyat artışları kaydedilmiştir. Tütün ürünlerindeki fiyat artışının tüketici enflasyonuna
etkisi 0,30 puan civarında olmuştur. Lokanta ve otel grubu fiyatlarındaki yükseliş eğilimi hizmet yıllık
enflasyonunu olumsuz yönde etkilemeye devam etmiştir. Temel mal yıllık enflasyonu dayanıklı tüketim
malları fiyat gelişmelerine bağlı olarak yavaşlamıştır. Gıda yıllık enflasyonundaki gerilemede ise taze meyve
fiyatlarındaki düzeltme hareketinin etkisi hissedilmiştir. Emtia fiyatları Ekim ayında enerji, metal ve tarımsal
ürünler öncülüğünde olumsuz bir seyir izlemiş ve dış fiyat baskıları belirginleşmiştir. Bu gelişmelere ek
olarak, artan tedarik sıkıntıları ile birlikte üretici fiyatları enerji ve ara malı sektöründe belirgin olmak üzere
alt gruplar genelinde yükselmiştir. Bu dönemde B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları sınırlı bir oranda
gerilerken, göstergelerin yakın dönem eğilimlerinde Ekim ayında da yavaşlama kaydedilmekle birlikte
yüksek seviyeler korunmuştur.

Değerlendirmeler

Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 2,39 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,31 puan artarak yüzde
19,89 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla, 0,13 ve 0,16
puan azalarak yüzde 18,50 ve yüzde 16,82 olarak gerçekleşmiştir .

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, alkol-tütün-altın
ve hizmet gruplarının katkıları, sırasıyla, 0,38, 0,28 ve 0,02 puan artmış, gıda ve temel mal gruplarının
katkıları ise sırasıyla 0,22 ve 0,15 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde azalış
izlenmiştir . Bu dönemde, enflasyon eğilimi işlenmiş gıda ve temel mal gruplarında azalırken,
hizmet grubunda bir miktar yükselmiştir .

Hizmet fiyatları Ekim ayında yüzde 1,04 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,37 puan artarak yüzde
15,43 olmuştur . Yıllık enflasyon ulaştırma ve diğer hizmetlerde gerilerken, haberleşme
hizmetlerinde yataya yakın seyretmiş, kira ve lokanta-otelde ise yükselmiştir . Lokanta-otel
grubunda yıllık enflasyon yüzde 25,23’e yükselerek hizmet enflasyonunu olumsuz yönde etkilemeyi
sürdürmüştür. Bu grupta gıda fiyatlarındaki artışların da etkisiyle yemek hizmetleri fiyatlarında Ekim ayında
da yüksek bir artış (yüzde 2,03) gözlenirken, konaklama hizmetleri fiyatlarındaki yükselişte (yüzde 5,86)
gerek yurt gerekse otel ücretlerindeki artışlar etkili olmuştur. Bu gelişmede geçici KDV indirimlerinin sona
ermesinin de yansımaları hissedilmiştir. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle kira enflasyonundaki
yükseliş eğilimi bu dönemde de sürmüştür. Haberleşme hizmetlerinde koli gönderme ücretlerinde
gerçekleşen yüksek aylık artışa rağmen diğer kalemlerdeki ılımlı seyir sonucu aylık artış sınırlı olmuştur.
Ulaştırma hizmetleri fiyatları ise şehirlerarası otobüs ücretlerindeki düşüş öncülüğünde gerilemiştir.

Temel mal yıllık enflasyonu Ekim ayında 0,92 puan gerileyerek yüzde 18,46 olmuştur . Bu dönemde
yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda gerilerken, diğer temel mallarda yatay bir seyir izlemiş, giyim ve
ayakkabı grubunda ise yükseliş kaydetmiştir . Dayanıklı mal fiyatları Ekim ayında yüzde 1,23
oranında artmış, bu gelişmede beyaz eşya fiyatlarındaki aylık artış (yüzde 5,96) belirleyici olurken, mobilya
ve otomobil kalemlerindeki ılımlı seyir grup aylık enflasyonunu sınırlamıştır. Bu gelişmelerle, dayanıklı mal
grubu yıllık enflasyonu 1,88 puan azalarak yüzde 20,24’e gerilemiştir. Giyim ve ayakkabı fiyatları Ekim ayında
yüzde 7,65 oranında yükselerek mevsimsel ortalamasının altında bir artış göstermiş, ancak grup yıllık
enflasyonu geçen yılın aynı döneminde salgın hastalık kaynaklı düşük bazın etkisiyle yükseliş kaydetmiştir.
Diğer temel mallar grubunda fiyatlar yüzde 1,50 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu yüzde 23,35 ile
yataya yakın seyrini korumuştur.


Enerji fiyatları Ekim ayında yüzde 4,58 oranında artmıştır. Bu dönemde petrol, kömür, propan,
bütan, doğal gaz gibi uluslararası enerji fiyatları dolar bazında güçlü bir artış kaydetmiştir. Bu gelişmelerle
akaryakıt (yüzde 8,87), tüp gaz (yüzde 11,86) ve katı yakıt (yüzde 16,10) tüketici fiyatlarında yüksek aylık
artışlar izlenmiştir. Akaryakıt ÖTV miktarının sıfırlanmasıyla eşel mobil sistemi sınırına ulaşmış, böylelikle
Türk lirası cinsi uluslararası enerji fiyatlarındaki gelişmeler yurt içi akaryakıt fiyatlarına doğrudan yansımaya
başlamıştır. Hâlihazırda eşel mobil sisteminin önemli bir enflasyonist baskıyı engellemeye devam ettiği not
edilmelidir. Bu gelişmelerle birlikte yıllık enerji enflasyonu Ekim ayında 2,99 puan yükselerek yüzde 25,76
olmuştur .

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Ekim ayında yüzde 1,92 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu bir önceki
yıldaki yüksek bazın da etkisiyle 1,38 puan gerileyerek yüzde 27,41 ile yüksek seyrini korumuştur .
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 2,86 puan düşüşle yüzde 29,20’ye, işlenmiş gıda
grubunda ise 0,08 puan düşüşle yüzde 25,71’e gerilemiştir . İşlenmemiş gıda enflasyonundaki
gerilemede temelde taze meyve-sebze fiyatları etkili olurken, mevsimsellikten arındırılmış veriler Eylül
ayında taze meyve-sebze grubunda gözlenen düzeltmenin taze meyve kaynaklı olarak bu dönemde de
devam ettiğine işaret etmiştir (Grafik 10). Ekim ayında, diğer işlenmemiş gıda grubunda yükselmeye devam
eden bakliyat fiyatlarının yanı sıra süt ve patates fiyatlarındaki artışlar dikkat çekerken, bu gelişmelerde
tarımsal kuraklığa bağlı rekolte kaybı, kur gelişmeleri ve girdi maliyetleri etkili olmaya devam etmiştir.
İşlenmiş gıdada bu dönemde genele yayılan fiyat artışları görülmekle birlikte, uluslararası ve yurt içi buğday
fiyatlarındaki olumsuz seyrin baskı oluşturduğu ekmek ve tahıllar grubundaki yükseliş öne çıkmıştır.
Ekim ayında, üretici firmaların sigara fiyatlarında 1 TL fiyat artışına gitmeleri nedeniyle tütün ürünleri
fiyatları yüzde 6,44 oranında artış kaydetmiştir. Bu gelişmenin tüketici enflasyonuna etkisi yaklaşık 0,30
puan olmuştur.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Ekim ayında yüzde 5,24 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,35 puan artarak yüzde
46,31 olmuştur. Endeks genelinde yüksek fiyat artışları gerçekleşmiş, bu gelişmede
Türk lirasındaki değer kaybı, başta enerji olmak üzere süregelen emtia fiyat artışları ve arz kısıtları belirleyici
olmaya devam etmiştir. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükselmiştir


Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji yıllık enflasyonundaki artışın öne çıktığı görülmektedir
(Tablo 3, Grafik 13 ve Grafik 14). Aylık bazda fiyat artışları alt gruplar geneline yayılırken, en belirgin artış
yüzde 9,33 ile enerji grubunda gerçekleşmiştir. Enerji grubu fiyatları rafine edilmiş petrol ürünleri, gaz
imalatı, su ve kömür fiyatları öncülüğünde yükselmiştir. Bir diğer yüksek fiyat artışı gösteren ana gruplardan
ara mallarında ise demir-çelik ve ferro alaşımlar ile diğer metaller, tekstil iplik ve elyafları, temel kimyasallar
ile plastik ve kağıt ürünleri etkili olmuştur. Bu dönemde sermaye mallarındaki fiyat artışında metal yapı
ürünleri, motorlu kara taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları, makineler, bilgisayar ve bilgisayar çevre
birimleri öne çıkmıştır. Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya, ev aletleri ve tüketici elektroniği
öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta et ürünleri, katı-sıvı yağlar, giyim, tekstil
ürünleri, tütün ve fırın ürünleri ile unlu mamuller belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları
üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar sürmektedir.