SPM’ye göre COVID-19 şokunun işsizliğe etkisi Mayıs-2020 döneminde iyice hissedilecek

TOBB ETÜ Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SPM), Türkiye’de
istihdam konusunda kısa vadeli geleceğe dönük tahminleri içeren " "Sanayide
Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri" Ağustos 2020 raporunu yayınladı.

 İşgücü piyasaları göstergelerine dair isabetli tahminleri ile tanınan Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM), 10 Ağustos 2020-Pazartesi günü ilan edilecek Mayıs-2020 dönemi verilerinde işsizlik oranının, COVID-19 şoku sebebiyle 1,9 puan artarak yüzde 14,7, tarım dışı işsizlik oranının da 2,3 puan artarak yüzde 17,2 düzeyine ulaşacağını tahmin etti.

Nisan-2020 döneminde resmi tanımlı işsizlik yüzde 12,8 olarak ilan edilirken SPM; geniş tanımlı işsizliği ise bir önceki döneme göre 1,6 puan artışla yüzde 24,3 olarak hesapladığını açıkladı.

İhracat, üretime yönelik ithalat ve sanayi üretimi COVID-19 etkisi sebebiyle büyük düşüşler gösterdi

SPM Araştırmacısı Dr. Pınar KAYNAK, COVID-19 şokunun Mayıs-2020 döneminde işgücü piyasalarına etkilerini ciddi biçimde göstereceğini düşündüklerini ifade ederek; “Nisan 2020 döneminde ihracat Mart dönemine göre yüzde 33, hammadde ithalatı yüzde 29, yatırım malları ithalatı ise yüzde 17 oranında azaldı. Diğer yandan yine aynı dönemde mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi 33,7 puan düşerken, imalat sanayisi kapasite kullanım oranı da 13,7 puan gerileyip son 10 yılın en düşük seviyesini gördü. Tüm bunlar COVID-19’un ekonomide etkilerini ciddi bir biçimde göstermeye başladığının bir işaretidir ve Mayıs dönemi işsizlik oranlarına yansıması kaçınılmazdır” dedi.

İstihdam oranının yüzde 40,7 ile son 10 yılın en düşük düzeyine inmesini bekliyoruz

SPM Araştırmacısı Dr. KAYNAK, mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının da 2,2 puan artarak yüzde 18,3 seviyesine çıkmasını beklediklerini vurgulayarak “İstihdam oranının yüzde 40,7 seviyesine inerek son 10 yılın en düşük seviyesini görmesini; sanayi istihdamının da azalarak 5 milyon 282 bin kişi düzeyinde seyretmesini bekliyoruz. Ancak daha önce de altını çizdiğimiz gibi 2014 yılından bu yana çok başarılı tahminler yapmamıza izin veren modelimiz, COVID-19 pandemisi gibi bir şokun işgücü piyasaları üzerindeki etkilerini öngörmeye elverişli değil. Dolayısıyla, COVID-19 şokuna bağlı olarak yayınladığımız tahminlerden sapmalar olması şaşırtıcı olmayacaktır” şeklinde konuştu.

SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar SAYAN gözetiminde, araştırmacı Dr. Pınar KAYNAK’ca yapılan tahminler; TÜİK’ce açıklanacak olan genel işsizlik oranı, tarım dışı işsizlik oranı, mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı, istihdam oranı ve sanayi istihdamı rakamlarını kapsıyor. Tahminler, bu göstergelerin kendi geçmiş değerleri ile GSYH ve Sanayi Üretim Endeksi’nin (SÜE) geçmiş değerlerini kullanarak gerçekleştirildi. SPM, Ağustos-2020 “Sanayide Gelişmeler ve İstihdam Eğilimleri” çalışmasının sonuçlarını açıklarken, Mayıs-2020 dönemine ait 10 Ağustos’ta ilan edilecek işsizlik oranı tahminini de kamuoyuyla paylaştı.

Resmi işsizlik yüzde 12,8; geniş tanımlı işsizlik yüzde 24,3 oldu

Geçen ay yayınladıkları bültendeki işsizlik oranında azalma beklentisi anımsatılan SPM çalışmasında, 10 Temmuz tarihinde açıklanan Nisan 2020 dönemi genel işsizlik oranının bu tahmine paralel olarak gerilediği ve yüzde 12,8 olarak ilan edildiği belirtildi. Mevsim etkilerinden arındırılmış ve arındırılmamış tarım dışı işsizlik oranlarında bir artış beklenildiği; açıklamaya göre MEA tarım dışı işsizlik oranı beklentinin 0,2 puan üstünde artarak yüzde 16,1, tarım dışı işsizlik oranının ise beklentinin tersine 0,1 puan azalarak yüzde 14,9 düzeyinde seyrettiği kaydedildi.

Geçen aydan itibaren TÜİK’ce yayınlanmayan geniş tanımlı işsizlik oranını da kamuoyuyla paylaşmaya başlandığı hatırlatılan SPM çalışmasında; “Yukarıda bahsedilen işsizlik oranları TÜİK tarafından açıklanan resmi işsizlik oranlarıdır. Ne var ki işsizlikteki gerçek tabloyu görebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakılmalıdır. Resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenler, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişilerdir. Fakat bu kişilerin yanı sıra, son dört haftada işe başvurmamış ama çalışmaya hazırım diyen işsizler de vardır. İşte bu kişileri de hesaba katınca (geniş tanımlı) işsizlik oranı yüzde 24,3 olarak gerçekleşmektedir. Bu oranın Nisan 2020 döneminde; Mart dönemine göre 1,6 puan, geçen yılın aynı dönemine göre ise 5,6 puan arttığı görülmektedir” denildi.

SPM’nin Mayıs-2020 dönemi işsizlik tahminlerini de içeren çalışmasının sonuç bölümündeyse şu ayrıntılara yer verildi:

“Nisan 2020 döneminde ihracat, Mart dönemine göre yüzde 33 oranında azalırken, hammadde ithalatı yüzde 29, yatırım malları ithalatı ise yüzde 17 oranında azalmıştır. Diğer yandan yine aynı dönemde, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi 33,7 puan azalırken, imalat KKO 13,7 puan azalarak son 10 yılın en düşük seviyesini görmüştür. Tüm bunlar COVID-19’un ekonomide etkilerini ciddi bir biçimde göstermeye başladığının bir işaretidir ve Mayıs dönemi işsizlik oranlarına yansıması kaçınılmazdır. Yaptığımız tahminler de bu beklentimizi destekler niteliktedir.”

Nisan-2020 döneminde kapasite kullanım oranlarında çift haneli gerilemeler yaşandı

SPM çalışmasında imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yöneticilerinin TCMB İktisadi Yönelim Anketi’ne verdikleri yanıtlara göre hesaplanan “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı”nın (KKO), Nisan döneminde geçen yılın aynı ayına göre 13,4 puan azalarak yüzde 61,6 düzeyine düştüğü ifade edilerek, “Bu rakam Mart 2020 dönemi imalat sanayi KKO seviyesinden 13,7 puan düşüktür. COVID-19 pandemisinin imalat KKO’da etkisini şiddetle göstermeye başladığı görülmektedir. Nisan 2020 döneminde imalat KKO, 2008-2009 küresel krizinden bu yana son 11 yılın en düşük seviyesini görmüştür” denildi.

Çalışmada imalat sanayisinin üç alt ana dalı olan tüketim malları, ara malları ve yatırım malları imalatları için kapasite kullanım oranlarındaki gelişmeler de analiz edildi. Buna göre Nisan 2020’de tüketim malları imalatı alt sektöründeki kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 15,2 puan azalarak yüzde 58,4 seviyesine inerken, ara malları imalatı KKO yüzde 75,7’den yüzde 65,5 düzeyine; yatırım malları imalatı KKO ise yüzde 76,5’ten yüzde 51,4’e düştü. Çalışmada “İmalat KKO’suna benzer şekilde tüketim, ara ve yatırım malları KKO’ları küresel krizden bu yana en sert düşüşü görmüş ve son 11 yılın en düşük seviyelerine ulaşmışlardır” değerlendirmesinde bulunuldu.

Nisan-2020 Döneminde İşgücü Verilerinde Neler Yaşandı?

SPM:“NİSAN-2020 DÖNEMİ İTİBARIYLA, SON 1 YILDA 3 MİLYONU AŞKIN KİŞİ İŞGÜCÜ KAPSAMINDAN ÇIKTI VE İŞGÜCÜ 29,4 MİLYONA GERİLEDİ”

- “SANAYİ SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM, MART-2020 DÖNEMİNE GÖRE 164 BİN KİŞİ AZALDI”

SPM çalışmasında TÜİK’in Nisan 2020 genel işsizlik oranını yüzde 12,8 olarak açıkladığı anımsatılarak, bu oranın bir önceki yılın aynı döneminden 0,2 puan, Mart dönemi işsizlik oranından ise 0,4 puan düşük olduğu bildirildi. İşsiz sayısının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 10,2 oranında daraldığı ifade edilen çalışmada, “Tarım dışı işsizlik oranı Mart dönemine göre 0,1 puan azalarak yüzde 14,9 seviyesinde seyretmiştir. Bu oran bir önceki yılın aynı döneminden de 0,1 puan düşüktür. Genel işsizlik oranı ve tarım dışı işsizlik oranında Kasım 2012’den bu yana süregelen artış eğilimi devam etmektedir” görüşü dile getirildi.

SPM’nin Nisan-2020 dönemi işsizlik verilerine yönelik diğer tespitleri ise şöyle:

İşgücü: Nisan döneminde işgücü, bir önceki döneme göre yüzde 2,4 oranında azalarak 29 milyon 388 bin kişi düzeyine inmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yaklaşık olarak yüzde 9,3 oranında bir daralma söz konusudur. Bu da 3 milyon 13 bin kişinin işgücünden çıktığını göstermektedir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü bir önceki döneme göre 893 bin kişi azalarak 29 milyon 620 bin kişi düzeyine inmiştir. Bu da bir önceki döneme göre yüzde 2,9 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 9,2 oranında bir daralma olduğuna işaret etmektedir.

İşgücüne Katılım Oranı: Nisan 2020 toplam işgücüne katılım oranı (İKO) yüzde 47,2 olarak açıklanmıştır. Bu oran, Mart döneminden 1,2 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 5,7 puan düşüktür. Diğer yandan, mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılım oranı bir önceki döneme göre 1,5 puan azalarak yüzde 47,5 düzeyine gerilemiştir. Bu oran geçen yılın aynı döneminden 5,7 puan düşüktür.

İstihdam: TÜİK Nisan 2020 istihdam oranını yüzde 41,1 olarak açıklamıştır. Bu oran Mart döneminden 0,9 puan, geçtiğimiz yılın aynı döneminden ise 4,9 puan düşük olmakla beraber son 10 yılın da en düşük seviyesidir. İmalat sektöründe istihdam bir önceki döneme göre 184 bin kişi azalarak 4 milyon 916 bin kişi seviyesine gerilerken, madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektörlerinde toplam istihdam 21 bin kişi artmıştır. Bunlara paralel olarak, sanayi sektörü istihdamı Mart dönemine göre 164 bin kişi azalmış ve 5 milyon 344 bin kişi olarak açıklanmıştır. Yıllık bazda imalat sektöründeki 236 bin kişilik azalma ile madencilik ve taş ocakçılığı ile altyapı hizmetleri sektöründe meydana gelen 27 bin kişilik artışa mukabil, sanayi istihdamı yıllık olarak 209 bin kişi azalmıştır.