(Yenileme) TCMB: Yıllık enflasyon, enerji ve hizmetlerde daha belirgin olmak üzere, tüm ana gruplarda gerilemiştir

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Eylül ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor

Özet
Tüketici fiyatları eylül ayında yüzde 2,97 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,59 puan düşüşle yüzde 49,38
olmuştur. Yıllık enflasyon, enerji ve hizmetlerde daha belirgin olmak üzere, tüm ana gruplarda gerilemiştir.
Bir önceki ay düşüş sergileyen gıda fiyatları eylül ayında işlenmemiş gıda alt grubu kaynaklı olarak görece
yüksek bir artış kaydetmiştir. İşlenmiş gıda fiyat artışı ise alt grup genelinde ılımlı gerçekleşerek olumlu bir
görünüm arz etmiştir. Enerji fiyatları da bu dönemde ılımlı bir seyir izlemiştir. Temel mal grubu aylık fiyat
artışı bir miktar yükselmiş, söz konusu gelişmede giyim ve ayakkabı grubu yanında dayanıklı tüketim
mallarının etkisi hissedilmiştir. Hizmet grubunda aylık fiyat artışı gücünü korurken, eylül ayında hizmet
enflasyonu üzerinde okula dönüş etkisi öne çıkmıştır. Ayrıca, bu dönemde sözleşme yenileme oranının
yüksek olmasıyla aylık kira enflasyonu güçlü seyrini korumuştur. Üretici fiyatları artışı önceki aya kıyasla bir
miktar yavaşlamış, yıllık üretici enflasyonu gerileme eğilimini sürdürmüştür. Bu görünüm altında,
mevsimsellikten arındırılmış verilerle, aylık değişimler B göstergesinde yatay seyrederken diğer
göstergelerde bir önceki aya kıyasla bir miktar yükselmiştir.


Değerlendirmeler
Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 2,97 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 2,59 puan azalarak yüzde
49,38 seviyesine gerilemiştir (Grafik 1). Mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir önceki aya
kıyasla yatay seyretmiştir (Grafik 2). B endeksinin yıllık değişim oranı 2,64 puan azalarak yüzde 48,23
olurken C endeksinin yıllık değişim oranı 2,46 puan düşüşle yüzde 49,10 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 1).
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, hizmet, enerji, gıda, temel mal ve alkol-tütün-altın
gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 0,98, 0,64, 0,50, 0,28 ve 0,19 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, aylık artışlar bir önceki aya kıyasla B göstergesinde yatay
seyrederken, C göstergesinde sınırlı bir miktarda yükselmiştir (Grafik 3). Fiyat artışları, B endeksini oluşturan
gruplardan işlenmiş gıdada yavaşlarken, hizmetlerde yatay seyretmiş, temel mallarda ise artış kaydetmiştir
(Grafik 4). Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük
seyretmeye devam etmiştir. Ana eğilime ilişkin medyan enflasyon ve SATRIM gibi alternatif göstergeler de
eylül ayında bir miktar yükselmiştir.
Hizmet fiyatları eylül ayında yüzde 4,90 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 4,91 puan gerileyerek yüzde
72,92 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon ulaştırmada daha belirgin olmak üzere yüksek bazın da
etkisiyle tüm alt gruplarda gerilemiştir. Aylık bazdaki yüksek artışta, kira, ulaştırma ve eğitim
hizmetleri belirleyici olmuştur. Kira aylık enflasyonu eylül ayında sözleşme yenileme oranının yüksek
seyretmesinin de etkisiyle yüzde 7,62 ile güçlü seyretmiş, yıllık kira enflasyonu ise 3,83 puan düşüşle yüzde
117,43’e gerilemiştir. Ulaştırma hizmetleri aylık enflasyonunda (yüzde 6,89) büyük ölçüde okul servis
ücretlerinin etkisi hissedilmiştir. Bu dönemde, bir önceki aya kıyasla güçlenen diğer hizmetler alt grubunda
(yüzde 5,47) üniversite ücretlerinin sarkan etkisiyle eğitim hizmetleri (yüzde 14,21) öne çıkmıştır. Lokantaotel aylık enflasyonu bir önceki aya kıyasla bir miktar yükselirken, bu gelişmede konaklama grubu tarafında
üniversitelerin açılmasına istinaden yurt ücretlerindeki artışlar belirleyici olmuştur. Diğer taraftan, bu
dönemde haberleşme aylık enflasyonu düşük bir seviyede görece yatay seyretmiştir.
Eylül ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,65 puan gerileyerek yüzde 28,26 olmuştur. Yıllık enflasyon
giyim ve ayakkabı grubunda artarken, diğer alt gruplarda gerilemiştir (Grafik 8). Dayanıklı mal (altın hariç) alt
grubunda yıllık enflasyon yüzde 22,77’ye düşmüş; aylık fiyat artışı yüzde 1,82 ile bir önceki aya göre bir
miktar yükselmiştir. Bu dönemde fiyatlar, beyaz eşya ve otomobil kalemlerinde sırasıyla yüzde 3,81 ve 2,66
oranında artarken mobilya (yüzde -0,74) ve diğer elektrikli ve elektriksiz ev aletlerinde (yüzde -0,33)
gerilemiştir. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar sezon geçişine de bağlı olarak yüzde 3,63 oranında artış
kaydetmiştir. Diğer temel mallar alt grubu fiyatları ise yüzde 1,43 ile bir önceki aya benzer oranda artmıştır.
Enerji fiyatları eylül ayında yüzde 0,44 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 5,51 puan düşerek yüzde
62,94 olmuştur. Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin katkısıyla akaryakıt fiyatları aylık
bazda yüzde 1,58 oranında gerilemiştir. Buna karşılık tüp gaz ve katı yakıt fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde
7,25 ve yüzde 2,65 oranında artmıştır.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları eylül ayında yüzde 2,48 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,16 puan
düşerek yüzde 43,72 olmuştur (Grafik 9). Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 1,59 puan yükselerek
yüzde 43,34 oranında gerçekleşirken, işlenmiş gıda grubunda 3,61 puan gerileyerek yüzde 44,05 olmuştur
(Grafik 10). Bu dönemde, işlenmemiş gıda grubunda taze meyve ve sebze fiyatları sebze (yüzde 6,74)
öncülüğünde yükselirken, diğer işlenmemiş gıda grubunda yumurta fiyatları artışı yüzde 34,25 ile dikkat
çekmiştir. İşlenmiş gıda grubu f fiyatları ise yüzde 1,59 oranında yükselirken, alt kalemler bazında görece
ılımlı fiyat artışları izlenmiştir.
Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları eylül ayında yüzde 4,16 oranında yükselmiştir. Önceki iki ay
maktu vergi güncellemesi kaynaklı olarak fiyatı yükselen tütün ürünlerinde, eylül ayında ise firma kaynaklı
fiyat artışları gerçekleşmiştir.
Yurt içi üretici fiyatları eylül ayında yüzde 1,37 oranında artmış, yıllık enflasyon yüksek bazın etkisiyle 2,66
puan düşerek yüzde 33,09’a gerilemiştir. Bu dönemde ana sanayi grupları itibarıyla,
sermaye malı grubundaki fiyat artışı yüzde 1,89 olurken, ara malı (yüzde 1,27) ve enerji (yüzde 0,45) manşet
oranı sınırlayan gruplar olarak öne çıkmıştır. Sektörler bazında incelendiğinde, tütün ürünleri,
kömür ve linyit, metal cevherleri, diğer mamul eşyalar, basım ve kayıt hizmetleri, içecekler, motorlu kara
taşıtları ile deri ve ilgili ürünler fiyat artışları ile öne çıkan alt gruplar olmuştur.