Yeni Akdeniz ticaret güzergahları bölgenin güneyinden ve doğusundan geçecek-Coface

Coface raporu aşağıda bulunuyor:

Akdeniz’de son zamanlarda korumacılıkta yaşanan artışlar serbest ticaret
anlaşmalarının oluşturduğu devasa ağı dönüştürmeye ve Akdeniz içi ticaret
güzergahlarını yeniden şekillendirme başlıyor. Bu bağlamda iki yeni eğilim
ortaya çıkıyor:

 Güney Akdeniz ve Doğu Akdeniz ülkeleri, özellikle otomotiv ile bilgi ve
iletişim teknolojileri (BİT) ürünlerinin ihracatında görüldüğü gibi, daha
pahalı üst sınıf ürünlere doğru bir geçiş yaşıyor;

 Bölgede Yunanistan, Kıbrıs ve Mısır gibi yeni hammadde (enerji,
kimyasallar ve inşaat) tedarikçileri ortaya çıkıyor.

Bölge içi ticaret yavaşlıyor

Asya’da bölgesel ticaretin önemi artarken, Aldeniz bölgesindeki ülkeler bunu başarmak için
mücadele ediyor. 1995’te başlayan “Barselona Sürecinden” bu yana çok taraflı ve ikili
anlaşmaların yaygınlaşmasına rağmen farklı bir tablo ortaya çıkıyor. Hatta Akdeniz içi ticarette
aşağı yönlü bir eğilim görülüyor: 2001 yılında ihracat içindeki payı yüzde 31 iken 2016 itibariyle
yüzde 29’a inmiştir. Büyüklüğü sayesinde, bölge ticaretinin büyük bölümü (ithalat ve ihracat
akşının yüzde 79,4’ü), Avro bölgesindeki Akdeniz ülkelerinden oluşan Avro-Akdeniz alt
bölgesinde yoğunlaşmıştır

. Ancak bu alt bölge son 15 yıllık dönemde gerileyerek payını Güney Akdeniz alt bölgesindeki
(yüzde 10,1), Doğu Akdeniz bölgesindeki (yüzde 8,4) ve Balkanlardaki (yüzde 2) ülkelere
kaptırmaktadır.

Son 20 yıldaki artan işbirliği çabalarına rağmen ticaret entegrasyonunun böyle zayıf bir
seviyede kalmasının birçok açıklaması mevcuttur. Tarım ve tekstil sektörlerinde ihtisaslaşan
güney ve doğu ülkeleri arasındaki rekabet, genellikle bu başarısızlığın gerekçesi olarak ilk
akla gelen argümandır. Ancak başka argümanlar da mevcuttur. 2009 krizi ve 2011 Arap Baharı
bölge ülkelerinin açıklığını olumsuz etkilemiş, güney ve doğu Akdeniz ülkelerini (Fas hariç
olmak üzere) daha da yavaşlatmıştır. Buna ek olarak, birbiri ardına uygulamaya konulan
anlaşmalar birbirlerinden farklı koşullar içerdikleri iiçin ticaret sürecini karmaşıklaştırmıştır.
Buna paralel olarak, daha fazla ticaret için beyan edilen bir irade bulunmasına rağmen,
korumacı önlemlerin (vergiler, anti damping önlemleri, kamu sübvansiyonları ve kotalar gibi)
sayısı sürekli olarak artmaktadır. 2012 yılından bu yana, Akdeniz bölgesinde 381 net korumacı
önlem uygulamaya konulmuştur ve bunların neredeyse yarısı doğrudan bölgenin diğer
ülkelerini hedeflemektedir.

Güney ve Doğu Akdeniz ülkeleri otomotiv ve BİT ihracatlarını arttırıyorlar ve hammadde
tedarik etmeye başlıyorlar

2000’li yıllardan itibaren Akdeniz Havzasındaki ülkelerin ihracat yapısında yeni eğilimler
görülmeye başlamıştır. Avro-Akdeniz alt bölgesinin otomotiv ve BİT (bilgi ve iletişim
teknolojileri) gibi yüksek katma değerli sektörlerde güç kaybettiği, işlenmiş tarım ürünleri ve
kimyasallarda ise güç kazandığı görülmektedir. Güney Akdeniz ve Doğu Akdeniz ülkeleri ise
güçlerini tekstil gibi geleneksel sektörlerden, pahalı üst sınıf ürün sektörlerine
kaydırmakttadırlar. Tarımsal gıda ürünlerinin ve metallerin ihracatında açık bir artış
kaydedilmekle birlikte, bu dinamikler Balkanlarda daha az belirgindir. Öte yandan, Kuzey Afrika
ülkeleri ile Doğu Akdeniz ülkeleri arasındaki ticaret güçlenmektedir ve yeni ticaret güzergahları
ortaya çıkmaktadır.

Otomotiv: Fas ve Türkiye -> Avro-Akdeniz ve Doğu Akdeniz

Fas ve Türkiye’nin benimsediği, sanayi sektörlerini geliştirerek ve güçlendirerek küresel değer
zincirlerini birleştirme politikası, Akdeniz bölgesinde otomotiv ihracatının yeniden
yapılandırılmasına katkıda bulunmuştur. 2016 yılında, Türkiye bölgenin otomotiv ihracatında
yüzde 13’lük bir paya sahip olurken (2002 yılında sadece yüzde 2 idi), Avro-Akdeniz ülkelerine
akışta bir artış kaydetmiştir. 2012-2016 döneminde, Fas’ın Akdeniz bölgesine otomotiv ihracatı
ülkenin toplam ihracatının yüzde 13’ünü oluşturmuştur. Bu ihracatlar halen temel olarak
Avrupa pazarına gitse de, ticaret ortakları arasında Türkiye ve Mısır da yer almaktadır.

Bilgi ve İİletişim Teknolojileri: Tunus ve Fas -> Avro-Akdeniz

Hem Tunus hem de Fas BİT ihracatlarını arttırıyor. Tunus’ta bu yeni ihtisaslaşma AvroAkdeniz
bölgesine (temel olarak Fransa, ancak aynı zamanda İspanya) yapılan ihracattaki
artış olarak kendisini gösteriyor ve şu anda ülkenin bu alt bölgeye yaptığı toplam ihracatın
yüzde 30’unu oluşturuyor. Fas için, ana ihracat pazarlarında değişimler yaşanıyor ve ihracat
akışında Fransa, Portekiz ve Malta’nın payı azalırken İspanya’nın ve İtalya’nın payı artıyor.

Enerji: Yunanistan ve Malta -> Doğu Akdeniz

Enerji Akdeniz bölgesinde en fazla ticareti yapılan alan olmaya devam ederken, sektörün
yapısı değişim geçiriyor. Gaz ve petrol önemlerini kaybederken, rafine ürünler daha fazla öne
çıkıyor. Yunanistan ve Malta’nın Türkiye ve Mısır gibi Doğu Akdeniz ülkelerine ihracatları
artıyor.

 Kimyasallar: Mısır ve Kıbrıs -> Doğu Akdeniz ve Avro-Akdeniz

Mısır’ın geleneksel sektörlerinden birisi kimyasal ve plastik sektörüdür. Ana ihracat müşterileri
Türkkiye ve Lübnan’dır, ancak başta Fransa olmak üzere Avro-Akdeniz alt bölgesine ihracat
akışları da artmaktadır. Kıbrıs da İsrail, Yunanistan ve Lübnan gibi Doğu Akdeniz ülkelerini
hedeflemektedir.