TÜRK-İŞ araştırmasına göre Kasım ayında dört kişilik ailenin açlık sınırı 3.192 TL ve yoksulluk sınırı 10.396 TL

TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) Kasım ayı 'Açlık ve yoksulluk sınırı' araştırması sonuçları şöyle

Dövizde yaşanan artış, elektrik, doğalgaz, benzin fiyatlarına yansıması, üretim girdi
maliyetlerindeki yükselme, temel mal ve hizmetlere gelen yüksek zamlar, dar ve sabit gelirli
milyonlarca ailenin geçim şartlarını daha da ağırlaştırdı. Günbegün artan fiyatlar karşısında
zaten yetersiz olan ücret gelirlerinin satın alma gücü daha da geriledi. AB üyesi ülkelere göre
Türkiye asgari ücretin en düşük olduğu ülke durumuna geldi. Dört kişilik ailenin açlık sınırı
bile mevcut asgari ücretin üstünde oldu. Bu ay itibariyle tek bir kişinin yaşama maliyeti de
net asgari ücreti 1.078 TL geçti.

TÜRK-İŞ tarafından 34 yıldan bu yana her ay düzenli olarak yapılan, bu alanda öncü ve diğer
çalışmalara örnek olan “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırmasının Kasım 2021 ayı sonucu, gıda
maddeleri fiyatlarında artışın devam ettiğini ortaya koydu. Bu durum, başta ücretli çalışanlar
ve emeklileri olmak üzere, geniş bir toplum kesiminin yaşama şartlarını olumsuz etkilemeye
devam etti. Ücret gelirlerinde belirli bir artış sağlanmasına karşın yetersiz kalan gelir
karşısında çalışanların mağduriyeti devam etti.
TÜRK-İŞ Araştırmasının Kasım 2021 ayı sonucuna göre;
- Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması
gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 3.191,55 TL’ye,
- Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim,
sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının
toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 10.395,91 TL’ye,
- Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 3.902,57 TL’ye yükseldi.

Dört kişilik bir ailenin sadece gıda harcaması (mutfak masrafı) geçen aya göre 98 TL, geçen
yıla göre 675 TL artmıştır. Yapılması gereken toplam harcama tutarı (aile bütçesi) ise aylık
320 TL ve yıllık 2.198 TL tutarında artmıştır. Zorunlu ihtiyaçlar için geçen yıla göre
yapılması gereken ek harcama tutarı kadar hane halkı gelirinde artış sağlanamadığı
durumda, aradaki farkın borçlanmayla karşılanması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Dar ve
sabit gelirli kesimler tasarruf etme aşamasını geride bırakmıştır. Ücretli çalışanların
kullandığı ihtiyaç kredisi ile kredi kartı borcu, geçim sıkıntısının üzerine yaşamı sıkı
cendereye alan bir yük halindedir. Çalışanlar içinden çıkılmaz bir batağa sürüklenmiştir.
Dar ve sabit gelirli kesimler açısından ekonomideki gelişmelerin yansıması olumsuzdur.
Sürdürülebilirlik kalmamıştır. Gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, gelir dağılımının daha da
bozulması, işsizlik ve yoksulluğun daha da artması öngörülebilir bir gelişme olacaktır. Sosyal
sorunların derinleşmemesi için atılacak adımların başında 2022 yılı yürürlüğe girecek asgari
ücretin, insanca yaşamı mümkün kılacak, kabul edilebilir tutarda belirlenmesi gelmektedir.
2021 yılının ilk gününden itibaren aylık 2.825,90 TL olarak yürürlüğe giren net asgari ücret
halen açlık sınırının altındadır. Asgari ücret ile bir kişinin yaşam maliyeti tutarı arasındaki fark
her geçen ay artmaktadır.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Kasım 2021
itibariyle şu şekilde gelişti:
- Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari
harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 3,18 oranında artış gösterdi.
- Yılın ilk on bir ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 23,23 oranında gerçekleşti.
- Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 26,82 oldu.
- Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 20,58 olarak hesaplandı.
Tablo 2: Gıda Harcamasındaki Değişim
TÜİK tüketici ve gıda fiyatları endeksi ile TÜRK-İŞ gıda fiyatları endeksinin on iki aylık
değişimine bakıldığında, gıda fiyatlarındaki artışın yüksek bir seyir izlediği ve artış eğiliminin
son aylarda yükseldiği dikkati çekmektedir.

TÜRK-İŞ hesaplamasına temel alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda
ürünlerinde Kasım 2021 itibariyle gözlenen değişim -harcama gruplarına göre- şu şekilde
olmuştur:
- Süt, yoğurt, peynir grubunda; bazı süt ve yoğurt ürünü fiyatında değişiklik
gözlenmekle beraber henüz tüm ürünlerde değişiklik olmadı. Aynı durum peynir
fiyatında da görüldü. Ancak beyaz peynir fiyatı ortalamada fazla değişmedi, ama
kilogram fiyatı olarak gravyer peynirin 165 TL, keçi peynirinin 98 TL, koyun peynirinin
95 TL olduğu da not edilmelidir.
- Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; kıyma ve kuşbaşı et
ile tavuk fiyatı artarken, sakatat (ciğer, böbrek, yürek) ürünleri fiyatı değişmedi.
Kuşkusuz ki, kilogram fiyatı 169 TL olan bonfile et hesaplamada dikkate alınmadı.
Balık ortalama kilogram fiyatı biraz geriledi, ama hesaplamada hamsi, istavrit gibi
nispeten bol ve ucuz balık çeşidi dikkate alındı. İthal somon kilogram fiyatı 120 TL,
levrek 90 TL olarak tezgâhta yer aldı. Yumurta fiyatı arttı ve tanesi 1,30 TL oldu.
Bakliyat ürünlerin de (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) bu
ay yeşil mercimek hariç önemli bir değişiklik olmadı.
- Ailenin gıda harcamasında ağırlıklı yer kaplayan ve mevsime göre önemli değişkenlik
yaşanan yaş sebze-meyve fiyatlarında bu ay önemli bir değişiklik olmadı. Her zaman
ki gibi pazarda sıklıkla bulunan ürünler temel alınarak hesaplama yapıldı. Ortalama
meyve-sebze kilogram fiyatı bu ay 8,60 TL oldu. Ortalama sebze kilogram fiyatı biraz
artarak 8,28 TL, ortalama kilogram meyve fiyatı biraz gerileyerek 9,08 TL oldu.
Bu ay, 18 sebze ve 12 meyve olmak üzere toplamda temel 30 üründeki fiyat değişimi
hesaplamada dikkate alındı. Ürünlerin tek tek ağırlığı yerine yine harcama sepetindeki
meyve-sebzenin toplam miktarından hareket edildi.
- Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; ekmek
fiyatı resmi olarak -henüz- artmadı Ancak ekşi mayalı, köy ekmeği, tam tahıllı vb.
şekilde satılan ekmek ortalama yüzde 20 oranında zamlandı. Önümüzdeki günlerde
ekmeğin gramajı ile birlikte fiyatında da artış bekleniyor. Makarna ve irmik fiyatı
değişmezken, pirinç fiyatı biraz arttı. Ancak un kilogram fiyatı yüksek oranda artış
gösterdi. Aynı şekilde bulgurda ki yüksek artış dikkat çekti.
- Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; Ayçiçeği yağının litresi 29 TL’ye ulaştı.
Bu ay tereyağı ile zeytinyağı fiyatında hafif bir ayarlama yapılırken margarin fiyatı
yüksek oranda arttı. Siyah ve yeşil zeytin fiyatı ile yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık,
ayçekirdeği vb.) ürünleri fiyatı değişmedi. Baharat ürünleri (kimyon, nane, karabiber
vb.) fiyatı bu ay çok yüksek oranda zam gördü. Örneğin kilogramı 80 TL olan
karabiber fiyatı 190 TL oldu. Bal, reçel, pekmez fiyatı değişmezken, şeker ve tuz da
bu ay fiyatı artan ürünler arasında yer aldı. Çay fiyatı arttı, geçen ay fiyatı artan
ıhlamur aynı kaldı. Salça fiyatı da değişmedi.
Konfederasyonumuzca hesaplanan tutarlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi
gereken toplam gelir miktarıdır. Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen
ücretin yetersiz olduğu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini
karşılayamamakta, kişi başına “insanca geçim için” yapılması gereken harcama tutarı
yetersiz kalmaktadır.
TÜRK-İŞ’in bu araştırması alanında ilktir. Daha sonra bu alanda yapılan benzeri
çalışmalara da örnek olmuştur/olmaktadır.