TCMB:Tüketici yıllık enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayıldı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Mart ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.
 

Özet

Tüketici fiyatları Mart ayında yüzde 5,46 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,70 puan yükselişle yüzde 61,14
olarak gerçekleşmiştir. Tüketici yıllık enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayılırken bu gelişmeye en
belirgin katkı enerji, gıda ve temel mal gruplarından gelmiştir. Yılın başından itibaren emtia fiyatlarında
gözlenen artış eğilimi jeopolitik gelişmelerle beraber bu dönemde bir miktar daha belirginleşmiştir. Türk
lirası cinsinden uluslararası enerji fiyatlarındaki görünüm yurt içi enerji fiyatları üzerinde etkili olurken
elektrik fiyatlarında kademeli tarife sisteminde yapılan düzenleme ve KDV indirimi daha olumsuz bir
görünümü sınırlamıştır. Gıda yıllık enflasyonundaki yükseliş alt gruplar genelinde devam ederken, son
dönemde aylık bazda yüksek artışlar kaydeden taze meyve ve sebze fiyatları Mart ayında görece yatay
seyretmiştir. Ayrıca, gıda grubu alt kalemlerinde KDV indiriminin sarkan etkileri de gözlenmeye devam
etmiştir. Temel malda yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyrederken diğer alt gruplarda
yükselmiştir. Bu dönemde, hizmet grubunda yıllık enflasyon alt gruplar genelinde artmış, enerji ve gıda
fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan gruplar olmaya devam etmiştir.
Uluslararası emtia fiyatlarında devam eden güçlü yükseliş ve tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde
üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki
yükseliş devam etmiştir.

Değerlendirmeler

Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 5,46 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 6,70 puan artarak yüzde
61,14 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 4,33 ve 4,34
puan artarak yüzde 51,34 ve yüzde 48,39 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, temel mal, gıda,
hizmet ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 2,31; 1,46; 1,42; 1,15 ve 0,36 puan artmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışların önceki aya kıyasla
görece yatay seyrettiği izlenmiştir (Grafik 3). Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan temel mal ve işlenmiş
gıda gruplarında Mart ayında bir miktar gerilerken, hizmet grubunda artmıştır (Grafik 4).

Hizmet fiyatları Mart ayında yüzde 4,19 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 3,83 puan artışla yüzde
36,72 olmuştur. Yıllık enflasyon, ulaştırma ve lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere, tüm alt gruplarda
yükselmiştir (Grafik 5). Akaryakıt fiyatlarındaki artışların yansımasıyla, ulaştırma hizmetleri fiyatları yüzde
9,47 oranında artmış ve alt grubun yıllık enflasyonu yüzde 60,35 olmuştur. Ulaştırma hizmetlerinde,
karayolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığının yanı sıra otobüs ve demiryolu ile şehir içi yolcu taşımacılığı
fiyatlarındaki yükselişler öne çıkmıştır. Temel girdi maliyetlerindeki artışların sürmesi gerek yemek gerekse
konaklama hizmetleri kaynaklı olarak, lokanta-otel alt grubunu olumsuz etkilemiş ve fiyatların yüzde 6,04
oranında artmasıyla yıllık enflasyon yüzde 60,40 seviyesine ulaşmıştır. Diğer hizmetler alt grubunda fiyat
artışları genele yayılırken, geriye endeksleme davranışının yaygın olduğu eğitim hizmetleri ile birlikte sigorta
ücretleri öne çıkan kalemler olmuştur. Bu dönemde, mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle
incelendiğinde, kirada aylık artışların yavaşladığı izlenmiştir.

Temel mal yıllık enflasyonu Mart ayında 4,81 puanlık yükselişle yüzde 59,19 seviyesine ulaşmıştır. Bu
dönemde, yıllık enflasyon giyim ve ayakkabı grubunda yatay seyrederken diğer gruplarda artış göstermiştir
(Grafik 6). Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) Mart ayında yüzde 5,09 oranında artarken, grup yıllık
enflasyonu yüzde 68,54 olmuştur. Bu dönemde otomobil (yüzde 7,56) ve mobilya (yüzde 3,48) öne çıkan
kalemler olmuştur. Diğer temel mallarda fiyatlar başta ilaç olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek aylık
artışlar göstermiş ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 65,85 olmuştur. Giyim ve ayakkabı alt grubu yıllık
enflasyonu yüzde 26,54 ile diğer alt gruplara kıyasla daha düşük seyretmiştir.

Enerji fiyatları Mart ayında yüzde 11,01 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 19,96 puanlık yükselişle
yüzde 102,94 olmuştur (Grafik 7). Bu dönemde artan jeopolitik risklerle beraber hızlanan uluslararası enerji
fiyatları akaryakıt (yüzde 25,76), katı yakıt (yüzde 18,92) ve tüp gaz (yüzde 14,60) aylık fiyat değişimleri
üzerinde belirleyici olmuştur. Öte yandan, elektrik fiyatlarında kademeli tarife limitinin arttırılması ve KDV
indirimiyle birlikte elektrik fiyatları gerilemiş (yüzde -9,70) ve grup enflasyonunu sınırlamıştır.
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Mart ayında yüzde 4,73 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 5,86 puan
yükselerek yüzde 70,33 olmuştur (Grafik 7). Uluslararası tarımsal emtia fiyatlarında belirginleşen artışlar
yurt içi fiyatları baskı altına alırken, Şubat ayı ortasında uygulamaya konulan KDV indirimlerinin sarkan
etkileri daha olumsuz bir görünümün önüne geçmiştir. Bu görünüm altında, işlenmemiş gıda grubunda
daha belirgin olmak üzere gerek işlenmemiş gerekse de işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon artış
kaydetmiştir (Grafik 8). İşlenmemiş gıdada, mevsimsellikten arındırılmış taze meyve ve sebze fiyatlarının
yataya yakın seyrettiği izlenmiştir. Öte yandan, diğer işlenmemiş gıda grubu içinde, yükselen yem fiyatlarının
etkilediği kırmızı ve beyaz et kalemlerinin yanı sıra patates ve yumurta olumsuz ayrışmıştır. İşlenmiş gıda
gruplarından ekmek ve tahıllarda görülen yüzde 5,65 oranındaki artışta buğday fiyatları belirleyici olurken,
diğer işlenmiş gıda grubunda ayçiçek yağı öncülüğünde katı-sıvı yağlar ile et ürünleri, şeker ve alkolsüz
içecekler öne çıkmıştır.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları Mart ayında yüzde 3,91 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde
51,43 seviyesine yükselmiştir. Bu gelişmede sigara fiyatlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artışlar etkili
olurken, tütün ürünleri grubunun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,18 puan olmuştur.
Yurt içi üretici fiyatları Mart ayında yüzde 9,19 oranında artmış, yıllık enflasyon 9,96 puan yükselişle yüzde
114,97 olmuştur (Grafik 9 ve Tablo 2). Mart ayında emtia fiyatlarındaki güçlü artış sürmüş ve tedarik
zincirlerindeki aksaklıklar devam etmiştir. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji
grubu başta olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmiştir (Grafik 10). Alt gruplar bazında, aylık değişimler
dikkate alındığında rafine petrol ürünleri öne çıkarken, inşaat ile bağlantılı ürünler, metaller, elektrik-gaz
üretimi ile dağıtımı, temel eczacılık, tütün ve gıda ürünleri takip eden gruplar olmuştur.