TCMB: Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemleri öne çıktı

Merkez Bankası, enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt
kalemleri öne çıktığını bildirdi.

 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Eylül ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.


Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,99 oranında artmış, yıllık enflasyon
5,75 puan azalarak yüzde 9,26’ya gerilemiştir. Bir önceki yıldaki yüksek baz
etkisine bağlı olarak, alt grupların tamamında yıllık enflasyon önemli bir
düşüş kaydetmiştir. Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt
kalemleri öne çıkmıştır. Bu dönemde gıda enflasyonundaki olumlu görünüm
sürmüş; enerji grubunda yıllık enflasyon gerilese de fiyatlar aylık bazda
yüksek bir artış kaydetmiştir. Türk lirasındaki istikrarın yanı sıra enflasyon
beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının seyri çekirdek enflasyon
göstergelerinin yıllık enflasyonundaki düşüşü desteklemiştir. Bu çerçevede,
B ve C göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seyir korunmuştur.

Değerlendirmeler

Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,99 oranında artmış ve yıllık enflasyon 5,75 puan azalarak yüzde 9,26
olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 6,15 ve 6,06 puan
düşüşle yüzde 8,90 ve 7,54 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda,
hizmet, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 2,87, 1,79, 0,57, 0,41 ve 0,11 puan
azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları
incelendiğinde, B göstergesinin eğilimi gerilemeye devam etmiştir (Grafik 3). Bu gelişmede, temel mal
grubu eğilimindeki sınırlı artışa karşın, hizmet ve işlenmiş gıda grupları belirleyici olmuştur (Grafik 4).

Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 1,47 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu ise 1,65 puanlık düşüşle
yüzde 12,54’e gerilemiştir (Grafik 5 ve Tablo 1). Alt gruplar itibarıyla yıllık enflasyon ulaştırma grubunda
yükselirken, bir önceki yıldaki yüksek baz etkisiyle lokanta-otel ve diğer hizmetler gruplarında düşmüştür
(Grafik 6). Haberleşme ve kira yıllık enflasyonlarında ise belirgin bir değişiklik izlenmemiştir. Ulaştırma
grubu yıllık enflasyonunun artışında, şehir içi yolcu taşımacılığı kalemlerindeki (belediye otobüsü, taksi,
tren vb.) fiyat artışları etkili olmuştur.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Eylül ayında büyük ölçüde baz etkisine bağlı olarak 10,04 puan düşüşle
yüzde 2,98 olmuştur (Grafik 5). Dayanıklı ve diğer temel mal gruplarında daha belirgin olmak üzere yıllık
enflasyon tüm alt gruplarda gerilemiştir (Grafik 7). Dayanıklı mal grubunda fiyatlar beyaz eşya
fiyatlarındaki artışa (yüzde 2,63) karşın, otomobil fiyatlarındaki gerilemeye (yüzde 0,81) bağlı olarak sınırlı
bir düşüş göstermiştir. Diğer temel mal grubu fiyatları, Ağustos ayındaki sınırlı düşüşün ardından bu
dönemde yüzde 0,86 oranında artmıştır. Özetle, baz etkisinin yanı sıra Türk lirasının görünümü ve iç talep
koşullarındaki ılımlı seyre bağlı olarak temel mal grubu yıllık enflasyonu önemli ölçüde gerilemiştir.

Enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 3,17 oranında artmış; ancak enerji yıllık enflasyonu baz etkisiyle yüzde
4,86’ya gerilemiştir (Grafik 8 ve Tablo 1). Bu dönemde, doğalgaz fiyatları yüzde 13,92 oranında; akaryakıt
fiyatları ise döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki gelişmelerle yüzde 2,80 oranında yükselmiştir. Diğer taraftan
eşel mobil sistemi akaryakıt fiyatlarında daha olumsuz bir görünümü engellemiştir. Enerji fiyatlarında aylık
bazdaki artış eğilimi elektrik fiyat ayarlamasının etkisiyle Ekim ayında devam edecektir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 7,70 puan azalarak yüzde 9,52 olmuştur (Grafik 8
ve Tablo 2). Bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisinin yanında cari aya ilişkin fiyat gerçekleşmeleri gerek
işlenmiş gerekse işlenmemiş gıda grubunda olumlu bir seyir arz etmiş; yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada
yüzde 3,04’e, işlenmiş gıdada ise yüzde 15,69’a gerilemiştir (Grafik 9). Bu dönemde taze meyve-sebze
grubunda yıllık enflasyon yüzde -5,29’a gerileyerek olumlu bir seyir izlemiştir (Grafik 10). Diğer işlenmemiş
gıda grubunda ise patates ve beyaz et fiyatlarında devam eden düşüşler öne çıkmıştır. İşlenmiş gıda
fiyatları Eylül ayında yüzde 0,65 ile ılımlı bir oranda artış göstermiştir. Bu olumlu görünüm alt gruplar
geneline yayılmakla beraber çay fiyatlarındaki (yüzde 9,48) yüksek artış dikkat çekmiştir. Bu gelişmelerle,
taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,74 seviyesine gerilemiştir (Grafik 10).
Eylül ayında alkol-tütün grubu fiyatları yüzde 1,79 artmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde 43,86’ya
ulaşmıştır. Bu gelişmenin temel belirleyicisi Ağustos ayında tütün ürünlerinde gerçekleşen fiyat artışının
sarkan etkisi olmuştur.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 0,13 oranında artarken, yıllık enflasyon baz etkisine bağlı olarak
11,00 puan düşüşle yüzde 2,45’e gerilemiştir (Grafik 11, Tablo 3). Bu dönemde petrol ve ana metal hariç
imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi gerilemeye devam etmiştir (Grafik 12).

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, fiyatlar dayanıksız tüketim malları ve ara malı gruplarında
gerilerken, enerji grubunda belirgin oranda yükselmiş, diğer gruplarda ise ılımlı bir artış sergilemiştir
(Tablo 3, Grafik 13 ve Grafik 14). Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki gerilemede et ve et ürünleri
belirleyici olurken, ara malı fiyatlarındaki aylık düşüşte demir-çelik ürünleri öne çıkmıştır. Enerji grubunda
fiyat artışını, gaz imalatı ve petrol ürünleri sürüklemiştir. Bu dönemde sermaye malları fiyatları motorlu
kara taşıtları, diğer özel amaçlı makineler ve tıbbi araç-gereçler öncülüğünde artmıştır. Dayanıklı tüketim
malları fiyatları ise ev aletleri ve mücevherat kaynaklı olarak yükselmiştir. Sonuç olarak, tüketici fiyatları
üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azalmıştır.
Kaynak: TÜİK.