TCMB: Aylık fiyat artışındaki önceki aya kıyasla güçlenmede maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının etkisi belirgin oldu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Temmuz ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.

Tüketici fiyatları temmuz ayında yüzde 3,23 oranında yükselirken, yıllık enflasyon 9,82 puan azalışla yüzde 61,78
seviyesine gerilemiştir. Yıllık enflasyon, yüksek bazın da etkisiyle tüm ana gruplarda düşüş sergilemiştir. Aylık fiyat
artışı ise önceki aya kıyasla güçlenmiş, söz konusu gelişmede maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve
yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının etkisi belirgin olmuştur. Nitekim, enerji grubu, mesken elektrik
tarifelerinde yapılan artış ile akaryakıt ve tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemesini takiben, yüksek fiyat artışıyla
temmuz ayında öne çıkmıştır. Gıda grubunda aylık enflasyon yataya yakın seyrederken, mevsimsel ortalamalarının
üzerinde artış sergileyen taze meyve ve sebze fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçmiştir. Hizmet
grubunda aylık fiyat artışı güçlü seyrini korumuş, alt gruplar genelinde fiyat artışlarının yükseldiği izlenmiştir. Diğer
taraftan, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etmiştir. Kur ve iç talep gelişmelerini takiben dayanıklı
mal fiyatları ılımlı bir şekilde yükselmiş, mobilya fiyatlarındaki gerileme dikkat çekmiştir. Aylık üretici enflasyonu
enerji grubu kaynaklı olarak artarken, yıllık üretici enflasyonu yüksek baz etkisiyle önemli ölçüde gerilemiştir. Bu
görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinin aylık artış oranları, önceki aya kıyasla
sınırlı bir şekilde yükselirken ikinci çeyrek ortalamasının altında kalmış, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları
gerilemiştir.


Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 3,23 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 9,82 puan azalarak yüzde 61,78
seviyesine gerilemiştir. B endeksinin yıllık değişim oranı 10,09 puan azalarak yüzde 60,31 olurken C endeksinin
yıllık değişim oranı 11,18 puan düşüşle yüzde 60,23 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 1 ve Tablo 1).
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde; temel mal, hizmet, gıda, alkol-tütün-altın ve enerji gruplarının
katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 3,65, 2,88, 2,75, 0,35 ve 0,19 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, TÜFE ile B ve C göstergelerinin aylık artışları bir önceki aya kıyasla
yükselmiştir (Grafik 2 ve 3). Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada düşerken, diğerlerinde
yükselmiştir (Grafik 4). Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük
seyretmeye devam etmiştir.
Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 4,39 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 9,64 puan gerileyerek yüzde
85,63 olmuştur. Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde yükselirken, diğer alt gruplarda gerilemiştir (Grafik 5).
Aylık enflasyon kira, haberleşme ve ulaştırma başta olmak üzere alt gruplar genelinde güçlenmiştir. Kira alt
grubunda aylık artış sözleşme yenileme oranının temmuz ayında artmasının da etkisiyle yüzde 7,04’e yükselirken,
yıllık enflasyon yüzde 122,33 olarak gerçekleşmiştir. Haberleşme hizmetleri fiyatları telefon ve internet hizmetleri
kaynaklı yüzde 5,46 oranında yükselmiştir. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki yukarı yönlü seyirde akaryakıt
fiyatlarındaki artışı takiben, şehir içi ve karayoluyla şehirlerarası yolcu taşıma ücretleri etkili olmuştur. Lokanta-otel
alt grubu aylık enflasyonu (yüzde 3,33) bir önceki aya kıyasla sınırlı bir oranda artarken, bu gelişmede yemek
hizmetleri öne çıkmış, otel fiyatlarında da yükseliş gözlenmiştir. Diğer hizmetler alt grubunda, sigorta ve sağlık
hizmetleri görece yüksek fiyat artışıyla dikkat çekerken, paket turlarda bir miktar fiyat düşüşü izlenmiştir.
Temmuz ayında, temel mal grubu yıllık enflasyonu 12,37 puanlık düşüşle yüzde 38,25’e gerilemiştir. Yıllık
enflasyon, dayanıklı mallarda (altın hariç) daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda düşmüştür (Grafik 6).
Mevsimsellikten arındırılmış veriler, temel mal enflasyonunda ılımlı seyrin sürdüğüne işaret etmektedir. Dayanıklı
mal (altın hariç) fiyatları döviz kuru ve iç talepteki görünümün yansımalarıyla sınırlı bir aylık artış (yüzde 0,62)
kaydetmiş, yıllık enflasyon 15,50 puan düşüşle yüzde 31,39 olarak gerçekleşmiştir. Fiyatlar beyaz eşya (yüzde 1,99),
diğer elektrikli ve elektriksiz ev aletleri (yüzde 0,60) ve otomobilde (yüzde 0,88) artarken, mobilyada (yüzde -1,82)
gerilemiştir. Giyim ve ayakkabı fiyatları indirim sezonunun etkisiyle yüzde 2,74 gerilemiş, yıllık enflasyon 8,16 puan
azalarak yüzde 38,71 olmuştur. Diğer temel mallar alt grubu fiyat artışı ise yüzde 2,34 ile geçtiğimiz aylara kıyasla
bir miktar yükselmiştir.
Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 10,00 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 4,47 puan düşerek yüzde 80,11
olarak gerçekleşmiştir (Grafik 7). Meskenlerde elektrik fiyat artış oranı yüzde 38,00 olmuştur. TL cinsi uluslararası
enerji fiyatlarındaki gelişmeler yanında ÖTV ayarlaması sonrasında akaryakıt ve tüp gaz fiyatları aylık bazda
sırasıyla yüzde 10,09 ve 9,10 oranlarında yükselmiştir. Şebeke suyu fiyatları ise aylık bazda yüzde 3,49 oranında
artmıştır.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları temmuz ayında yüzde 1,83 oranında artmış, yıllık enflasyon 9,17 puan
düşerek yüzde 58,91 olmuştur (Grafik 7). Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 13,15 puan, işlenmiş gıdada ise 5,54
puan gerileyerek sırasıyla yüzde 57,35 ve 60,35 seviyelerinde gerçekleşmiştir (Grafik 8). Taze meyve ve sebze
fiyatları sıcak seyreden hava koşullarının da etkisiyle mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış sergileyerek daha
olumlu bir görünümü sınırlamıştır. Diğer işlenmemiş gıda grubunda, kümes hayvanları eti fiyatlarındaki gerileme
devam ederken, kırmızı et fiyatları nispeten yatay seyretmiştir. Böylece, mevsimsel olarak temmuz aylarında
gerileme eğilimi sergileyen işlenmemiş gıda fiyatları bu görünümün aksine cari ayda yüzde 1,07 oranında
artmıştır. İşlenmiş gıdada aylık enflasyon yüzde 2,55 ile önceki aya kıyasla sınırlı bir yavaşlama kaydederken, bu
grupta ekmek-tahıllar kalemi yüzde 3,54 oranındaki fiyat artışıyla öne çıkmıştır.
Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 5,84 oranında yükselirken, yıllık enflasyon 8,05 puan düşüşle yüzde
59,88’e gerilemiştir. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı maktu vergilerin otomatik olarak güncellenmesi, fiyatları yukarıya çeken
temel unsur olmuştur. Temmuz ayında tütün ürünlerinde fiyatların vergi artışının gerektirdiğinden daha sınırlı bir
şekilde yükseltilmesiyle, artışın bir kısmı ağustos ayına sarkmıştır. Alkollü içecek fiyatları ise vergi düzenlemesinin
ima ettiğinden yüksek bir oranda artmıştır.
Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1,94 oranında artmış, yıllık enflasyon yüksek baz nedeniyle 8,72 puan
düşerek yüzde 41,37 olmuştur (Grafik 9 ve Tablo 2). Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları
yüzde 6,28 oranındaki aylık artış ile öne çıkarken, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları başta olmak üzere diğer
gruplarda fiyat artışlarının daha ılımlı seyrettiği izlenmiştir (Grafik 10). Sektörler bazında incelendiğinde, fiyat
artışları genele yayılırken, gaz, rafine petrol ürünleri, su ve suyun arıtılması ve damıtılması, içecekler ile bilgisayarelektronik ve optik ürünlerin imalatı sektörleri öne çıkmıştır.