Milli gelir verisinde tüketim harcamalarında sürpriz artış (İş Yatırım)

2023 yılı dördüncü çeyrek gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) verisi parasal sıkılaşmaya rağmen büyümenin güçlendiğini gösteriyor. Üçüncü çeyreğe göre en önemli değişiklik, yatırımlar azalırken, tüketimin güçlenmesi. Orta Vadeli Program hedefleri ile uyumsuz, BDDK ve TCMB’nin bireysel kredi kartlarına ve tüketici kredilerine yönelik makro ihtiyati tedbirler almasını gerektiren bir tablo görüyoruz.

2023 yılı geneli büyüme %4,5 ile piyasa (%4,4) ve İş Yatırım (%4,3) beklentilerinin hafif üzerinde. Tahminimizdeki sapma hanehalkı tüketiminin son çeyrekteki güçlü performansı ve önceki çeyrek rakamlarına gelen yukarı yönlü revizyonlardan kaynaklanıyor.

Son çeyreğe odaklandığımızda takvim etkilerinden arındırılmış büyümenin %4,0 (2023 Ç3: %5,2, 2023 Ç2: %5,0) ile önceki çeyreklere göre bir miktar gerilese de hala güçlü olduğunu görüyoruz. Arındırılmamış ham veride rakam yine %4,0 (Ç3: %6,1, Ç2: %3,9). Piyasanın ortalama tahmini %3,5, İş Yatırım tahmini %3,3 seviyesindeydi.

Çeyrekten çeyreğe veri güncel eğilimi daha iyi gösteriyor. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış çeyreklik büyüme %1,0 (Ç3: %0,3, Ç2: %3,6) ile piyasa (%0,2) ve İş Yatırım (%0,0) tahminlerinin çok üzerinde.


Kaynak: TÜİK, İş Yatırım
Üçüncü çeyrek milli gelir verisini harcama yönlü incelediğimizde esas sürprizin parasal sıkılaşmaya rağmen güçlenen hanehalkı tüketim harcamalarında olduğunu görüyoruz. Söz konusu kalemin çeyrekten çeyreğe %3,6 (2023 Ç3: %-1,7, 2023 Ç2: %4,6) büyüyerek manşet çeyreklik rakama +2,8 puanlık katkıda nulunduğunu düşünüyoruz. Açıklanan veri perakende satışlara göre çok daha güçlü geldiği için yorumlamakta zorlanıyoruz. Dayanıklı mal ve hizmet kaynaklı olduğunu anlıyoruz.

Yıllık baktığımızda ise dördüncü çeyrek hanehalkı tüketimi %9,3 (Ç3: %11,1, Ç2: %15,3) büyümeyle hala çok güçlü. Dördüncü çeyreğin %4,0’lük manşet yıllık büyümesinin +6,7 puanı hanehalkı tüketiminden geliyor.

Ayın negatif sürprizi üç çeyrektir güçlü seyreden yatırımlardaki daralma. Yatırım harcamaları çeyrekten çeyreğe %-0,8 (Ç3: %+4,9, Ç2: %+2,7) değişim oranı ile daralma kaydediyor. Manşet çeyreklik büyümeyi 0,2 puan aşağı çektiğini hesaplıyoruz. Üçüncü çeyrekte yatırımları ivmelendiren makine ve teçhizat dördüncü çeyrekte aşağı çekiyor. Yıllık büyüme ise %10,7 (Ç3: %14,8, Ç2: %5,7), yıllık manşet büyümeye katkı +2,6 yüzde puan.

Diğer kötü haber ihracatın çeyreklik %2,5 azalışla (Ç3: %5,2, Ç2: %-1,6) kısa bir mola sonrası yeniden 2022 ikinci çeyreğinden beri görülen daralma serisine geri dönmesi. Buna karşın ithalat %-3,9 (Ç3: %1,6, 2023 Ç2: %4,3) çeyreklik rakam ile daha sert daralıyor. Bu sayede net ihracat çeyreklik büyümeye +0,3 (Ç3: 0,9, Ç2: -1,3) yüzde puan ile destek vermeye devam ediyor.

Kamu tüketimi ise önceki çeyreğe göre %-4,3 (Ç3: %+2,6, Ç2: %+2,7) değişim göstererek daralıyor ve çeyreklik büyümeyi 0,6 yüzde puan aşağı çekiyor.

Son 13 çeyrektir üretim ile hesaplanan milli gelir, harcama yöntemi ile hesaplanan alt kalemler toplamından düşük kalıyor. Özellikle geçtiğimiz yıl boyunca görece zayıf dış talep, desteklenen iç talep ortamında üretim ve tüketim arasındaki farkın arttığını görmüştük. Hesaplamalarımıza göre 2023 dördüncü çeyreğinde stok değişimlerini de içeren hata kalemi çeyreklik büyümeyi 1,3 puan, yıllık büyümeyi 5,0 puan düşürüyor. Para, kredi, maliye ve gelir politikalarında yerel seçimlerin ardından sıkılaşma ile üretim-harcama makasının aşağı yönlü kapanmasını bekleriz.

Çeyreklik büyüme oranlarına üretim cephesinden baktığımızda inşaat (%6,5), finans ve sigorta (%1,2), hizmetler (%1,1) ve gayrimenkul (%1,0) sektörlerinin güçlü seyrettiğini görüyoruz. Deprem bölgesinde yeniden inşa ve yerel seçimler öncesi hızlanan altyapı yatırımları inşaat kalemini desteklemiş gözüküyor. Tarım (%0,1), imalat sanayi (%-0,9) ve bilgi-iletişim (%-1,2) bu yükselişe katılamıyor.

İkinci yarıda sıkılaşan para politikalarına rağmen 2023 yılını %4,5’lik görece güçlü bir büyüme ile kapattık. Maliye ve gelirler politikasının genişleyici olması para politikasının etkin bir şekilde çalışmasını sınırladı.

Tüketimin güçlü kalması önümüzdeki aylarda bireysel kredi kartı harcaması ve tüketici kredilerini yavaşlatmaya yönelik seçici adımların atılmasına neden olabilir. Maliye tarafında deprem harici harcamaların sınırlanması, küçük işletmelerden vergi tahsilatının güçlendirilmesi, lüks tüketimde vergi oranlarının artırılması ve emlak sahiplerine yönelik yeni vergiler gündemde olacaktır. Temmuz ayında asgari ücrete ara zam yapılmaması gelirler politikasında sıkılaşma anlamına gelir.

2024 yılının ilk çeyreğinin verileri sektörler arası ayrışmaya işaret ediyor. İmalat sanayi sektöründe Ocak ayı MÜSİAD SAMEKS (54,1) ve İSO PMI (49,2) verileri ters sinyal veriyor. Ancak PMI tarafında Aralık ayına göre daha iyi bir manşet rakam görüyoruz. Yüksek ücret zamları sonrası talep koşullarını değerlendirdiğimizde Ocak ayında sanayi cephesinde iktisadi faaliyetin görece güçlü olduğunu, genel resimde SAMEKS verisinin daha haklı çıkabileceğini tahmin ediyoruz.


Kaynak: S&P - İSO, MÜSİAD
Şubat ayında ise imalat sanayi cephesinde belirgin zayıflama var. MÜSİAD sanayi SAMEKS (49,9) yatay bir görünüme geçiyor. Manşete göre daha zayıf olan SAMEKS üretim alt endeksi Ocak (50,1) ve Şubat (45,5) aylarında istikrarla gerileyerek son 6 ayın en düşük seviyesine düşüyor. SAMEKS yeni siparişler alt endeksi de (47,7) daralma bölgesine geçiyor. Ocak’ta siparişlerde genele yaygın daralma gösteren PMI Şubat ayında muhtemelen zayıf gelecek.

TÜİK anketleri ile oluşturulan sektörel güven endeksleri ile sanayi dışı sektörlerin durumuna ilişkin değerlendirme yapabiliyoruz. Yeni yılda sanayi dışı sektörlerde ücret artışının olumlu etkisi daha belirgin. Hizmet ve inşaat sektörlerinde manşet endeks ve talep beklentileri Ocak ve Şubat aylarında artmaya devam ediyor. Perakende sektöründe manşet rakamda hafif bir düşüş olsa da talep beklenti endeksi hala oldukça yüksek seviyelerde.

2023 son çeyrek verilerinde beklediğimizden güçlü bir tüketim eğilimi gördük. Buna rağmen 2024 yılı için %3,0’lük milli gelir büyüme tahminimizde değişikliğe gitme ihtiyacı görmüyoruz. Yılın ilk çeyreğinde asgari ücret zammının hizmet ve perakende sektörlerinde yaratacağı talep artışı ve deprem bölgesi yeniden inşa faaliyetleri ile büyüme görece güçlü seyredebilir. Ancak gerek sanayi sektöründeki güç kaybı gerek de yerel seçim sonrası daraltıcı ekonomi politikaları beklentimiz sebebiyle tahminimizde yukarı yönlü risk görmüyoruz.

 Detaylı bilgi almak, İş Yatırım'ın güncel raporlarına ulaşmak için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz.

 https://arastirma.isyatirim.com.tr/2024/02/29/milli-gelir-verisinde-tuketim-harcamalarinda-surpriz-artis/

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 www.isyatirim.com.tr

           ***
           Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.