Makro Perspektif - İklim Değişikliği Sorunları (Enver Erkan/Tera Yatırım )

Sıcak hava dalgası… Birleşmiş Milletler ve Kızıl Haç yaptığı açıklamada, 2100 yılına kadar aşırı sıcak olaylarının Asya ve Afrika'nın bazı bölgelerini 600 milyona kadar insan için yaşanmaz hale getireceğini söyledi. BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu tarafından Mısır'da önümüzdeki ay düzenlenecek BM İklim Değişikliği Konferansı öncesinde yayınlanan bir rapora göre, sıcak hava dalgalarından öngörülen ölüm oranları, tüm kanserler veya tüm bulaşıcı hastalıklarla karşılaştırılabilir “şaşırtıcı derecede yüksek”.
 
Rapor, iklim değişikliğinin aşırı hava olaylarının büyüklüğünü ve sıklığını şiddetlendirdiğini gösteren artan sayıda çalışmaya katkıda bulunuyor. Batı Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ısı dalgaları, günlerce üç haneli sıcaklıklar ve haftalarca kuru havanın ardından yüzlerce rekor kırdı. 2019 çalışmasına atıfta bulunan rapora göre; Bu yüzyılın sonunda, küresel nüfusun üçte biri, ortalama sıcaklıkların 84 derecenin üzerinde olduğu bölgelerde yaşıyor olabilir ve bu, şimdiye kadar dünya kara yüzeyinin %0,8'i ile sınırlıydı, özellikle Afrika'nın Sahra bölgesinde.
 
Raporda, küresel sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelerin 2 ila 2,5 santigrat derece üzerine çıkması durumunda, aşırı sıcak dalgaların ayrıca Georgia, Alabama, Louisiana ve California da dahil olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'nin bazı bölgelerini 2070 yılına kadar insan yerleşimi için daha az uygun hale getireceği belirtildi.
 
Rapora göre, daha sık ve daha şiddetli ısı olayları daha fazla hayvanı öldürecek ve ortamları yok edecek ve bu tür hava koşullarından kaynaklanan serpintileri şiddetlendirecektir. Buğday gibi temel mahsuller için fiyat oynaklığına potansiyel olarak katkıda bulunan aşırı sıcaklık olayları ile gıda arzı kesintiye uğrayacak.
 
Enerjinin dönüştürülmesi… Enerji dönüşümü, enerjiyi bir biçimden diğerine değiştirme sürecidir. Fizikte enerji, iş yapma veya hareket etme kapasitesini sağlayan (örneğin bir nesneyi kaldırmak) veya ısı sağlayan bir miktardır.
 
Enerjinin pek çok biçimi, doğal süreçlerde veya ısıtma, soğutma, aydınlatma gibi topluma bazı hizmetler sağlamak veya makineleri çalıştırmak için mekanik işler yapmak için kullanılabilir. Örneğin, bir evi ısıtmak için fırın, kimyasal potansiyel enerjisi termal enerjiye dönüştürülen ve daha sonra sıcaklığını yükseltmek için evin havasına aktarılan yakıtı yakar.
 
• Avrupa'nın ikilemi: fosil veya nükleer…
 
Kıt ve pahalı ithal kaynakları telafi etmek için birçok Avrupa ülkesi elektrik üretimi için kömüre yöneliyor. Sonuç olarak, birden fazla hükümet şimdi alternatif enerji üretme ikilemiyle karşı karşıya, ancak artan kirlilik pahasına. Sorunu daha da karmaşık hale getiren şey, güvenlik endişeleri ve sınırlı finansman nedeniyle bir dizi nükleer santralin aşamalı olarak devre dışı bırakılmasıdır. Kanadalı bir kişisel yatırım danışmanlığı şirketi olan PiggyBank'ta yatırım analisti olan Jones, “Bu, bazı ülkelerde talebi karşılamak için yeterli elektrik üretilmediği anlamına geliyor” diyor.
 
Teknoloji araştırma ve danışmanlık firması ISG'nin ortağı ve başkanı Steve Hall, Almanya merkezli BT kuruluşlarının Rusya'dan gelen enerjiye güvenmelerine bağlı olarak muhtemelen ilk etkileneceklerini söylüyor. “Fransa, ülkenin enerji ihtiyacının önemli bir yüzdesi için nükleer enerjiye bağımlı olması nedeniyle muhtemelen daha az etkilenecek” diye belirtiyor. Hall, petrol sektöründeki genel piyasa oynaklığına dayanarak, Birleşik Krallık ve İskandinav ülkelerinin her ikisinin de önemli fiyat artışları göreceğini, ancak muhtemelen önemli bir arz sorunu yaşamayacaklarını tahmin ediyor.
 
Avrupa Birliği, üye ülkeleri gaz ve elektrik tüketimlerini azaltmaya çağırarak krizin etkisini hafifletmek için şimdiden birkaç adım attı. PiggyBank'tan Jones, "Örneğin Fransa, elektrik talebinin düşük olduğu bulaşık makinesi ve çamaşır makinesi gibi cihazları kullanarak yoğun saatlerde vatandaşları daha az elektrik kullanmaya teşvik etti" diyor.
 
Jones, uzun vadeli ihtiyaçları karşılamak için Avrupa'nın yenilenebilir teknoloji ve nükleer enerjiye yatırım yaparak enerji kaynaklarını çeşitlendirmesi gerektiğine inanıyor: "Bu, onların doğal gazın veya bu konuda başka herhangi bir fosil yakıtın ithalatına daha az bağımlı hale gelmelerine yardımcı olacak."
 
Hall, ileriye dönük olarak, veri merkezlerinin genel bulutta çalışan iş yükleriyle temiz enerji kaynaklarını benimsemeye çalışması gerektiğini düşünüyor. “Bunun başarılması birkaç yıl alacak, bu nedenle mal ve hizmet üretme maliyetleri artmaya devam ettikçe tüketicilere daha yüksek maliyetlerin geçtiğini göreceğiz” diyor: "Bu, elbette, şu anda hissedilen enflasyon baskısına katkıda bulunacak ve muhtemelen ücret baskısının devam etmesine yol açacaktır."
 
Ancak Hall genel olarak iyimser: “Muhtemelen uzun bir kış olacak, ancak enerji sorunlarının 2023 baharının ortasına kadar çözüleceğini varsayarsak, genel BT sektörü için büyük ölçüde yıkıcı olmamalıdır.”
 
• Yeşil enerji teşvikleri ve ABD Enflasyon Azaltma Yasası…
 
16 Ağustos 2022'de Başkan Biden, şirketlerin ve ABD'li tüketicilerin temiz enerjiye geçişine yardımcı olmak için çeşitli yenilenebilir enerji vergi indirimlerini içeren dönüm noktası "Enflasyon Azaltma Yasası"nı (IRA) yasalaştırdı. Mevzuat, rüzgar ve güneş gibi geleneksel yenilenebilir enerji biçimleri için çeşitli teşvikler içerirken, yeni karbon yakalama, kullanma ve depolama (CCUS) tesisleri inşa etmek isteyen üreticiler, geliştiriciler ve yatırımcılar için daha sağlam teşvikler ve vergi kredileri de içerir.
 
IRA, temiz enerji ve karbon yakalama projeleri de dahil olmak üzere iklimle ilgili program harcamaları için yaklaşık 369 milyar dolarlık teşvik içeriyor. Özellikle, IRA:
 
• Yerel CCUS projeleri (genellikle “45Q kredileri” olarak anılır) için mevcut federal gelir vergisi kredilerinin kullanılabilirliğini, endüstriyel faaliyet tarafından üretilen CO2'yi 50$/tondan ton başına 85$'a (/ton) önemli ölçüde artırır.
• 45Q teşvikleri, endüstriyel ve elektrik üretimi karbon yakalamasından kullanım için 35$/tondan 60$/tona yükseldi.
• Doğrudan hava yakalama (DAC) kaynaklı tuzlu jeolojik oluşumlarda depolama için 45Q teşvikleri 50$/tondan 180$/tona yükseliyor.
• DAC'den kullanım için 45Q teşvikler 50$/tondan 130$/tona yükseliyor.
• 45Q kredisi, karbon yakalama ekipmanı hizmete girdikten sonra 12 yıl boyunca gerçekleştirilebilir ve 2027'den itibaren enflasyona göre ayarlanacak ve 2025 temel yılına endekslenecektir.
• 45Q'nun "inşaata başlama" penceresi yedi yıl boyunca 1 Ocak 2033'e kadar uzatıldı. Bu, projelerin krediye hak kazanabilmesi için o zamana kadar fiziksel çalışmaya başlaması gerektiği anlamına geliyor.
 
IRA'daki bir diğer önemli değişiklik, krediyi almak için doğrudan bir ödeme seçeneğinin dahil edilmesidir; bu, karbon yakalama ekipmanı sahiplerinin kredilerini fazla vergi ödemiş gibi almalarını sağlayacaktır. Bu önemlidir, çünkü önceki mevzuata göre kredi ancak cari vergileri mahsup ettiği ölçüde alınabilirdi; bu sınırlama genellikle kredileri paraya çevirmek için karmaşık “vergi eşitliği” mali yapılarının oluşturulmasını gerektirecektir.
 
Ek olarak, IRA “nitelikli tesisler” tanımını genişletir; yani, kredi talep etmeye uygun olan tesisler:
 
• Krediye uygun elektrik üretim tesisleri için yakalama eşiği, yılda 500.000 ton CO2 salınımından 18.750 tona düşecektir.
• Sanayi tesisleri için yılda 100.000 ton CO2 salınımından 12.500 tona inecektir.
• DAC tesisleri için, yılda tutulan 100.000 ton olan CO2 yakalama gereksinimleri miktarını yılda 1.000 tona düşürecektir.
• Krediye hak kazanmak isteyen enerji üretim tesisleri, yakalama ekipmanı kuracak bir elektrik üreten üniteden elde edilen CO2'nin %75'inden az olmayan bir yakalama tasarım kapasitesi gereksinimini karşılamalıdır.
 
Birlikte ele alındığında, bu değişikliklerin önümüzdeki yıllarda hizmete girecek karbon yakalama projelerinin sayısını önemli ölçüde artırması bekleniyor.
 
IRA'nın ABD'nin toplam emisyonları 2030 yılına kadar 2005 seviyelerinin yaklaşık %40 altına düşürmesine yardımcı olması bekleniyor, bu oran bugün için takip ettiğimiz %24-40'lık kesintilere kıyasla. Ancak karbon yakalamanın bu hedefe ulaşmada oynayacağı role ilişkin tahminler, uygulamaya bağlı olarak değişir. IRA'nın Rhodium Group'a danışarak yaptığı geniş çaplı bir analiz, karbon yakalamanın bu ilerlemenin %4 ila %6'sını ve gelecek yıllarda daha fazlasını sağlayabileceği sonucuna vardı. Princeton Üniversitesi'nin REPEAT Projesi tarafından yapılan ayrı bir analiz, IRA'nın 2030 yılına kadar yaklaşık 1 milyar metrik ton CO2 tutulmasıyla sonuçlanabileceğini buldu.
 
 
IRA dahil olmak üzere kurulu karbon yakalama kapasitesi (yılda milyon metrik ton yakalama kapasitesi)… Kaynak: Rhodium Group, IRA
 
Yeşil teşvike başka bir örnek, elektrikli veya hibrit bir araç satın alan her Fransız vatandaşına ikramiye sunan Fransa olabilir. Amaç, her termik aracın yerini elektrikli olanlarının almasıdır. Bugün, bonus 7000€'ya kadar çıkıyor ve 47000€'nun altındaysa, genellikle arabanın fiyatının %27'sini oluşturuyor. 47k ile 60k arasında, bonus 2000€'ya düşüyor.
 
Sonuç? Son zamanlardaki meteorolojik olaylar, jeopolitik olaylarla birleştiğinde insanlığın devamlılığı için felakettir. Neyse ki, bu tür olayların olumsuz etkilerini azaltmak için önemli kuruluşları kendi iç ölçeklerinde birlikte hareket etmeye itti.
 
Birçok çalışmanın gösterdiği gibi, bu yönde devam etmek ciddi bir demografik gerilemeye yol açabilir. Bununla mücadele etmek için, en büyük ekonomilerin hükümetleri karbon emisyonlarını azaltmak için teşvikler yarattı ve yenilenebilir, yeşil enerjinin geliştirilmesine ve kullanımına yöneldi.
 
IRA'da yer alan vergi kredileri, CO2 emisyonlarını azaltmanın bir yolu olarak karbon yakalama ve ayırma teknolojilerinin yaygınlaştırılmasında ileriye doğru atılmış önemli bir adımdır. Önceki vergi kredisi seviyeleri, yalnızca bir avuç yerli karbon yakalama projesini teşvik etmek için yeterliydi, ancak yeni kredi miktarları ve nitelikli tesis büyüklüğündeki azalma, birkaç yeni, ekonomik açıdan uygulanabilir tesis açmalıdır.


https://terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/201020221704

 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.