Gıda üretiminde ortaya çıkan talep ve maliyet enflasyonunun esas nedeni giderek artan âtıl kapasite sorunu ve yakın zamana kadar uygulanan keyfi para politikasıdır. Atıl kapasite dışında Türkiye ekonomisindeki gıda enflasyonunun Dünya ortalamasından 10 kat daha büyük olmasının başlıca nedenleri ise; tarım sektöründeki kamusal destek ve düzenleme yanlışlığının yol açtığı üretim olanaklarının süreklileşen kaybı, aracıların tekelleşmesi, üreticilere yönelik koruyucu uygulamaların yokluğu, iş bulma ve pazarlama açılarından kırsal kesimde yaşamanın zorlukları karşısında sessiz kalınması, stokçuluk faaliyetleri başta olmak üzere spekülatif faaliyetlerin cazip olmaktan çıkartılamaması ve nihayetinde girdi temininde dışa bağımlılığın her geçen gün artmasıdır.
Gıda enflasyonunun geldiği seviye ister TÜFE'den yüksek olsun ister düşük her durumda sabit ve dar gelirlileri açlık sınırının altına itecek büyüklüktedir. Kaldı ki gıda enflasyonu son yıllarda reel olarak TEFE ‘nin üzerinde gerçekleşmektedir.
Gıda zincirinde oluşan yüksek pazarlama marjı enflasyona neden olurken, eşzamanlı olarak gıda üreticilerinin reel kazançlarını da azaltmaktadır. Zira, nihai tüketicinin ödediği fiyat ile üreticinin eline geçen fiyat arasındaki farkının en yüksek olduğu ülke Türkiye’dir. Tarım ve gıda fiyat artışlarının üreticilerinin satışlarına yansıması aracı ve pazarlayıcılar tarafından önlenmektedir. Bu durumda satış gelirleri artmadığı halde, girdi maliyetleri artan tarımsal üreticiler ciddi kayıplarla karşılaşmaktadırlar.
Tarımsal ürünlerin pazarlama zincirinin kısaltılması gıda fiyat artışlarının sınırlandırılmasına yardımcı olacaktır.
Gıda enflasyonun Türkiye’de hızlıca artmış olması ile küresel ısınma sonucu meydana gelen iklim değişikliği arasındaki bağ şimdilik göreceli olarak zayıftır.
Gıda sektöründeki pazarlama görünümü, enflasyondan ziyade tam bir fiyat anarşisi ve kaosu söz konusudur. Yan yana iki satıcı ya iki zincir markette bile aynı ürünün fiyatları farklılaşabilmektedir. Gıda fiyatları son iki yıldır “maliyet + kar” formülüne göre değil, gün içerisinde de keyfe göre değişebilen “istediğim fiyata satarım” mantığına dayalı spekülatif kararlara göre oluşmaktadır. Bu türlü fiyat karmaşasına neden olan enflasyon ataletinin bir an önce kırılması gerekir.
Orhan Ökmen
Başkan
Sesmir Kurumsal ve Finansal Danışmanlık A.Ş
***
Yasal Uyarı
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Makro analiz (Sesmir)
Diğer Haberler
Facebookta Paylaş