İlk çeyrekte net finansal değer, negatif seyrini sürdürdü - TCMB

Merkez Bankası'nın 2017 yılı ilk çeyrek Finnasal Hesaplar raporu yayınlandı:

I. Genel Değerlendirme

2017 yılı birinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin toplam finansal varlıkları 9.052 milyar TL,
yükümlülükleri ise 10.423 milyar TL düzeyine ulaşarak, finansal varlık ve yükümlülüklerin
farkı olarak tanımlanan net finansal değer, negatif seyrini sürdürmüş ve 1.371 milyar TL
olarak gerçekleşmiştir. Dünyanın geri kalanı ve hanehalkı, yurtiçi ekonominin
finansmanına en büyük katkıyı sağlayan sektörler olmuştur

Veri dönemi boyunca, hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansal fazla vererek diğer
sektörlerden alacaklı, finansal olmayan kuruluşlar ve genel yönetim ise finansal açık
vererek diğer sektörlere borçlu olmuştur. Diğer taraftan, finansal kuruluşların net finansal
değeri, üstlendikleri finansal aracılık faaliyetleri nedeniyle, dengedeki pozisyonunu korumuş
ve yatay bir seyir izlemiştir .

Sektörler son dönem itibarıyla finansal varlık ve yükümlülükler dağılımında incelendiğinde;
finansal olmayan kuruluşların yükümlülük, finansal kuruluşların ise varlık tarafında en büyük
sektör olduğu görülmektedir (Grafik 2). Finansal araç dağılımında ise hem varlık hem
yükümlülük tarafında para ve mevduatlar ile krediler en ağırlıklı araçlar olarak
gözlenmektedir .

Akım veriler incelendiğinde; 2017 yılı birinci çeyreğinde, hanehalkı hariç tüm sektörlerde net
işlemlerde azalış gözlenmiştir. Finansal olmayan kuruluşlar ve dünyanın geri kalanında net
değerleme azalışı olmuştur. Sonuç olarak, hanehalkı hariç tüm sektörlerde negatif net akım
gerçekleşmiştir .

II. Hanehalkı

Hanehalkı finansal varlık ve yükümlülükleri 2017 yılı birinci çeyreklik döneminde bir önceki
döneme göre artış göstermiş, varlıklardaki artışta mevduatlardaki işlemler etkili olurken
yükümlülüklerdeki artışın büyük oranda kredi işlemlerinden kaynaklandığı gözlenmiştir

Hanehalkı finansal varlıklarında en temel araç yaklaşık yüzde 76’lar dolayındaki payı ile
mevduatlar olup, bunu hisse senetleri ve özkaynaklar izllemektedir. Veri dönemi boyunca,
hisse senedi ve özkaynakların toplam finansal yatırımlardaki payı azalırken, mevduatların
payı yatay bir seyir izlemiştir (Grafik 6). Öte yandan, yükümlülüklerin tamamına yakını
krediler kaynaklı olarak gerçekleşmiştir .

Hanehalkı net finansal değeri 2017 yılı birinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 18 milyar
TL’lik artış göstermiştir (Grafik 8). Hanehalkı borçluluğuna ilişkin göstergelere bakıldığında,
hanehalkı borcunun GSYH’ye oranı yüzde 18 civarındaki seyrini korumuş, borcun harcanabilir
gelire oranı ile toplam finansal varlıklara oranı 2017 yılının birinci çeyreğinde yatay bir seyir
izlemiştir .

III. Finansal Olmayan Kuruluşlar

Finansal olmayan kuruluşların finansal varlık ve yükümlülüklerinin 2017 yılı birinci
çeyreğinde, bir önceki döneme göre azalış gösterdiği ve bu azalışın büyük ölçüde diğer
alacaklar ile hisse senedi ve özkaynaklardaki azalıştan kaynaklandığı gözlenmektedir

2017 yılı birinci çeyreklik döneminde, finansal olmayan kuruluuşların varlık tarafındaki en
önemli kalemini; ticari kredi ve avanslar ile diğer kalemlerin toplamından oluşan diğer
alacaklar (yüzde 48) oluşturmaktadır. Hisse senetleri ve özkaynakların payı yüzde 35, para ve
mevduatların payı ise yüzde 14 olmuştur. Yükümlülük tarafında ise hisse
senetleri ve özkaynak ihracı yoluyla yapılan finansmanın toplam yükümlülükler içindeki payı
yüzde 31, diğer borçların oranı yüzde 35, kullanılan kredilerin payı ise yüzde 34 olarak
gerçekleşmiştir .

Finansal olmayan kuruluşların net varlıkları 2017 yılı birinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe
göre 158 milyar TL azalmıştır (Grafik 15). Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYH’ye
oranı 2017 yılı birinci çeyreğinde yüzde 69 seviyesinde gerçekleşirken, borçların toplam
finansal varlıklara oranı artış eğilimini sürdürmüştür .

IV. Yerleşik Sektörlerin Toplam Borcu

Yurtiçinde yerleşik sektörlerin kullandıkları krediler ve ihraç ettikleri borçlanma
senetlerinin toplamından oluşan, finansal hesaplar tanımlı tooplam borcun GSYH’ye oranı,
2017 birinci çeyrekte bir önceki döneme göre yatay seyretmiştir

Söz konusu borçluluk oranına ülke karşılaştırmalı olarak baktığımızda, 2017 yılı birinci
çeyreklik döneminde Türkiye’de yerleşik sektörlerin toplam borcunun düşük seviyede
gerçekleştiği görülmektedir .

Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYH’ye oranları çeşitli ülkelerle
karşılaştırıldığında, 2017 yılı birinci çeyreğinde, Türkiye’nin borçluluk düzeyi
düşük ülkeler arasında yer aldığı görülmektedir .

V. Sonuç

2017 yılı birinci çeyreğinde, Türkiye ekonomisi net borçlu pozisyonunu sürdürürken,
hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansman sağlayan iki ana sektör olmuştur. En borçlu
sektör, finansal olmayan kuruluşlar olurken, bunu genel yönetim sektörü izlemiştir. Bu
dönemde, hanehalkının net finansal değeri bir miktar iyileşme göstermiş, bu iyileşmede
işlemler etkili olmuştur. Finansal olmayan kuruluşlarda ise net finansal işlemlerde azalış
yaşanmıştır.