Hanehalkı yükümlülüklerinin GSYH’ye oranına göre Türkiye karşılaştırma yapılan ülkeler arasında borçluluk düzeyi en düşük ülke - TCMB

Merkez Bankası, sektörel finansal hesapların derlenmesinden oluşan, Türkiye
Finansal Hesaplar istatistiklerinin 2017 yılı üçüncü çeyrek sonuçlarını yayınladı.

 Bankanın istatistiklere ilişkin yaptığı değerlendirme şöyle:

Özet

Sektörlerin finansal bilançolarındaki gelişmelere göre; 2017 yılı üçüncü
çeyreği itibarıyla Türkiye ekonomisi net borçlu pozisyonunu sürdürürken,
hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansman sağlayan iki ana sektör
olmuştur. En borçlu sektör, finansal olmayan kuruluşlar olarak gözlenmiş ve
bunu genel yönetim sektörü izlemiştir.

Sektörlerde gerçekleşen net finansal işlemlerin GSYH’ye oranı
incelendiğinde, 2017 yılı birinci çeyreklik döneminden itibaren net borç alan
konumunda olan yurtiçi ekonomi, 2017 yılı üçüncü çeyreğinde net
borçlanmasındaki azalış ile dengede bir pozisyona ulaşmıştır.

Hanehalkı ve finansal olmayan kuruluşların borçluluk oranları çeşitli
ülkelerle karşılaştırıldığında, hanehalkı borçluluğunun en düşük düzeyde
olduğu, finansal olmayan kuruluşların ise borçluluk düzeyi düşük ülkeler
arasında yer aldığı görülmüştür.

1. Değerlendirmeler

2017 yılı üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin toplam finansal varlıkları 10.526 milyar TL,
yükümlülükleri ise 12.057 milyar TL düzeyine ulaşarak, dünyanın geri kalanına 1.532 milyar TL’lik net
yükümlülük yaratılmıştır. Dolayısıyla, dünyanın geri kalanı ve hanehalkı, yurtiçi ekonominin finansmanına
en büyük katkıyı sağlayan sektörler olmuştur

2010 yılından 2017 yılı üçüncü çeyreğine kadar olan dönemde, yurtiçi ekonominin sektörler itibarıyla
finansal bilançoları incelendiğinde, hanehalkı ve dünyanın geri kalanının finansal fazla vererek diğer
sektörlerden alacaklı; finansal olmayan kuruluşlar ve genel yönetimin ise finansal açık vererek diğer
sektörlere borçlu pozisyonda olduğu gözlenmiştir. Diğer taraftan, üstlendikleri finansal aracılık rolü gereği
finansal kuruluşlar sektörü dengedeki pozisyonunu koruyarak sıfıra yakın bir net finansal değer yaratmıştır

Sektörlerde gerçekleşen net finansal işlemler incelendiğinde, 2017 yılı birinci çeyreklik döneminden
itibaren net borçlu konumunda olan yurtiçi ekonomi, 2017 yılı üçüncü çeyreğinde net borçlanmasındaki
azalış ile dengede bir pozisyona ulaşmıştır (
.
Sektörlerin son dönem itibarıyla finansal varlık ve yükümlülük dağılımı incelendiğinde; finansal olmayan
kuruluşların yükümlülük ve varlık tarafında en büyük sektör olduğu, bunu finansal kuruluşların izlediği
görülmektedir

2017 üçüncü çeyrek itibarıyla, finansal araç dağılımında varlıklarda krediler ve diğer alacaklar,
yükümlülüklerde ise sırasıyla krediler, hisse senedi ve özkaynaklar kalemleri en ağırlıklı araçlar olarak
gözlenmektedir .

Yurtiçi ve yurtdışı sektörlerce açılan toplam 2.350 milyar TL’lik mevduatın 2.144 TL’lik kısmı parasal ve
finansal kuruluşlar, 206 milyar TL’lik kısmı ise dünyanın geri kalanı tarafından kabul edilmiştir. Parasal ve
finansal kuruluşlarda açılan mevduatların büyük bölümü hanehalkı (917 milyar TL) ve finansal olmayan
kuruluşlara (4426 milyar TL) aittir. Dünyanın geri kalanı tarafından kabul edilen mevduatların önemli bir
bölümü (147 milyar TL) parasal ve finansal kuruluşlar tarafından açılmıştır

Kredilerin kimden-kime matrisleri incelendiğinde 2017 yılı üçüncü çeyreklik döneminde en büyük bağlantı
finansal olmayan kuruluşlar ile parasal ve finansal kuruluşlar arasında gerçekleşmiştir. Parasal ve finansal
kuruluşlar toplamda 2.209 milyar TL tutarında kredi kullandırmış, bunun 1.455 milyar TL’lik kısmını
finansal olmayan kuruluşlara ve 494 milyar TL’lik kısmını hanehalkına vermiştir. Dünyanın geri kalanından
829 milyar TL’lik kredi kullanılmış, bunun 382 milyar TL’lik kısmını finansal olmayan kuruluşlar, 321 milyar
TL’lik kısmını parasal ve finansal kuruluşlar

Hanehalkı finansal varlık ve yükümlülükleri 2017 yılı üçüncü çeyreklik döneminde bir önceki döneme göre
yatay seyretmiş, varlıklardaki artışta mevduatlardaki işlemler etkili olurken, yükümlülüklerdeki artışın
büyük oranda kredi işlemlerinden kaynaklandığı gözlenmiştir

Hanehalkı finansal varlıklarında en temel araç yaklaşık yüzde 77’ler dolayındaki payı ile mevduatlar olup,
bunu hisse senetleri ve özkaynaklar izlemektedir. Veri dönemi boyunca, hisse senedi ve özkaynakların
toplam finansal yatırımlardaki payı azalırken, mevduatların payı yatay bir seyir izlemiştir.
Yükümlülükleri incelediğimizde; tamamına yakınının kredilerden oluştuğu görülmektedir.

Hanehalkı net finansal değeri 2017 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 8 milyar TL’lik artış
göstermiştir (Grafik 9). Hanehalkı borçluluğuna ilişkin göstergelere bakıldığında; hanehalkı borcunun
GSYH’ye oranı yüzde 17 civarındaki seyrini korumuş, borcun harcanabilir gelire oranı ile toplam finansal
varlıklara oranı 2017 yılının üçüncü çeyreğinde yatay bir seyir izlemiştir .

Hanehalkı yükümlülüklerinin GSYH’ye oranına bakıldığında; 2017 yılının üçüncü çeyreğinde Türkiye’nin
karşılaştırma yapılan ülkeler arasında borçluluk düzeyi en düşük ülke olduğu görülmektedir


Finansal olmaayan kuruluşların finansal varlık ve yükümlülüklerinin 2017 yılı üçüncü çeyreğinde, bir önceki
döneme göre bir miktar artış gösterdiği ve bu artışın büyük ölçüde diğer alacaklar/borçlar kalemindeki
artıştan kaynaklandığı gözlenmektedir

2017 yılı üçüncü çeyreklik döneminde, finansal olmayan kuruluşların varlık tarafındaki en önemli kalemini;
ticari kredi ve avanslar ile diğer kalemlerin toplamından oluşan diğer alacaklar (yüzde 47) oluşturmaktadır.
Hisse senetleri ve özkaynakların payı yüzde 39, para ve mevduatların payı ise yüzde 12 olmuştur (Grafik
14). Yükümlülük tarafında ise hisse senetleri ve özkaynak ihracı yoluyla yapılan finansmanın toplam
yükümlülükler içindeki payı yüzde 34, diğer borçların oranı yüzde 36, kullanılan kredilerin payı ise yüzde
30 olarak gerçekleşmiştir

Finansal olmayan kuruluşların net varlıkları 2017 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 44 milyar
TL artmıştır (Grafik 16). Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYH’ye oranı 2017 yılı üçüncü
çeyyreğinde yüzde 67 seviyesinde gerçekleşirken, borçların toplam finansal varlıklara oranı azalmıştır
(
Finansal olmayan kuruluşların yükümlülüklerinin GSYH’ye oranları çeşitli ülkelerle karşılaştırıldığında; 2017
yılı üçüncü çeyreğinde, Türkiye’nin borçluluk düzeyi düşük ülkeler arasında yer aldığı görülmektedir
Yurtiçinde yerleşik sektörlerin kullandıkları krediler ve ihraç ettikleri borçlanma senetlerinin toplamından
oluşan, finansal hesaplar tanımlı toplam borcun GSYH’ye oranında, 2017 üçüncü çeyreğinde bir önceki
döneme göre düşüş gerçekleşmiştir

Söz konusu borçluluk oranı diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında; 2017 yılı üçüncü çeyreklik döneminde
Türkiye’de yerleşik sektörlerin toplam borcunun düşük seviyede gerçekleştiği görülmektedir

Borçluluk oranının finansal araçlar itibarıyla ülke karşılaştırması yapıldığında; 2017 yılı üçüncü çeyreklik
döneminde Türkiye’nin kredi/GSYH ve borçlanma senetleri/GSYH oranı açısından düşük seviyede yer aldığı
görülmektedir. Kredi borçluluk orannında en büyük sektör GSYH’nın yüzde 66’sı ile finansal olmayan
kuruluşlar olurken, borçlanma senetlerinde yüzde 27 ile genel yönetim önde gelen sektör olmuştur