BETAM: İstanbul İşgücü Piyasasında gün geçtikçe işgücü arzı ile talebi arasında bir uyumsuzluk sorununun büyüdüğünü gözlemliyoruz

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Betam, Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Prof. Dr. Ozan Bakış tarafından hazırlanan "İSTANBUL İŞGÜCÜ PİYASASINDA REZERVASYON ÜCRETLERİ" başlıklı çalışma tebliğini yayımladı:

İstanbul İşgücü Piyasasında gün geçtikçe işgücü arzı ile talebi arasında bir uyumsuzluk
sorununun büyüdüğünü gözlemliyoruz. Bir tarafta mevcut asgari ücret seviyesinde eleman
arayan fakat çalıştıracak insan bulamamaktan şikâyet eden firmalar bulunurken diğer
tarafta azımsanmayacak bir işsizlik oranı söz konusu. Bu çalışmada bu sorunun farklı
boyutlarına ışık tutmaya çalıştık. Regresyon analizi sonuçlarına göre İstanbul’da kadınların
rezervasyon ücreti erkeklere kıyasla daha düşüktür. Hiç çalışmamış olanlarla
kıyaslandığında çalışmış olanların rezervasyon ücreti daha yüksektir. İşsizlere kıyasla
potansiyel işsizlerin rezervasyon ücreti daha yüksektir. Bir işi kabul ederken bir koşul
belirtenler koşulum yok diyenlere kıyasla daha yüksek rezervasyon ücretine sahiptirler.
Son olarak, regresyon analizi işsiz kalınan sürenin rezervasyon ücretine doğrudan bir etkisi
olmadığını göstermektedir.

Yaptığımız analizler rezervasyon ücretinin geçmiş enflasyonu değil asgari ücreti referans
aldığını ortaya koymaktadır. Bu iddiamızı destekleyen olgu TÜFE endeksi ile
reelleştirdiğimiz reel rezervasyon ücret dağılımı ile rezervasyon üçerinin asgari ücrete oranı
olarak tanımladığımız göreli ücret dağılımının kıyasına dayanmaktadır. 2021 ve 2022
yılları ile kıyaslandığında reel rezervasyon ücreti seviyesi 2023 yılında daha yüksektir.
Bunun nedeni ise 2023 yılında asgari ücretin cumhurbaşkanlığı seçimleri etkisiyle TÜFE
üzerinde artış göstermesidir. Nitekim, göreli ücrete baktığımızda üç yılın da çok büyük bir
benzerlik gösterdiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda sıralanan bulgulara rağmen rezervasyon ücreti ile ilgili eksik kalan pek çok boyut
vardır. İlk akla gelenlerden bir tanesi cinsiyet temelinde gözlemlenen frakın ne oranda
başvurulan işin türünden kaynaklandığıdır. Eğer kadınlar daha düşük ücretli işlere
başvuruyor ise beyan ettikleri ücretlerin de daha düşük olması şaşırtıcı olmayacaktır. Eğer
böyle bir durum söz konusu ise bu durum gözlemlenen farkın ne kadarını açıklamaktadır?
Bir diğer önemli boyut rezervasyon ücreti dinamiklerinin bölgesel olarak ne oranda
farklılık gösterdiğidir. Dönem dönem tartışılan bölgesel asgari ücret tartışmalarını daha
verimli ve sağlıklı şekilde yürütebilmek için rezervasyon ücretlerinin bölgesel düzeyde ne
kadar ayrıştığını bilmek gerekir.