Yıllık enflasyondaki düşüşte enerji ve gıda fiyatları belirleyici olmuştur- TCMB

TCMB'nin Mart Ayı Fiyat Gelişmeleri raporu aşağıda bulunuyor:

Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 0,57 oranında artmış, yıllık enflasyon
0,51 puan azalarak yüzde 11,86’ya gerilemiştir. Bu düşüşte enerji ve gıda
fiyatları belirleyici olmuştur. Enerji fiyatları, Türk lirasındaki değer kaybına
karşın, salgın hastalığa bağlı olarak uluslararası petrol fiyatlarındaki sert
düşüşle önemli oranda azalmıştır. Gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlamada
taze meyve ve sebze fiyatları etkili olurken, diğer gıda kalemlerinin
enflasyonu yükselmiştir. Hizmet enflasyonu bu dönemde sınırlı bir oranda
gerilerken, temel mal grubu enflasyonu döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle
başta dayanıklı tüketim malları olmak üzere artış kaydetmiştir. Bu görünüm
altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu bir miktar yükselirken,
eğilimleri görece yatay seyretmiştir.

Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 0,57 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,51 puan gerileyerek yüzde
11,86 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,55 ve 0,52
puan artarak yüzde 11,65 ve 10,49 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal grubunun
katkısı 0,28 puan artmış, enerji, gıda ve hizmet gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,67, 0,10 ve 0,03 puan
azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimi (vergi etkisi
düzeltilmiş) yataya yakın seyretmiştir (Grafik 3). Bu dönemde hizmet grubunun eğiliminde sınırlı bir düşüş
izlenirken, temel mal grubu eğiliminde bir miktar artış gözlenmiştir (Grafik 4).
 
Mart ayında hizmet fiyatları yüzde 0,52 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,07 puan gerileyerek
yüzde 12,42 olmuştur (Grafik 5). Yıllık enflasyon ulaştırma ve lokanta-otel gruplarında sınırlı artış
gösterirken, diğer hizmetler grubunda gerilemiş, kira ile haberleşme gruplarında ise yatay seyretmiştir
(Grafik 6). Bu dönemde bazı hizmet grubu alt kalemlerinde Koronavirüs salgınının sınırlayıcı etkileri
hissedilmiştir. Lokanta-otel grubunda yiyecek ve içecek hizmetlerindeki fiyat artışına karşın, konaklama
hizmetleri fiyatlarında bir miktar düşüş (yüzde 0,56) izlenmiştir. Diğer hizmetler grubunda ise sağlık
hizmetleri yıllık enflasyonundaki artışa karşın, başta paket tur, bakım-onarım ve eğlence-kültür hizmetleri
olmak üzere, genele yayılan bir yavaşlama görülmüştür.
Grafik 5: Temel Mal ve Hizmet (Yıllık % Değişim) Grafik 6: Hizmetler (Yıllık % Değişim)
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mart ayında 1,13 puan artışla yüzde 8,18 olmuştur (Grafik 5). Bu
dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükselmiştir
(Grafik 7). Dayanıklı mal grubu fiyatları aylık yüzde 1,10 oranında artmış, bu gelişmede Türk lirasındaki
değer kaybının etkisi ile yükselen otomobil fiyatları (yüzde 1,64) öne çıkmıştır. Ocak ayındaki KDV indirimi
neticesinde yılın ilk iki ayında gerileyen mobilya fiyatlarında bu dönemde artış (yüzde 1,05) kaydedilmiştir.
Bir süredir ılımlı seyreden diğer temel mal grubu aylık enflasyonu, ilaç fiyatlarındaki yükselişe (yüzde 7,08)
ve Türk lirasındaki görünüme bağlı olarak bu dönemde yüzde 1,21 oranında artmıştır. Yeni sezona girilen
giyim grubunda da aylık artış bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla bir miktar daha yüksek gerçekleşmiştir.
Grafik 7: Temel Mallar (Yıllık % Değişim) Grafik 8: Gıda ve Enerji (Yıllık % Değişim)
Enerji fiyatları Mart ayında aylık yüzde 3,12 oranında gerilemiştir (Tablo 1). Bu gelişmede, salgın hastalığa
bağlı olarak uluslararası petrol fiyatlarındaki sert düşüş etkili olmuştur. Türk lirasındaki değer kaybına
rağmen akaryakıt fiyatları bu dönemde yüzde 8,77 oranında azalmış, yıllık enflasyon ise yüzde -7,54
seviyesine gerilemiştir. Bu gelişmeler sonucunda enerji yıllık enflasyonu 5,73 puan azalarak yüzde 9,81
olmuştur (Grafik 8).
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Mart ayında 0,53 puan azalarak yüzde 10,05’e gerilemiştir
işlenmemiş gıda enflasyonu belirleyici olurken, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu yükselişini
sürdürmüştür (Grafik 9). Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon yüzde -6,56’ya
gerilemiştir. Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et fiyatlarındaki artış eğilimi (aylık yüzde 5,06)
güçlenirken, beyaz et ve patates fiyatlarındaki yükselişler de dikkat çekmiştir. Mart ayında işlenmiş gıda
grubunda ise fiyatlar yüzde 0,83 oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde 17,28’e ulaşmıştır. Bu
grupta ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar ile alkolsüz içeceklerdeki fiyat artışları öne çıkmıştır. Özetle bu
dönemde gıda enflasyonundaki yavaşlamada taze meyve-sebze fiyatları etkili olurken, diğer gıda
grubunda yıllık enflasyon yüzde 15,26’ya yükselmiştir (Grafik 10).
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Mart ayında yüzde 0,87 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,76 puan azalarak yüzde
8,50 olmuştur (Grafik 11 ve Tablo 3). Bu dönemde, Koronavirüs salgını kaynaklı olarak uluslararası emtia
fiyatlarında belirgin bir düşüş izlenmiş, özellikle petrol fiyatlarındaki gerileme üretici fiyat artışını sınırlayan
temel unsur olmuştur. Petrol ürünleri hariç imalat sanayi fiyatları ise Türk lirasındaki değer kaybına bağlı
olarak Mart ayında yüzde 1,91 ile yüksek bir oranda artmış; petrol ve ana metal hariç imalat sanayi
fiyatlarının ana eğilimi yükselmiştir (Grafik 12).
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda belirgin oranda gerilerken,
diğer alt gruplarda artmıştır (Tablo 3, Grafik 13 ve Grafik 14). Aylık bazda, enerji grubu fiyatlarındaki
düşüşte rafine edilmiş petrol ürünleri ile ham petrol kalemi belirleyici olmuştur. Ara malı grubunda demirçelik, kimyasallar, tekstil sektörüne girdi sağlayan kalemler, plastik ürünler ve kağıt ile ilgili alt kalemlerdeki
fiyat artışları dikkat çekmiştir. Sermaye mallarında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ve makineler;
dayanıksız tüketim mallarında başta et ürünleri olmak üzere gıda ile eczacılık ürünleri; dayanıklı tüketim
mallarında ise mobilya, mücevherat ve bazı ulaşım araçları öne çıkmıştır.