Türkiye-İran İş Forumu’nda ikili ilişkilerde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri ele alındı

Türkiye ve İran arasındaki ticaret ve yatırımları artırmak amacıyla Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu-DEİK tarafından düzenlenen Türkiye-İran İş Forumu’nda ikili ilişkilerde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri ele alındı.

T.C. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin teşrifleriyle Çankaya Köşkü’nde düzenlenen DEİK/Türkiye- İran İş Forumu, T.C. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, İran İslam Cumhuriyeti Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Reza Rahmani, T.C. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, T.C. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, DEİK Başkanı Nail Olpak, İran Ticaret, Sanayiler, Madenler ve Tarım Odası Başkanı Gholam Hossein Shafei, DEİK/Türkiye-İran İş Konseyi Başkanı Ümit Kiler, İran-Türkiye İş Konseyi Başkanı Reza Kami ve iki ülke iş dünyası temsilcilerinin katılımıyla 20 Aralık 2018 tarihinde Ankara’da gerçekleştirildi.

Rusya, İran ve Türkiye, 4’üncü zirveyi yapacak
DEİK/Türkiye-İran İş Forumu açılışında konuşan T.C. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran ile geniş bir alanda kapsamlı iş birliklerine sahip olduklarını söyleyerek, "Hedefimiz ikili ekonomik ilişkilerimizi, siyasi ilişkilerimizle aynı seviyeye çıkarmaktır. Bu kapsamda daha önce Sayın Cumhurbaşkanı ile mutabık kaldığımız üzere, ikili ticaret hacmimizin 30 milyar dolar seviyesine yükseltilmesini arzu ediyoruz. İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin bu ziyaretinin İran’la ticari ilişkilerimizin ahdi altyapısını oluşturan Tercihli Ticaret Anlaşmasının genişletilmesi müzakerelerinde bir dönüm noktası teşkil edeceğini düşünüyorum” dedi. Bölgenin güvenliğinin, özellikle İran ve Türkiye'ye çok büyük yükler yüklediğini belirten Erdoğan, bu süreçte Rusya'da başlayan, Ankara'da devam eden ve Tahran'da yapılan üçüncü zirveden sonra dördüncü zirve ile yolculuğa devam edeceklerini söyledi.

İkili ekonomik ilişkilerin arzu edilen noktaya taşınması hususunda ABD’nin İran'a yönelik uygulamaya koydduğu yaptırımlar meselesini birlikte aşmaları gerektiğini vurgulayan Erdoğan, “İnsanlık barışa muhtaç, savaşa değil. Bu vesileyle yaptırımları kabul etmediğimizi, hiç kimsenin yaptırımlar nedeniyle İran'la ekonomik ve ticari ilişkilerimizi sonlandıracağımızı düşünmemesi gerektiğini bir kez daha tekrarlamak istiyorum” dedi. İran’a 77 Türk firması tarafından yaklaşık 1,5 milyar dolar civarında yatırım gerçekleştirildiğini kaydeden Erdoğan, “İkili ilişkilerimizin tüm boyutlarının hak ettiği seviyeye ulaşması için Türkiye olarak üzerimize düşenleri yapmaya hazırız. Bu yolda siz iş dünyamızın da bizimle beraber yürümesini istiyoruz” şeklinde konuştu.

“Ortak bir organize sanayi bölgesi oluşturmaya karar verdik”
İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise, iki ülkenin gelişmesini sağlamak amacıyla bu hassas dönemde bir araya geldiklerini ve iki devletin de güvenliğin ve istikrarın sağlanması yönünde iradelerini ortaya koyduklarını dile getirdi. Ruhani, “Öncelikle bölgede güvenliğin sağlanması şarttır. İki ülke terörizmi silmeliler. Ekonomi ve ticari faaliyetlerine bu şekilde zemin hazırlanacaktır” dedi.Müzakerelerde ekonomik alandaki faaliyetler için gerekli ortamı yaratmak ve kolaylaştırıcı olmak konusunda önemli adımlar atıldığını belirten Ruhani, mali kolaylıklar sağlanmadan iktisadi faaliyetlerin yapılamayacağını vurguladı.

Ruhani şunları söyledi: “İki ülke belirledikleri 30 milyar dolar amacına mali kolaylıklar sağlanırsa ulaşabilirler. Yatırımla ilgili olarak iki ülke tamamen birbirine destek vermeye hazırlar. Bizim bugünkü stratejik toplantıda verdiğimiz karar, ortak bir organize sanayi bölgesi oluşturmak. Buradaki amaç, sanayimizin gelişmesi ve büyümesi için birbirimizden yararlanmaktır. Enerji konusunda tam anlamıyla hazırız. Hammadde, yer bizden, gerekli imkanlar bizden, yatırım sizden. Bugün zalimce ve adaletsizce ambargoyla karşı karşıyayız. Biz iyi bir plan yaparak bu krizi fırsata çevirebiliriz.”

T.C. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, “İran ile uzun senelere dayanan tarihi, ticari ve ekonomik ilişkilerimiz söz konusudur. İran’ı etkileyen olumsuz bir gelişme hem bölgemizi hem bizi etkilemektedir. İkili ticari ilişkilerimizi ileriye taşıma adına ilişkilerimizi sürdürüyoruz. 30 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşmak üzere çalışmalarımızı yoğunlaştırmalıyız” dedi.

İran İslam Cumhuriyeti Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Reza Rahmani, üst düzey makamların en üst düzey iradelerinin ikili ilişkileri geliştirmekten yana olduğunu söyledi. Özel sektörlerin ön plana çıkarılması ve desteklenmesi gerektiğinin altını çizen Rahmani, konuşmasında şunları aktardı: “Tercihli ticaret konusunda bir anlaşmamız var. Sınırdaki pazarlar ve gümrük işlerinin kolaylaştırılması, ortak organize sanayinin bir an evvel yapılması, taşıma, lojistik, liman kullanımı, cadde taşımacılığı, demir taşımacılığı konuları ele alındı. Bu konuları bizde takip edeceğiz.”

“Türk iş insanlarına İran Yol Haritası sunduk”
Türkiye ve İran’ın bin yıllık iki dost, iki kardeş ülke oolduğunu vurgulayan DEİK Başkanı Nail Olpak, İran’ın özellikle son 40 senedir Türkiye’nin en önemli ticari ortakları arasında yer aldığını söyledi. İran ile ikili ticaret hacminin 2012 yılında 22 milyar dolar seviyesine kadar çıktığını ama akabinde farklı nedenlerle bir düşüş trendine girdiğini belirten Olpak, “Ancak, yaşanan zorlukları aşmaya ve çözüme birlikte odaklandığımız sürece, tekrar 30 milyar dolar hedefine ilerlememek için hiçbir sebebimiz yok” dedi. Türk şirketlerinin İran’a özel bir ilgi duyduklarını aktaran Olpak, DEİK olarak, Türkiye - İran İş Konseyinin çalışmasıyla İran ekonomisine ilişkin bir rapor hazırladıklarını ve Türk iş insanlarına bir İran Yol Haritası sunduklarını açıkladı.

İran’la 3 sorunun ivedilikle çözülmesi bekleniyor
Tüm dünya gündeminde iktisadi dengeleri sarsan ve uluslararası ticareti küçülme tehlikesiyle karşı karşıya bırakan bir dönemden geçildiğini belirten Olpak, bu durumun Türkiye’nin İran’la olan ilişkilerini de etkilediğini söyledi. Olpak, İrann’la ivedilikle çözülmesi gereken konulara değinerek, İran’ın yaptırımlardan korunmak amacıyla önemli bir kısmı TTA kapsamında olan 1.339 ürünün ithalatının durdurulması, ödemelerin gecikmesi sorunlarına dikkat çekti. Sorunların çözümüyle ilgili devlet büyüklerinin liderliğinde hızlı bir çözüm üretilebileceğine inandıklarını kaydeden Olpak, “Umarım bu ve bugünkü diğer toplantılar da, Türkiye ve İran için verimli iş birlikleri ve yatırım fırsatlarının kapısını daha çok aralayan bir adım olur” dedi.

Türkiye-İran Ticaret Rakamları (TÜİK-2017)
Toplam dış ticaret hacmi: 10.8 milyar dolar
Türkiye’den İran’a yapılan ihracat: 3.3 milyar dolar
Başlıca ihracat kalemleri: Kazan, plastik ve mamüller, sentetik ve suni lifler, motorlu kara taşıtları, elektrikli makine ve cihazlar.
Türkiye’nin İran’dan yaptığı ithalat: 7.5 milyar dolar
Başlıca ithalat kalemleri: Mineral yakıt, plastik ve mamülleri, çinko, alümünyum, gübre.