TÜRK-İŞ araştırmasına göre Haziran ayında açlık sınırı 6.391 TL’ye, yoksulluk sınırı 20.816 TL’ye yükseldi

TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) Haziran ayı 'Açlık ve yoksulluk sınırı' araştırması sonuçları şöyle:

Ücretli, maaşlı, yevmiyeli çalışanlar ile esnaf, emekli ve öğrencilerin içinde yaşadığı fiili hayat pahalılığı, enflasyon bugün sıfırlansa bile gelirleri artmadığı sürece aynı kalacaktır. Üstelik fiyatlar hızla tırmanmaya devam ediyor.

Hanelerde kullanılan doğalgaza bu ay yapılan %30’luk zamla birlikte yılbaşından bu yana toplam %75,5’lik zam yapılmış oldu. Elektrik üretiminde ve sanayide kullanılan doğalgaza da yapılan zamların yanında, sürekli artan benzin ve motorin fiyatları da üretici ve tüketici fiyatlarını arttıran en başat sürükleyici etkenlerdendir. Bu sebeple, önümüzdeki aylarda yüksek enflasyon ile yaşam mücadelesi verilmesi kaçınılmaz görülüyor. Haziran 2022 Tüketici Güven Endeksi’nin tarihinin en düşük seviyesinde olması fiyatlama davranışları bozulan tüketicilerin de bu öngörüye sahip olduğunu işaret ediyor.

Resmi verilerle Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi’nin yıllık %155 (geçen yılın aynı ayında %20 idi) olması ve Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’nin %113’e çıkması milli ekonominin temeli olan tarımda, çiftçilerin girdi maliyetlerine yetişememesinin yanında maliyetlerini hesaplamakta bile zorlanmalarına neden olmaktadır. Üretici endişe ve fedakârlığa, tüketici yüksek fiyatlardan almaya mecbur kalmıştır.

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 6.391,17 TL’ye, Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 20.818,14 TL’ye, Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 8.313,12 TL’ye yükseldi.

TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Haziran 2022 itibariyle
şu şekilde gerçekleşti:
? Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari
harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre % 6,2 oranında gerçekleşti.
? Son on iki ay itibariyle artış oranı % 117,29 olarak hesaplandı.
? Altı aylık değişim oranı % 55,96 oranında oldu.
Çizelge 2: Gıda Harcamasındaki Değişim (yeni beslenme kalıbı ile)
Ara.21 May.22 Haz.22
Bir önceki aya göre değişim oranı % 24,92 13,04 6,2
Altı aylık değişim oranı % 39,32 83,45 55,96
Son on iki ay itibariyle değişim oranı % 55,74 107,76 117,29
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda
ürünlerinde Haziran 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama gruplarınagöre şu şekilde
oldu:
? Süt, yoğurt, peynir grubunda;
Resmi verilere göre içme sütü üretimi ve toplanan inek sütü miktarı azalıyor. Girdi ve
4
tedarik maliyetlerinin de artmasıyla haziran ayında da hem süt hem yoğurt hem de
peynir fiyatları artış gösterdi. Sütte 1 aylık zam %13 olarak tespit edildi. Alım gücü
eriyen tüketiciler için çıkarılan 900 ve 800 gramlık paketlerin ardından 750 gramlık
beyaz peynirler de raflarda görüldü.
? Et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, yağlı tohum ürünlerinin
bulunduğu grupta;
Kuzu, tavuk ve yumurta fiyatlarında düşüş gözlendi. Dana, balıketi yeşil ve kırmızı
mercimek fiyatları arttı. Bir ayda nohut %18, kuru fasulye ile yağlı tohumlar
(kuruyemişler) %13 zamlandı. Ayrıca yumurta fiyatlarının çok gerilemesi nedeniyle zarar
eden bazı yumurtacıların yumurta tavuklarını kestikleri ve kümeslerini kapattıkları
uzmanlarca ifade edildi.
? Ekmek ve tahıllar grubunda;
Makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarının tamamı yükseldi. Bu grupta en yüksek
zam %14 ile pirinçte oldu. Pirinç mayısta da %12 zamlanmıştı. Türkiye’nin üretimdeki
düşüşe bağlı olarak kendi ihtiyacı için iç piyasada tüketmek üzere en az 2-3 milyon ton
buğday ithalatı yapacak olması un, ekmek, makarna, bulgur unlu mamuller ve buğdayın
kullanıldığı tüm ürünlere mutlaka zam olarak yansıyacağının işareti. Ayrıca alım gücü
düşen vatandaşlar simidi de kredi kartıyla almak durumunda kaldıklarından simitçi
büfelerinde pos cihazları görülmeye başlandı.
? Taze sebze-meyve grubunda;
Semt pazarlarında maydanoz, kıvırcık gibi salata yeşillikleri ve pazı, ıspanak gibi yeşil
yapraklı sebzelerin fiyatları geriledi. Çok tüketilen patates ise hâlâ 10 TL’nin üzerinde
satılmaya devam ediyor. Taneli sebzelerden barbunya, fasulye, yaz sebzelerinden
domates, kabak, patlıcan, biber fiyatları geriledi. Bezelye ve kuru soğan sabit kaldı. Limon
zamlandı. TÜİK’e göre kavun-karpuz üretici enflasyonu yıllık %230 olarak gerçekleşti.
Özellikle karpuzun haziran ayı sonunda bile tanesi ortalama 35 TL’ye satılmasıyla hem
semt pazarlarında hem marketlerde dilimle karpuz satışı yaygın hale geldi. Kiraz, kayısı,
dut, şeftali, erik gibi yaz meyvelerinin fiyatları görece erişilebilir seviyeye yaklaştı. Fakat
bahar aylarındaki don olayları ve yüksek maliyetler sebebiyle geçmiş yazlarda olduğu gibi
büyük fiyat gerilemesi olmayacağı öngörülmekte. Ortalama sebze kg fiyatı 11,7 TL,
ortalama meyve kg fiyatı 16,68 oldu. 18’i sebze ve 9’u meyve olmak üzere toplam 27
üründeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 13,36
TL olarak tespit edildi.
? Temel yağ ürünlerinin bulunduğu grupta;
Ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı ve margarin ürünlerinin hepsi zamlandı. Margarin 1
ayda %11 zamlandı. Bazı marketlerde sıvı yağlara alım sınırı ve ürünlere hırsızlığa karşı
alarm takılması uygulamaları devam ederken tanesi 50 TL’yi bulan 200 gramlık tereyağı
paketlerine de alarm takılmaya başlandı.
? Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden;
2001’den bu yana sırasıyla; pancar üretimine gelen kota, şeker fabrikalarının
özelleştirilmesi ve çiftçiye destek yerine örneğin bu aydan başlayıp Ekim 2022’ye kadar
sürecek sıfır gümrükle 400 bin ton şeker ithali izni gibi düzenlemeler, şeker fiyatlarının
yıllar içinde artmasının en temel sebeplerini oluşturdu. Türk Şeker’in 27 Haziran itibariyle
5
bazı zincir marketlere sattığı şekere %67 oranında yaptığı zam önümüzdeki haftadan
itibaren raflara yansıyacak. Bu yüksek zam açıklanmadan önce bile şeker raflarındaki son
bir aydaki artış %14 olmuş durumda. Mayıs ayında yüksek oranlarda zamlanan çay ve
ıhlamur fiyatları bu ay değişmedi. Pekmez fiyatı da sabit kaldı. Siyah ve yeşil zeytin, salça,
reçel, bal fiyatları yükseldi. Baharatlar ortalama %16, tuz %18 zamlandı.