TÜİK: Kurumumuza, EUROSTAT dahil olmak üzere hiçbir uluslararası kurum veya kuruluş tarafından ortalama madde fiyatlarının yayımlanmaması hususunda herhangi bir eleştiri yöneltilmemektedir

Türkiye İstatistik Kurumu'ndan (TÜİK) 'TÜFE Kapsamındaki Madde Sepeti ve Ortalama Madde Fiyatları Hakkında' yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:

Kurumumuz hakkında bazı basın yayın organlarında yer alan haberler ve sosyal medya
paylaşımlarında gerçeklerle bağdaşmayan ifadeler kullanılması nedeniyle kamuoyu açıklaması gerekli
görülmüştür.
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) hesaplama süreci Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) Harmonize
Tüketici Fiyat Endeksleri Metodoloji El Kitabında belirtilen norm ve standartlara uygun olarak
yürütülmektedir. Bu kılavuz ve diğer uluslararası yöntem kılavuzlarında belirtildiği gibi TÜFE
hesaplarında ortalama fiyatlar değil, fiyat değişimlerinin (price relatives) ağırlıklandırılmasıyla
hesaplanan endeks değerleri kullanılmaktadır. İlgili endeks değerleri ise her ay Kurumumuz
tarafından, TÜFE haber bülteni ile kamuoyuyla paylaşılmaktadır.
Fiyat endekslerinin amacı ortalama fiyat seviyesini ölçmek değil, saf fiyat değişimlerini (pure price
changes) ortaya koymaktır. Bu nedenle dünya genelinde hiçbir resmi istatistik ofisi tarafından
“ortalama madde fiyatlarının” tamamı hesaplanıp yayımlanmamaktadır. Çünkü çok çeşitli mal
veya hizmetin ortalama madde fiyatının hesaplanması ve açıklanması yanıltıcı sonuçlara yol açmaktadır.
Örneğin, 50 çeşit farklı otomobil marka ve modelin satış fiyat ortalaması alınarak, otomobil madde
fiyatının 2.000.000 TL olarak açıklanması fiyat endeksi açısından bir anlam ifade etmemektedir. Bunun
nedeni hesaplanan otomobil fiyatının 50 çeşit otomobil marka ve modelinin “ortalama” fiyatı olmasıdır.
Dolayısıyla, aylık bültende otomobil fiyatları 20.000 TL artış gösterdi ifadesi, 50’ye yakın otomobil için
reel değişimi yansıtmaktan uzak kalabilmektedir. Bunun yerine otomobil fiyat endeksi aylık %1 artış
gösterdi ifadesinin kullanılması istatistiki açıdan daha doğru olacaktır. Ayrıca, hiçbir fiyat değişimi
olmasa bile sepette kapsama alınan marka ve modellerin değişmesi ortalama fiyat hesabıyla endeks
hesabının farklılaşmasına da yol açabilmektedir.
Bu ve benzeri nedenlerden ötürü, dünya genelindeki diğer tüm resmi istatistik ofisleri gibi
Kurumumuz da TÜFE bültenlerinde madde fiyatlarını değil, bu ürün gruplarının endeks değişim
oranlarını hesaplamakta ve her ay yayımlamaktadır. Dolayısıyla, Kurumumuza, EUROSTAT dahil
olmak üzere hiçbir uluslararası kurum veya kuruluş tarafından ortalama madde fiyatlarının
yayımlanmaması hususunda herhangi bir eleştiri yöneltilmemektedir.

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından bundan iki yıl önce CİMER
aracılığı ile Kurumumuzdan, daha önce yayımlanmakta olan TÜFE kapsamındaki madde sepeti ve
ortalama madde fiyatları listesinin 03/06/2022 tarihinde yayımlanmadığı belirtilerek, söz konusu madde
fiyat listesinin hesaplanması talep edilmiş, Kurumumuzca da ortalama madde fiyat listesinin
hesaplanmaması nedeniyle DİSK’in talebinin karşılanamayacağı bildirilmiştir. Bunun üzerine DİSK
tarafından Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna itiraz edilerek, ortalama madde fiyat listesinin
açıklanmasına karar verilmesi istenilmiş, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu tarafından da DİSK’in
itiraz başvurusu reddedilmiştir.
Daha sonra DİSK tarafından, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’nun ret kararının iptali talebiyle
Ankara 6. İdare Mahkemesinde Adalet Bakanlığı aleyhine dava açılmış ve ilgili Mahkemece Bilgi
Edinme Değerlendirme Kurulu’nun ret kararının iptaline hükmedilmiştir. Bunun üzerine Bilgi Edinme
Değerlendirme Kurulu’nca itiraza konu taleplerin DİSK’in erişimine sunulması gerektiğine karar
verilmiş olup, Kurumumuzca da 2023 TÜFE Madde Sepeti DİSK’e gönderilmiş, ancak talep edilen
ortalama madde fiyatları Kurumumuzca hesaplanmaması nedeniyle mevcut olmadığından madde
düzeyinde ortalama fiyatlara ilişkin bilgi talebinin karşılanmasının mümkün olmadığı bildirilmiştir.
DİSK tarafından 02/04/2024 tarihinde de yine aynı konuda Kurumumuza başvuruda bulunularak
madde sepeti ve ortalama madde fiyatları listelerinin Haziran 2022 tarihinden itibaren tüm ayları
kapsayacak şekilde kendilerine iletilmesi talep edilmiş, ancak aynı gerekçeyle ortalama madde fiyatları
listesine ilişkin bilgi talebinin karşılanamayacağı cevabı verilmiştir. Bunun üzerine DİSK tarafından
Kurumumuzca yukarıda belirtilen Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu ve mahkeme kararı gereğince
işlem yapılmadığı gerekçesiyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğu
duyurulmuştur. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca da Kurumumuzca yapılan işlemlerde
herhangi bir suç unsuru bulunmadığı tespit edilmiş ve DİSK’in şikayet başvurusu kesin olarak
reddedilmiştir.