TEPAV: Perakende sektörü firmalarının yaklaşık yarısında salgının olumsuz etkileri devam etmektedir

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) sosyal iştiraklerinden olan Türkiye Ekonomi
Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) 'Pandeminin İkinci Dalgasında Perakende Sektörü
raporu yayınlandı.

Perakende sektörü firmalarının yaklaşık yarısında salgının olumsuz etkileri devam
etmektedir. İş yerlerinin yüzde 39,2’si pandeminin ilk döneminde faaliyetlerine ara verdiklerini,
Aralık ayı itibarıyla da ancak kısmen çalışabildiklerini belirtirken, yüzde 5,2’si hala kapalı
olduğunu bildirmektedir. Diğer taraftan, ilk dönemde ara verip şu an tam kapasite çalıştığını
belirten firmaların oranı yüzde 10,6 ile sınırlıdır.

En olumsuz etkilenen sektör BYS mobilya, aydınlatma ekipmanı ve ev içi kullanım
ürünleri sektörüdür. Bu sektörün 2/3’ü pandemiden olumsuz etkilenmiş ve ancak yüzde 40’ı
ikinci dalga itibarıyla faaliyetlerini tam kapasite sürdürebilmektedir. Diğer bir ifadeyle, sektörün
yüzde 60’ı ya kısmi olarak faaliyet göstermekte ya da kapalı durumdadır. Tekstil, hazır giyim
ve ayakkabı ile elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyon satışlarında ise firmaların yaklaşık
yüzde 40’ı satışlarına hiç ara vermemiş; ara veren firmalar da büyük ölçüde Aralık ayı itibarıyla
kısmen faaliyetlerine başladıklarını belirtmiştir. Salgının ikinci dalgasında tam kapasite
faaliyetlerine başladıklarını belirten firmaların payı bu iki alt sektörde genelin üzerindedir .

Motorlu taşıtlar sektöründe satışlar görece olumlu seyretmektedir. İlgili sektördeki
firmaların yarısı satışlarına hiç ara vermemiştir ve ikinci dalga itibarıyla yüzde 60’tan fazlası
tam kapasite faaliyetlerini sürdürmektedir. Hala kapalı olan firmaların sayısı ise yüzde 2,4 ile
sınırlıdır. Benzer şekilde, zorunlu harcamaların içerildiği birden fazla ürün satan bakkal, market
ve büyük mağazaların da yaklaşık yarısı yıl genelinde faaliyetlerine ara vermemiş ve mevcut
durumda yüzde 90’dan fazlası kısmen veya tam kapasite faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu
gelişme yiyecek, içecek ve tütün ürünleri satışlarında da geçerlidir .

Pandemi sürecinde firmaların daralan talebi yönetmelerinde finansman koşulları ile para
piyasalarında yaşanan hareketlilik önemli kısıt oluşturmaktadır. İş yerlerinin yüzde 53,6’sı
finansmana erişimi salgın sürecinde iş durumlarını olumsuz etkileyen koşul olarak belirtmiş ve
ilgili kısıt birinci öncelikli faktör olarak belirlenmiştir. Diğer öncelikli faktörler; gerileyen talep
(yüzde 44) ile döviz kurlarındaki hızlı artıştır (yüzde 41,1). Diğer taraftan, firmaların sadece
1/4’ü tedarik zincirindeki süreklilik konusunda aksama belirtirken, salgınla mücadele
kapsamında sosyal hareketliliğin azaltılmasına yönelik alınan tedbirlere de görece az sayıda
firma dikkat çekmiştir (yüzde 10’dan az). Finansman koşullarından faiz oranlarındaki
dalgalanma/artış da yine az sayıda firma tarafından belirtilen olumsuz bir faktördür.

Finansmana erişim sorunu en fazla BYS mobilya, aydınlatma ekipmanı ve ev içi kullanım
ürünleri ile yiyecek, içecek ve tütün ürünleri sektörlerinde hissedilmektedir. İlgili
sektörlerin yaklaşık 2/3’ü finansman koşullarındaki sıkıntıları belirtmiştir. İlgili koşul, elektrikli
ev aletleri, radyo ve televizyon satışlarında ise perakende sektörünün geneline göre daha az
etkilidir (yüzde 33,3). Diğer taraftan, BYS mobilya, aydınlatma ekipmanı ve ev içi kullanım
ürünleri sektöründe finansman koşullarında öne çıkan kısıtlara rağmen faiz oranlarına ilişkin
olumsuz bir durumun belirtilmemesi dikkat çekmektedir.

İthalat bağımlılığı yüksek olan sektörler Türk lirasının değer kaybından önemli oranda
etkilenmişlerdir. Elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyonlar ve BYS mobilya, aydınlatma
ekipmanı ve ev içi kullanım ürünleri sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların çoğunluğu döviz
kurundaki dalgalanma/artıştan olumsuz etkilendiğini belirtmişleridir. Bu sektörleri diğer ve
motorlu taşıtlar sektörü izlemektedir.

Yiyecek ve içecek gibi zorunlu tüketime yönelik satışlarda talep daralması daha
sınırlıdır. Birden fazla ürün satan bakkal, market ve büyük mağazalar ile yiyecek, içecek ve
tütün ürünlerinin satışlarında talep gerilemesinin önemli olduğunu belirten firmaların payı
yüzde 40 dolayında olup sektör genelinin altındadır. Ayrıca, elektrikli ev aletleri, radyo ve
televizyon satışlarında talep yetersizliği faktörü en öncelikli unsur olarak belirtilmemiş ve bu
açıdan olumlu ayrışan alt sektör olmuştur. Salgın döneminde alınan tedbirler nedeniyle
vatandaşların daha fazla evde vakit geçirmelerinin sektör ürünlerine talebin göreli olarak
korunmasına neden olduğu düşünülmektedir

https://www.tepav.org.tr/upload/files/1609908140-7.Pandeminin_Ikinci_Dalgasinda_Perakende_Sektoru.pdf