TEPAV perakende güven endeksi Aralık ayında hem geçen yıla hem de geçen aya göre artış gösterdi ancak, 2020 yılını negatif seviyede tamamladı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) sosyal iştiraklerinden olan
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) Perakende Güven
Endeksi (TEPE) çalışmasının Aralık ayı sonuçları yayınlandı.

 TEPAV'dan konuya ilişkin olarak yapılan basın açıklaması aşağıda bulunuyor:

2017 yılı ve sonrasında düşük seviyelerde seyreden TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE),
2020 yılının ilk çeyreğinde -16,7 puan değerini almış, COVID-19 salgın sürecinin başlaması ve
kontrolüne yönelik ülke genelinde alınan sosyal hareketliliği kısıtlayıcı önlemler neticesinde,
bir sonraki çeyrekte -21,4 puan seviyesine kadar gerilemiştir. Nisan ayında gerçekleşen
değerin TEPE’nin en dip seviyesini teşkil ettiği dikkat çekmektedir. Diğer taraftan, Haziran ayı
ile birlikte tedbirlerin kaldırılmasıyla TEPE’de de yılın ikinci yarısına yayılan tedrici bir
toparlanma eğilimi gözlenmiş, üçüncü ve dördüncü çeyreklerde, sırasıyla -15,2 ve -10,6
değerlerini almıştır.

Perakende güveni Aralık ayında hem geçen yıla hem de geçen aya göre artış göstermiş ancak,
2020 yılını negatif seviyede tamamlamıştır. TEPE’nin 2020 yılı ortalaması -16,0 puan olurken,
bu seviye 2019 yılı ortalamasının (-16,6) sınırlı düzeyde üzerindedir. Geçtiğimiz 3 ayda işlerin
durumu, önümüzdeki 3 ayda tedarikçilerden sipariş, satış ve istihdam beklentileri Aralık
2019’a göre artarken, gelecek döneme dair beklentiler Kasım ayına kıyasla olumsuzlaşmıştır.

Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri 2020 yılında, 2019 yılına göre daha iyi performans
sergilemiştir. Beklentilerin 2019 yılı ortalaması -12,5 puan olurken, 2020 yılı ortalaması -9,1
puan olmuştur. Çeyreklik frekansta incelendiğinde ise, 2020 yılı ikinci çeyreğinin 2019 yılı son
çeyreğine göre daha düşük değer aldığı görülmektedir.

Perakende sektörü için 2020 yılı, 2019 yılına göre iş hacminin daha olumsuz olduğu bir yıl
olmuştur. Geçen yıla göre işlerin durumuna dair alt endeks değerinin 2019 yılı ortalaması
-42,6 puan olurken, 2020 yılı ortalaması -43,3 puandır. Endeks çeyreklik frekansta ele
alındığında da, ilgili soruya verilen yanıtların denge değerinin 2020 yılının ikinci çeyreğinin
2019 yılının 15,9 puan altında olduğu görülmektedir.

Perakende güveni yılı negatifte tamamladı

TEPE değerleri aylar itibarıyla incelendiğinde, endeks değerlerinin 2020 yılı Mart, Nisan,
Mayıs, Haziran ve Eylül ayları dışında 2019 yılının aynı dönemlerine göre daha yüksek olduğu
izlenmektedir. TEPE’nin 2020 yılı ortalaması -16,0 puan iken, 2019 yılı ortalaması -16,6
puandır. Diğer bir ifadeyle, perakende sektörü güveninde bir önceki yıla kıyasla olası bir
iyileşmenin COVID-19 salgın süreci nedeniyle sınırlandığı değerlendirilmektedir.

Aralık ayında -7,1 puan değerini alan TEPE, bir önceki aya göre 5,4 puan, geçen yılın aynı
dönemine göre 9,0 puan artmıştır. TEPE değerinin geçen yıla göre artmasında, hem
geçtiğimiz üç ayda işlerin gelişimi hem de önümüzdeki 3 ayda satış beklentisi
göstergelerindeki iyileşmeler etkili olmuştur. Yıl sonuna doğru göreli olarak iyileşme görülse
de TEPE, 2020 yılının tamamında negatif değer almıştır.
2020 yılında perakendecinin satış beklentisi 2019 yılına göre arttı

Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri değerlerine 2020 ve 2019 yılları itibarıyla
bakıldığında, beklentinin 2020 yılı Mart, Nisan ve Mayıs aylarında 2019’un aynı dönemlerine
göre daha düşük değerler aldığı görülmüştür. Diğer taraftan, önümüzdeki 3 aya ilişkin satış
beklentilerinin 2019 yılı ortalaması -12,5 puan iken 2020 yılı ortalaması -9,1 puan değerini
almıştır. Çeyreklik dönemlerde incelendiğinde ise, 2020 yılının ikinci üç ayında 2019
değerinin 8 puan altında olduğu görülmektedir. Perakende sektörü için 2020 yılı,
beklentilerin genel olarak 2019 yılına göre daha yüksek seyrettiği ancak, COVID-19 salgın
süreci nedeniyle önemli ölçüde kesintiye uğradığı bir yıl olmuştur.

Aralık 2020’de -4,4 puan değerini alan önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri, bir önceki
aya göre 2,4 puan azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre 3,0 puan artmıştır. Aralık 2020’de
TEPE anketi katılımcılarının yüzde 31,7’si önümüzdeki 3 ayda işlerinde iyileşme beklerken,
yüzde 40,8’i işlerinde kötüleşme beklediğini belirtmiştir. İşlerinde bir değişiklik
beklemeyenlerin oranı ise yüzde 27,5’tir.

2020 yılında perakendecilerin iş hacimleri 2019 yılına göre azaldı

İşlerin geçen yılın aynı dönemine göre durumuna 2020 ve 2019 yılları itibarıyla bakıldığında,
2020 yılı değerleri Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Eylül aylarında 2019’dan düşük değer
almıştır. 2019 yılı ortalaması -42,6 puan iken, 2020 yılı ortalaması -43,3 puandır ve 2020
yılının iş hacmi 2019 yılından daha kötü performans göstermiştir. Çeyreklik dönemler bazında
geçen yıla göre işlerin durumu incelendiğinde, ikinci çeyrekte 2020 yılı değeri 2019 yılı
değerinin 15,9 puan altındadır.

Aralık 2020’de ise endeks -36,6 puan değerini alarak, Aralık 2019’a göre 5,3 puan, Kasım
2020’ye göre ise 2,9 puan artmıştır. TEPE anketi katılımcılarının yüzde 19,6’sı geçen yılın aynı
dönemine göre işlerinde artış olduğunu belirtirken, işlerinde düşüş olduğunu belirtenlerin
oranı yüzde 56,1’dir. Geçen yıla göre işlerinde bir değişiklik olmadığını belirtenlerin oranı ise
yüzde 24,3’tür.

Perakende güveni en çok “tekstil, hazır giyim ve ayakkabı” sektöründe arttı

Perakende güvenine alt sektörler itibarıyla bakıldığında, Aralık 2020’de geçen yılın aynı
dönemine göre “tekstil, hazır giyim ve ayakkabı”, “elektrikli ev aletleri, radyo ve
televizyonlar” ve “motorlu taşıtlar” sektörlerinde artış; “diğer (akaryakıt istasyonu, eczane,
parfümeri, nalbur, züccaciye, kırtasiye, vb.)”, “mobilya, aydınlatma ekipmanı ve ev içi
kullanım ürünleri”, “birden fazla türde ürün satan bakkal, market ve büyük mağazalar” ve
“yiyecek, içecek ve tütün ürünleri” sektörlerinde azalış görülmüştür. “Tekstil, hazır giyim ve
ayakkabı” sektörü ortalama değişimin üzerinde değer alırken; “elektrikli ev aletleri, radyo ve
televizyonlar”, “motorlu taşıtlar”, “diğer (akaryakıt istasyonu, eczane, parfümeri, nalbur,
züccaciye, kırtasiye, vb.)”, “mobilya, aydınlatma ekipmanı ve ev içi kullanım ürünleri”,
“birden fazla türde ürün satan bakkal, market ve büyük mağazalar” ve “yiyecek, içecek ve
tütün ürünleri” sektörleri ortalama değişimin altında değer almıştır. Perakende güveni en
fazla “yiyecek, içecek ve tütün ürünleri” sektöründe azalmıştır. Söz konusu sektörel
farklılaşmalar, yiyecek, içecek, akaryakıt ve eczane gibi zorunlu ihtiyaçların kapsandığı
sektörlerde satışların daha olumsuz etkilendiğini göstermekte; COVID-19 vakalarının artması
nedeniyle salgını önleyici tedbirlerin Aralık ayı itibarıyla sıkılaştırılması ve karantina
önlemlerinin alınmasının bu gelişmede etkili olduğu değerlendirilmektedir.
Perakendecilerin beklentileri geçen yıla kıyasla arttı

TEPE anketine soru bazında bakıldığında, Aralık 2020’de, “geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumu”,
“önümüzdeki 3 ayda istihdam ve satış fiyatı beklentileri” ve “işlerin geçen yıla göre durumu”
göstergeleri hem Aralık 2019’a göre, hem de Kasım 2020’ye göre artmıştır. “Önümüzdeki 3
ayda tedarikçilerden sipariş ve satış beklentileri” ve “gelecek yıl mağaza sayısı beklentisi”
göstergeleri Aralık 2019’a göre artış gösterirken, Kasım 2020’ye göre azalmıştır. Geçmiş
döneme ilişkin değerlendirmelerdeki iyileşme, salgının birinci dalgasının geride kalması ve
sonrasında yaşanan kısmi toparlanma ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Diğer taraftan,
gelecek döneme dair beklentiler Kasım ayına kıyasla olumsuzlaşmıştır. Aralık ayında vaka
sayılarının artmasıyla tedbirlerin sıkılaştırılmasının satışları kısıtladığı, dolayısıyla beklentileri
bozduğu değerlendirilmektedir.
Stok düzeyinde pozitif değer stok düzeyinin normalin altında olduğunu ifade etmektedir.

Konya’da perakende güveni Türkiye genelinden olumsuz ayrıştı

TEPAV ve Konya Ticaret Odası (KTO) iş birliğinde gerçekleştirilen Konya Perakende Güven
Endeksi (KOPE) kapsamında, Şubat 2012’den bu yana Konya’da faaliyet gösteren 300
perakendeci ile her ay yüz yüze anketler yapılmaktadır.

Aralık ayında TEPE -7,1 puan değerini alırken KOPE -18,4 puan değerini almıştır. KOPE, geçen
yılın aynı dönemine göre 10,2 puan azalırken, TEPE 9,0 puan artmıştır. KOPE değeri bir önceki
aya göre ise 0,4 puan azalmıştır.