TCMB: Temmuz ayı enflasyon artışında gıda ve enerji fiyatları temel belirleyiciler oldu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Temmuz ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.

Tüketici fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,80 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,42 puan artışla yüzde 18,95’e
yükselmiştir. Bu gelişmede, gıda ve enerji fiyatları temel belirleyiciler olmuştur. Gıda yıllık enflasyonu, fiyat
artışlarının alt gruplar geneline yayılmasıyla kayda değer bir oranda yükselmiştir. Üretici fiyatlarındaki
gelişmeler ve yaşanan kuraklık gıda enflasyon görünümünde etkili olmuştur. Enerji grubu enflasyonu
elektrik ve doğalgaz fiyatları öncülüğünde artarken, eşel mobil sistemi tüketici enflasyonunu sınırlamaya
devam etmiştir. Yıllık enflasyon yakın dönemde Türk lirasındaki seyrin de etkisiyle temel mallar grubunda
gerilerken, hizmet sektöründe kademeli normalleşme sürecinin de yansımalarıyla lokanta-otel ve ulaştırma
hizmetlerindeki fiyat gelişmelerine bağlı olarak bir miktar yükselmiştir. Temmuz ayında uluslararası enerji
fiyatları artarken, enerji dışı emtia fiyatları daha ılımlı bir seyir kaydetmiştir. Bu görünüme karşın, gecikmeli
etkilerle üretici enflasyonundaki yükseliş eğilimi devam etmiştir. Bu dönemde, yıllık enflasyon çekirdek
enflasyon göstergelerinden B’de yükselirken, C’de gerilemiş; göstergelerin yakın dönem eğilimlerindeki
yüksek seviyeler korunmuştur.
Değerlendirmeler
Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,80 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 1,42 puan artarak yüzde
18,95 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B endeksinin yıllık değişimi 0,35 puan artarak yüzde 18,51 olurken, C
göstergesinin enflasyonu 0,25 puan azalarak yüzde 17,22’ye gerilemiştir (Grafik 2).

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, enerji ve hizmet
gruplarının katkıları sırasıyla 1,12, 0,58 ve 0,07 puan artmış, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının
katkıları sırasıyla 0,19 ve 0,16 puan azalmıştır.


Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B göstergesinin eğiliminde artış izlenirken,
C göstergesinin eğiliminde azalış görülmüştür (Grafik 3). Bu dönemde, enflasyon eğilimi işlenmiş gıda
grubunda artarken, temel mal ve hizmet gruplarında yataya yakın seyretmiştir (Grafik 4). İşlenmiş gıdadaki
bu görünüm B ve C göstergelerinin eğilimlerinin farklılaşmasını beraberinde getirmiştir.

Hizmet fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,32 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,29 puan artarak
yüzde 13,75 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 5). Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde
yükselirken, haberleşme ve diğer hizmetlerde gerilemiş, kira kaleminde ise yatay seyretmiştir (Grafik 6).
Lokanta-otel grubunda, hem yemek (yüzde 2,59) hem de konaklama hizmetlerinde (yüzde 4,51) açılmanın
etkileriyle izlenen yüksek fiyat artışları bu dönemde de devam etmiştir. Gıda enflasyonunda gelinen yüksek
seviyeler yemek hizmetlerindeki olumsuz görünümde etkili olmuştur. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar bu
dönemde ılımlı seyretmiş, grup yıllık enflasyonu geçen yılın aynı ayında şehirlerarası otobüs ücretlerinde
gerçekleşen düşüşe bağlı baz etkisi sebebiyle yükselmiştir. Diğer hizmetler grubundaki aylık fiyat artışında
bakım ve onarım hizmetlerinin yanı sıra eğitim ile eğlence ve kültür hizmetleri öne çıkmıştır. Paket tur
kaleminde aylık fiyat artışının tarihsel ortalamalarına kıyasla sınırlı kalmasına bağlı olarak grup yıllık
enflasyonu düşük seyrini korumuştur.

Temel mal yıllık enflasyonu Temmuz ayında 0,70 puan gerileyerek yüzde 21,22 olmuştur (Grafik 5). Bu
dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda gerilerken, diğer alt gruplarda artmıştır (Grafik 7).
Dayanıklı mal fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,11oranında gerilemiş; mobilya fiyatlarında belirgin düşüş
gözlenirken (yüzde -4,34), beyaz eşyada aylık artışlar (yüzde 2,53) devam etmiştir. Grup yıllık enflasyonu 3,68
puan gerileyerek 27,18 olmuş, bu gerilemeye tüm alt gruplar katkıda bulunmuştur. Salgın kaynaklı
kısıtlamalara bağlı olarak ılımlı bir seyir izleyen giyim ve ayakkabı grubu enflasyonu, normalleşme
sonrasındaki yükselişini bu dönemde de sürdürmüş, grup yıllık enflasyonu 1,51 puan artarak 8,37
seviyesine ulaşmıştır. Diğer temel mallar grubunda kur ve emtia fiyat gelişmelerinin gecikmeli etkileri
devam etmiş, bu grupta yıllık enflasyon 1,08 puan artarak 21,69 olmuştur. Özetle, bazı gruplarda birikimli
maliyet baskıları ve normalleşme adımlarının yukarı yönlü etkileri görülmeye devam etse de, temel mal
grubunda yılık enflasyon dayanıklı tüketim malları kaynaklı olarak gerilemiştir.

Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 6,19 oranında artmıştır (Tablo 1). Elektrik ve doğalgaz fiyatları sırasıyla
yüzde 15,01 ve yüzde 9,84 oranında yükselerek bu gelişmeyi sürükleyen temel kalemler olmuştur. Bu
dönemde LPG’de fiyat artışı ihtiyacı oluşmuş, artışın bir kısmı eşel mobil sistemiyle ÖTV’den karşılanırken bir
kısmı fiyatlara yansıtılmıştır. LPG fiyatlarındaki bu yükselişe istinaden akaryakıt fiyatları yüzde 2,64 oranında
Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri |4 Ağustos 2021 4
yükselmiştir. LPG fiyatlarındaki artışa paralel şekilde tüp gaz fiyatları da yüzde 12,00 ile belirgin oranda
artmıştır. Bu gelişmelerle, enerji grubu yıllık enflasyonu 4,23 puan artışla yüzde 21,51’e yükselmiştir

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Temmuz ayında yüzde 2,77 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu hem
işlenmemiş hem de işlenmiş gıda gruplarının etkisiyle 4,93 puan artarak yüzde 24,92 olmuştur (Grafik 8 ve
Tablo 2). Bu dönemde yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 7,03 puan artarak yüzde 25,73’e, işlenmiş
gıda grubunda ise 2,93 puan artışla yüzde 24,13’ye yükselmiştir (Grafik 9). İşlenmemiş gıda grubunda
mevsimsellikten arındırılmış veriler, meyve fiyatlarında çok daha belirgin olmak üzere, taze meyve ve sebze
fiyatlarında aylık bazda önemli bir artışa işaret etmiştir. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubundaki
artışta çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamaya istinaden süt fiyatları, beyaz ve kırmızı et ile mercimek ve
nohut gibi bakliyat fiyatları dikkat çekmiştir. Aylık fiyat artışı hızlanan (yüzde 2,58) işlenmiş gıda grubunda çiğ
süt fiyat ayarlamasının dolaylı etkileri peynir ve diğer süt ürünlerine yansırken, ekmek-tahıllar, işlenmiş et
ürünleri ve katı-sıvı yağ grupları başta olmak üzere genele yayılan fiyat artışları gözlenmiştir. Bu gelişmelerle
taze meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 24,63’e yükselmiştir (Grafik 10). Özetle,
uluslararası tarımsal emtia ve gıda fiyatlarındaki mevcut yüksek seviyeler, birikimli kur etkileri ve kuraklığa
bağlı etkilerle belirli ürünlerdeki arz sıkıntıları gıda üretici enflasyonunu olumsuz yönde etkilemiş, söz
konusu artışların açılmayla birlikte tüketici fiyatlarına yansıdığı izlenmiştir.
Temmuz ayında alkollü içecek ve tütün grubu yıllık enflasyonu geçmiş altı aylık ÜFE artışının maktu ve asgari

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 2,46 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,03 puan artarak
yüzde 44,92’ye ulaşmıştır (Grafik 11 ve Tablo 3). Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, birikimli dış fiyat
baskıları, enerji fiyat gelişmeleri ve süregelen arz kısıtları belirleyici olmaya devam etmiştir. Öte yandan
imalat fiyatlarındaki artışın bir miktar hız kesmesiyle birlikte, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi
fiyatlarının eğilimi bu dönemde gerilemiştir

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, dayanıksız tüketim malları ve ara malları yıllık enflasyonlarındaki
artış ön plana çıkmıştır (Tablo 3, Grafik 13 ve Grafik 14). Temmuz ayında enerji grubu fiyatlarındaki artışta
(yüzde 4,12) rafine edilmiş petrol ürünleri, elektrik ve gaz imalatı ile dağıtımı belirleyici olmuştur. Ara malları
fiyatlarındaki yüzde 2,46’lık artışta demir-çelik ve ferro alaşımlar, ahşap ve mantar ürünler ve betondan,
çimentodan ve alçıdan eşyaların etkisi hissedilmiştir. Sermaye malı grubunda makineler ve motorlu kara
taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları, metal yapı ürünlerindeki yükselişler dikkat çekmiştir. Dayanıklı
tüketim malları fiyatlarındaki artışta ise mobilya, ev aletleri ve tüketici elektroniği ürünleri belirleyici
olurmuştur. Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte et ve süt ürünleri gibi gıda kalemleri ile diğer
tekstil ürünleri öne çıkmıştır. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar
güçlenerek devam etmiştir.