TCMB: Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı enerji grubundan geldi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Haziran ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.
 
Özet

Tüketici fiyatları Haziran ayında yüzde 4,95 oranında artmış, yıllık enflasyon 5,12 puan yükselişle yüzde
78,62 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, tüketici yıllık enflasyonu temel mallar grubunda sınırlı bir miktar
gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı enerji grubundan
gelmiştir. Enerji enflasyonu Türk lirası cinsinden uluslararası enerji fiyatlarındaki görünüme paralel olarak
akaryakıt, doğal gaz ve elektrik kalemleri öncülüğünde önemli ölçüde yükselmiştir. Haziran ayında, hizmet
grubunda yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artmıştır. Gıda grubunda yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada
gerilerken işlenmiş gıdada yükselmeye devam etmiştir. Bir önceki ay taze meyve-sebze fiyatlarında sebze
kaynaklı olarak gözlenen düzeltmenin bu dönemde de sürdüğü izlenmiştir. Temel mal grubunda yıllık
enflasyon dayanıklı tüketim malları dışındaki alt gruplarda gerilemiştir. Bu dönemde, uluslararası ve yurt içi
enerji fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki artışlar
sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsimsellikten arındırılmış eğilimlerinde gerileme
gözlenirken, göstergelerin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etmiştir.

Değerlendirmeler

Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 4,95 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 5,12 puan artarak yüzde
78,62 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 2,79 ve 1,22
puan artarak yüzde 64,42 ve 57,26 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, hizmet, gıda,
alkol-tütün-altın ve temel mal gruplarının katkıları sırasıyla 3,65; 0,88; 0,29; 0,21 ve 0,09 puan artmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artış önceki aya kıyasla B ve C endekslerinde bir
miktar düşüş kaydetmiştir (Grafik 3). Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan alt gruplardan işlenmiş gıdada
yükselirken, temel mallarda yataya yakın seyretmiş, hizmet grubunda ise bir miktar düşmüştür (Grafik 4).

Hizmet fiyatları Haziran ayında yüzde 3,98 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu yüzde 48,69 olmuştur.
Bu dönemde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselmiştir (Grafik 5). Lokanta-otel fiyatları gerek yiyecek
gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5,42 oranında artmış ve bu grupta yıllık enflasyon
yüzde 79,55’e ulaşmıştır. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 4,57 oranında artarken karayolu ve
demiryolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığıyla birlikte havayolu taşımacılığı öne çıkmış, ulaştırma grubu
yıllık enflasyonu yüzde 81,83 olmuştur. Haberleşme hizmetlerinde fiyatlar yüzde 3,16 oranında artarken
internet ve telefon görüşme ücretleri bu görünümde etkili olmuştur. Diğer hizmetler grubunda fiyatlar
yüzde 3,14 oranında yükselmiş, bu gelişmede büyük ölçüde sigorta, bakım-onarım hizmetleri ve paket tur
kalemlerinin etkisi hissedilmiştir. Kira grubunda aylık artış yüzde 3,11 olmuş, mevsimsellikten arındırılmış
aylık değişimlerde hızlanma görülmüştür.

Temel mal fiyatları Haziran ayında yüzde 2,80 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,46 puan düşüşle
yüzde 64,86 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda yükselirken diğer
alt gruplarda gerilemiştir (Grafik 6). Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) Haziran ayında yüzde 3,65 oranında
artmış, bu gelişmede mobilya (yüzde 6,53) ve otomobil (yüzde 3,29) fiyatları belirleyici olmuştur. Böylelikle,
grup yıllık enflasyonu yüzde 77,90 seviyesine ulaşmıştır. Diğer temel mallarda fiyat artışları grup geneline
yayılmakla birlikte kişisel bakım ürünleri, konut bakım-onarım malzemeleri, ev içi tekstil ürünleri ve ev ile
ilgili temizlik malzemeleri öne çıkmış, grup aylık enflasyonu yüzde 3,11 olarak gerçekleşmiştir. Giyim ve
ayakkabı grubunda fiyatlar yataya yakın seyretmiş, yıllık enflasyon 2,92 puan düşüşle yüzde 26,35 olmuştur.
Enerji fiyatları Haziran ayında yüzde 16,16 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 30,12 puanlık yükselişle
yüzde 151,33 olmuştur (Grafik 7). Fiyat artışları grup geneline yayılmış, gerek akaryakıt gerekse
yönetilen/yönlendirilen kalemlerde yüksek fiyat artışları gözlenmiştir. TL cinsi uluslararası ham petrol
fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatları yüzde 21,88 oranında yükselmiş, bu alt grupta yıllık
enflasyon yüzde 251,98 seviyesine ulaşmıştır. Mesken tarifelerinin düzenlenmesi neticesinde doğal gaz
fiyatları yüzde 25,11, elektrik fiyatları yüzde 15,01 oranlarında yükseliş sergilemiştir. Bu dönemde tüp gaz
fiyatlarında artış yüzde 6,25 olurken, şebeke suyu fiyatları yüzde 3,39 oranında artmıştır.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Haziran ayında yüzde 2,09 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 2,30 puan
yükselerek yüzde 93,93 olmuştur (Grafik 7). Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 5,96 puan düşüşle yüzde
91,65’e gerilerken, işlenmiş gıdada 10,03 puan artışla yüzde 96,04 seviyesine yükselmiştir (Grafik 8).
İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler sebze fiyatları kaynaklı olarak taze meyvesebze fiyatlarında gerilemenin devam ettiğine işaret ederken, diğer işlenmemiş gıda kaleminde çiğ süt
referans fiyat düzenlemesinin etkilediği süt ile pirinç, patates ve kuruyemiş fiyatlarındaki artış dikkat
çekmiştir. İşlenmiş gıda fiyatlarında görülen yüzde 7,53 oranındaki artışta ise peynir ve diğer süt ürünleri,
ekmek ve tahıllar ile alkolsüz içecekler, çay ve şekerle bağlantılı ürünler öne çıkmıştır.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları Haziran ayında yüzde 2,61 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde
70,99’a yükselmiştir. Alkollü içecek fiyatlarında vergi oranlarındaki artışın da yansımaları izlenmiştir. Bu
dönemde alkol-tütün grubunun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,12 puan olmuştur.

Yurt içi üretici fiyatları Haziran ayında yüzde 6,77 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,15 puan yükselişle
yüzde 138,31 olmuştur (Grafik 9 ve Tablo 2). Uluslararası ve yurt içi enerji fiyatlarında ulaşılan yüksek
seviyeler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkilemiştir. Ana sanayi gruplarına
göre incelendiğinde, yıllık enflasyonun tüm alt gruplarda yükseldiği görülürken, özellikle enerji
enflasyonundaki artış dikkat çekmiştir (Grafik 10). Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, rafine
edilmiş petrol ürünleri, ham petrol ve doğal gaz, basım ve kayıt hizmetleri, elektrik-gaz-buhar ve
iklimlendirme, kimyasal ürünler ile içecekler alt kalemlerindeki artışlar öne çıkmıştır.