TCMB, doğal gazın aylık enflasyon üzerindeki katkısının aralık ayında zayıflayacağını öngörüyor

Merkez Bankası, bildirdi.

 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Kasım ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.

Özet

Tüketici fiyatları kasım ayında yüzde 3,28 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,62 puan artışla yüzde 61,98
olmuştur. Yıllık enflasyon gıda ve temel mal gruplarında gerilerken, enerji başta olmak üzere diğer ana
gruplarda yükselmiştir. Enerji grubunda mevsimsel koşullara bağlı olarak tüketimin artmasıyla doğal gazda
bedelsiz kullanım sınırı (ilk 25 metreküp) aşılmış ve doğal gaz kaleminden aylık tüketici enflasyonuna gelen
etki tahminlerle uyumlu gerçekleşerek 1,01 puan olmuştur. Doğal gazın aylık enflasyon üzerindeki katkısının
aralık ayında zayıflayacağı öngörülmektedir. Doğal gaz etkisi hariç tutulduğunda ise tüketici fiyatları artış
oranındaki yavaşlama eğilimi sürmüştür. Kasım ayında gıda grubunda taze meyve ve sebze fiyatları düşüş
kaydederken, meyve ve sebze dışı gıdada fiyat artışları gücünü korumuştur. Temel mal grubu yıllık
enflasyonu bu dönemde gerilemiş, dayanıklı tüketim malları fiyat artış oranındaki yavaşlama grup
enflasyonunu kasım ayında da olumlu etkilemiştir. Hizmet grubunda aylık fiyat artışı güç kaybederken kira
alt grubundaki yavaşlama dikkat çekmiştir. Kasım ayında üretici fiyatları aylık artışı enerji kalemlerinin de
etkisiyle bir miktar güçlenmiş, yıllık üretici enflasyonu düşük bazın da etkisiyle yükselmiştir. Bu görünüm
altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle aylık artış oranları, B ve daha belirgin olarak C göstergesinde
yavaşlamış, göstergelerin yıllık enflasyonları yataya yakın seyretmiştir. Enflasyonun ana eğilimindeki
yavaşlama yayılım endeksi, medyan enflasyon, SATRIM gibi alternatif göstergelerle de teyit edilmiştir.
Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde
yayımlanmakta ve TCMB’nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat
istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon
gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Değerlendirmeler

Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 3,28 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,62 puan artarak yüzde
61,98 olmuştur . Bu ayda doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna etkisi 1,01 puan, yıllık
enflasyona etkisi ise 1,58 puan olmuştur. Doğal gaz etkisi arındırıldığında, mevsimsellikten arındırılmış
tüketici enflasyonundaki yavaşlama eğiliminin sürdüğü izlenmiştir (Grafik 2). Bu dönemde B endeksinin yıllık
değişim oranı 0,34 puan azalarak yüzde 67,27 olurken C endeksinin yıllık değişim oranı 0,13 puan ile sınırlı
bir oranda artarak yüzde 69,89 olarak gerçekleşmiştir.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu dönemde enerji, alkol-tütün-altın ve hizmet
gruplarının katkıları sırasıyla 1,39, 0,31 ve 0,16 puan artarken, gıda ve temel mallar gruplarının katkıları
sırasıyla 0,84 ve 0,40 puan düşmüştür.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, C endeksinde daha belirgin olmak üzere B ve C
endekslerinde aylık artışlardaki zayıflama devam etmiştir . Fiyat artışları, B endeksini oluşturan
gruplardan işlenmiş gıdada bir önceki aya kıyasla güçlenirken, hizmet ve temel mallarda yavaşlama
kaydetmiştir (Grafik 4). Yayılım endeksi, medyan enflasyon, SATRIM gibi alternatif göstergeler de
enflasyonun ana eğilimindeki yavaşlamayı teyit etmiştir.

Hizmet fiyatları kasım ayında yüzde 2,76 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 1,06 puan artışla yüzde
89,71 seviyesine ulaşmıştır . Bu dönemde, kira alt grubunda aylık artışın (yüzde 5,97) bir önceki aya
kıyasla hız kesmesi dikkat çekmiş, diğer taraftan alt grup yıllık enflasyonu 5,14 puan artışla yüzde 105,81
seviyesine ulaşmıştır. Haberleşme alt grubunda yüzde 5,20 ile güçlenen aylık fiyat artışında cep telefonuyla
yapılan görüşme ve internet ücretlerinde devam eden yükselişler belirleyici olmuştur. Lokanta-otel
grubunda yemek hizmetlerinde aylık fiyat artışı yavaşlarken, konaklama fiyatlarındaki düşüş devam etmiştir.
Kasım ayında diğer hizmetler alt grubundaki ılımlı artış (yüzde 1,73) bu grupta yavaşlamanın sürdüğüne
işaret etmiştir. Akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle, bu dönemde ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar
(yüzde 0,14 ile) görece yatay seyretmiştir.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,81 puan düşüşle yüzde 52,24 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 6). Yıllık
enflasyon dayanıklı mallarda gerilerken, diğer alt gruplarda yükselmiştir. Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları
kasım ayında önceki aya benzer şekilde sınırlı bir artış (yüzde 0,66) sergilemiştir. Bu dönemde, elektrikli ve
elektriksiz ev aletleri fiyatları (yüzde -0,28) gerilemiş, otomobil fiyatları (yüzde 0,66) ılımlı bir şekilde
yükselmiş, mobilya fiyatlarındaki artış (yüzde 1,79) ise bir miktar daha yüksek gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler
neticesinde, dayanıklı mal grubunda yıllık enflasyon 2,84 puan düşüşle yüzde 59,31 seviyesine gerilemiştir.
Diğer temel mallar alt grubunda fiyatlar yüzde 2,66 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,72 puan yükselerek
yüzde 50,14 olarak gerçekleşmiştir. Ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve kişisel bakım ürünleri bir önceki aya
benzer şekilde fiyat artışlarıyla öne çıkan alt kalemler olmuştur. Giyim ve ayakkabı alt grubunda ise fiyatlar
mevsimsel eğiliminin aksine bu dönemde yüzde 0,38 oranında gerilemiştir.

Enerji fiyatları kasım ayında yüzde 9,98 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 9,58 puan artarak yüzde
21,18 olmuştur. Grup aylık fiyat artışında, 25 metre küpü bedelsiz olarak kullandırılan doğal gaz
kalemindeki tüketim artışına paralel olarak sepete yansıyan fiyatların yükselmesi etkili olmuştur. Küresel
enerji fiyatlarıyla uyumlu şekilde katı yakıt fiyat artışı (yüzde 1,95) yavaşlarken, tüp gaz fiyatları bu dönemde
yataya yakın seyretmiştir. Şebeke suyu fiyatlarındaki artış da yüzde 2,90 ile yavaşlarken, uluslararası petrol
fiyatları öncülüğünde akaryakıt fiyatları yüzde 1,06 oranında gerilemiştir.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları kasım ayında yüzde 2,78 oranında artmış, yıllık enflasyon 4,83 puan
azalarak yüzde 67,16 olmuştur (Grafik 7). Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 9,55 puan azalışla yüzde
80,85’e, işlenmiş gıdada ise 1,38 puan düşüşle yüzde 57,23’e gerilemiştir. Mevsimsellikten
arındırılmış veriler, meyve fiyatlarında ılımlı artışa, sebzede ise gerilemeye işaret etmiştir. Taze meyve ve
sebze dışı gıdada fiyat artışları gücünü korumuştur. Diğer işlenmemiş gıdadaki aylık artışta bakliyat, pirinç
ve beyaz et kalemleri öne çıkmıştır. İşlenmiş gıda grubunda aylık artış (yüzde 4,95) güçlenirken, süt ve süt
ürünleri, işlenmiş et ürünleri, katı-sıvı yağlar ile konserve sebze ürünlerindeki fiyat artışları dikkat çekmiştir.
Tütün ürünlerinde üretici firma kaynaklı fiyat artışlarının (yüzde 10,02) etkisiyle, alkollü içecekler ve tütün
grubunda fiyatlar yüzde 9,16 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 9,38 puan artışla yüzde 71,35 olmuştur.

Yurt içi üretici fiyatları kasım ayında yüzde 2,81 oranında artmış, yıllık enflasyon 2,86 puan artışla yüzde
42,25’e yükselmiştir. Bu artışta enerji grubu öne çıkmıştır. Sanayi elektrik tarifeleri ile
sanayi ve elektrik üreticileri doğal gaz tarifelerinde ekim ayında yapılan ayarlamaların etkisi kasım ayında
elektrik, gaz, buhar, iklimlendirme (yüzde 10,99) grubu üzerinde gözlenmiştir. Bu çerçevede, enerji
grubunda fiyatlar aylık bazda yüzde 3,46 artarken yıllık enflasyon negatif bölgedeki seyrini sürdürmüştür
(Grafik 10). Alt gruplar bazında, en belirgin aylık artış enerji grubundan sonra yüzde 3,07 ile dayanıksız
tüketim mallarında izlenirken, bu dönemde sermaye ve ara malları sırasıyla yüzde 2,85 ve yüzde 2,50
oranlarında artmıştır. Sektörel bazda ise metal cevherleri, tütün, deri ile ağaç mantar ürünleri fiyat
artışlarıyla öne çıkmıştır.