Tarım, gıda ve içecek sektörünün dış ticaret dengesi, 2021’nin ilk 7 ayında önceki yılın aynı dönemine kıyasla %43 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2021 yılının ilk 7 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 12,06 milyar dolar ihracat, 9,2 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2021’nin ilk 7 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %43 arttı.

Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 7 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %16,5 oranında artarak 12,06 milyar dolara, ithalat %10,1 artarak 9,20 milyar dolara ulaştı.

Temmuz ayında ihracatın artış hızı yavaşladı
Aylık bazda bakıldığında Temmuz 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %4,5 artarak 1,53 milyar dolar, aylık ithalat ise %12,4 artarak 1,03 milyar dolar olarak gerçekleşti. Temmuz ayında, önceki yılın aynı ayına göre aylık ihracattaki artış oranının yavaşlaması dikkat çekti.

 
2021 yılının ilk aylarında ithalat önemli bir artış eğilimindeydi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre %25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim işareti görülmüştü. İhracat Mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez Mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendinin değiştiğini göstermişti. İhracatın artması, ithalatın yavaşlaması yönündeki olumlu trend, Haziran ayında güçlenerek devam etti, Temmuz ayında ise bu trend değişti.
Aylık ihracattaki bu önemli artışlar dikkat çekse de geçtiğimiz yıl pandeminin küresel etkisinin hissedildiği ilk dönemde ihracatın keskin bir şekilde düşmesi, Mayıs ve Haziran aylarındaki ihracattaki artış oranının önceki yıla göre yüksek çıkmasında kısmen etkili oldu.
Dış ticaret fazlası güçlü devam ediyor
2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret fazlası, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kalmıştı.
Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıkmış; 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
Haziran’daki güçlü ihracat verileriyle birlikte, 2021’in ilk 6 ayında dış ticaret dengesi %62,9 arttı, 2,36 milyar dolar dış ticaret fazlası kaydedildi.
Temmuz ayında ise dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %43 artışla 2,85 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Birim ihracat değeri 2021’in ilk 7 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %1,7 artarak 1.101 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre %37,6 artışla 634 dolar/ton’a yükseldi.
Birim ithalat değerinin 2021’in başından beri yüksek seviyede devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
 

Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2021’nin ilk 7 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi (0,65 milyar dolar), Un (0,58 milyar dolar) ve Makarna (0,42 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,7’sini oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Soya Fasulyesi (1,01 milyar dolar), Buğday (0,88 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,61 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %27,2’sini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2021 yılı Temmuz ayında en çok ihraç edilen ürünler Buğday Unu, Makarna ve Fındık içi olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Soya Fasulyesi, Buğday ve Ham ayçiçeği yağı oldu.
Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin Haziran (246,9 milyon dolar) ve Temmuz (150,6 milyon dolar) aylarındaki yüksek seviyedeki ithalatı dikkat çekti. Bu üründe, Mayıs-Temmuz aylarında 650 milyon doların üzerinde ithalat yapıldı.
Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.


 
En çok ihracat yapan sektörler
2021’in ilk 7 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler (1.244 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (1.206 milyon dolar), Yaş Meyve (1.154 milyon dolar), Bitkisel Yağ (884 milyon dolar) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri (725 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %43,2’si bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde Hayvan Yemi (2.501 milyar dolar), Bitkisel Yağ (1.733 milyon dolar), Un (1.076 milyon dolar), Nişasta (787 milyon dolar) ve Kakao-Çikolata (458 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %71,3’ü, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 7 ayında 2,5 milyar doları geçen hacim ile toplam ithalatın %27,2’sini, 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 7 ayında 1.733 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın %18,8’ini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020 - Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması ve döviz fiyatlarındaki hareketlilik, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ve yüksek seviyede devam etmesiyle sonuçlandı.
 

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2021 yılının ilk 7 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (251 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (222 milyon dolar artış), Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektörü (207 milyon dolar artış), Yaş Meyve Sektörü (142 milyon dolar artış) ve Beyaz Et Sektörü (134 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ihracatın gerilediği 2 sektör Tütün ve Mamulleri Sektörü (91 milyon dolar düşüş) ve Makarna Sektörü (11 milyon dolar düşüş) oldu. Kuru Meyve/Sebze, Un Sektörleri ihracatı yılın ilk 4 ayında önceki yıla kıyasla gerideydi. Mayıs ayından itibaren bu sektörlerdeki ihracatın toparlanması dikkat çekti.
 
2021 yılının ilk 7 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Nişasta Sektörü (340 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (337 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (316 milyon dolar artış), Ambalajlı Su Sektörü (23 milyon dolar artış) ve Alkollü İçkiler Sektörü (22 milyon dolar artış) oldu.
İthalatın en çok düştüğü 5 sektör Makarna (177 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (61 milyon dolar düşüş), Un (51 milyon dolar düşüş), Tütün ve Tütün Mamulleri (35 milyon dolar düşüş) ve Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (33 milyon dolar düşüş) ve oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2021’in ilk 7 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (1.382 milyon dolar), Almanya (987 milyon dolar), Rusya (827 milyon dolar), ABD (601 milyon dolar) ve İtalya (482 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %35,5’ini oluşturdu.
Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse alabalık, şeftali ve mandalina oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 7 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (1.952 milyon dolar), Brezilya (1,093 milyon dolar), Ukrayna (473 milyon dolar), ABD (459 milyon dolar) ve Malezya (451 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %48,1’ini oluşturdu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta dane mısır, soya fasulyesi, buğday oldu.