Ödemeler dengesi (İş Yatırım)

Mart ayı ödemeler dengesi verileri artık geride kalmış kötü bir dönemin gecikmeli kaydı olarak görülmeli. Beklentiden yüksek cari açık ve kaynağını bilmediğimiz sermaye hareketlerini yansıtan net hata noksan kaleminde rekor para çıkışı çok yüksek bir rezerv kaybı getiriyor. Finans hesabında yerleşik kişi ve kurumların yabancı menkul kıymete yönelimi, yabancı banka ve kişilerin ülkemize getirdiği mevduat ve yerli bankaların borçlanmasıyla karşılanmış gözüküyor.

Net hata noksan kaleminde yüksek çıkış hareketleri genellikle TCMB’nin kur seviyesini savunmak için döviz sattığı dönemlere denk geliyor. Yerel seçim belirsizliğinin geride kalması ve ekonomi politikalarındaki son sıkılaşma adımlarıyla Nisan-Mayıs aylarında finansman girişinin güçlendiğini ve TCMB’nin hızla döviz biriktirdiğini görüyoruz. Cari dengede Nisan ayında geçici bir bozulma görülse de ekonomi politikalarında sıkılaşma ve enerji fiyatlarında düşüş destekleyici olacak. Dış denge açısından en kötü geride kaldı.

Aylık cari açık tahminimizden çok yüksek geldi
2024 Mart ayında cari açık 4,5 milyar dolar ile piyasa (3,9), İş Yatırım (3,3) tahminlerinin oldukça üzerinde geldi. Manşet rakam 2023 Mart ayında 5,2 milyar dolar seviyesindeydi. Geçen yılın rakamının seriden çıkmasıyla son 12 aylık toplam açık 31,9 milyar dolardan 31,2 milyar dolara geriledi.

Tahminimiz ve gerçekleşme arasındaki fark (i) hizmetler dengesinin turizm geliri alt serisinde geçmiş veriye ilişkin revizyonlarının yarattığı sapmadan, (ii) turizm ile ilişkili olmayan hizmet kalemlerinde açığın öngördüğümüzden büyük olmasından ve (iii) ülke dışına yatırım geliri transferinin yakın dönemli eğiliminden yüksek gerçekleşmesinden kaynaklanıyor. Bu gerekçelerin ilki, ödemeler dengesi verilerini hesaplayan TCMB’nin yabancı turist başına ABD doları bazlı harcama varsayımında düşüş olduğunu da gösteriyor.

Turist başına harcama varsayımlarında aşağı yönlü güncelleme yabancılara konut satışının yavaşlamasıyla ilişkili mal ve hizmet alımlarında düşüş veya Türk lirasında reel değerlenme ile turizm zorlaşan rekabet ortamına yönelik kampanyalardan kaynaklanıyor olabilir.

Altın ve enerji ithalatını hariç tutan çekirdek cari fazla ise 0,8 milyar dolar ile 2023, 2021, 2020 ve 2018 Mart aylarına göre daha güçlü. Güçlü küresel talep ve Türk lirasında reel değer kaybının öne çıktığı 2022 Mart ayında çekirdek cari fazla 2,5 milyar dolar, sıkı para politikası ve kur şoku sonucu iç talebin daraldığı 2019 Mart ayında 3,9 milyar dolar seviyesindeydi.

Cari dengenin alt kırılımına baktığımızda 5,2 milyar dolarlık mal ticareti açığı, 1,6 milyar dolarlık gelirler açığı ve 2,2 milyar dolarlık hizmetler fazlası görüyoruz. Hizmetler fazlasının büyük kalemleri seyahat geliri 2,7 milyar dolar ile yıldan yıla %10, yolcu taşımacılığı geliri 1,4 milyar dolar ile %5 büyüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Mart ayı verilerinde yabancı turist sayısının yıllık %16 büyüdüğünü ve daha yüksek bir turizm geliri beklememizde payı olduğunu vurgulayalım.

Kayıtlı finansmanda kayda değer giriş var
Finans hesabında aylık 3,8 milyar dolarlık sermaye girişi görülüyor. Alt detayları kanal bazında incelediğimizde efektif ve mevduat hareketlerinden 2,0, kredilerden 1,7, ticari kredilerden 0,4 milyar dolar giriş, doğrudan yatırımlardan 0,2, portföy hareketlerinden 0,1 milyar dolarlık çıkış söz konusu.

Portföy hareketinin detayına baktığımızda birbirinden ayrı dünyalar keşfediliyor. Banka, şirket ve bireylerin uluslararası menkul kıymet alımları kaynaklı 1,5 milyar dolarlık sermaye çıkışı söz konusu. Son iki ay toplam baktığımızda rakam 3,4 milyar dolar ile 2019 Mart-Nisan döneminden sonra ülke tarihinin ikinci en büyük yabancı kıymet alım örneğini oluşturuyor. Yerel seçim öncesi geçici yerli yatırımcı paniğini yansıttığını tahmin ediyoruz. Ters yönde ise yerli bankaların 1,9 milyar dolarlık net eurobond borçlanması dengeleyici rol oynuyor.

Mart verisinde bankaların uzun vadeli dış borç çevirme oranını %202 (2023 Mart: %95), şirketlerinkini %112 (2023 Mart: %77) hesaplıyoruz. Yılın ilk üç ayı olarak baktığımızda bu oran bankalar için %182 (2023 Ocak-Mart: %67), şirketler için %121 (2023 Ocak-Mart: %56). Yerel seçim öncesi yerli yatırımcı endişesine rağmen dış finansman koşullarında bir bozulma olmadığını veriyle teyit edebiliyoruz.

Büyük resimde en kötü geride kaldı
Mart ayında büyük resmi özetleyelim: 4,5 milyar dolar cari açık, 3,8 milyar dolarlık finansman girişi ve 9,6 milyar dolar kaynağı tespit edilemeyen çıkışlar sonucu 10,3 milyar dolar rezerv kaybı. 2023 Mayıs genel seçimleri sonrası Haziran-Aralık döneminde ödemeler dengesi tanımlı rezervler 35,7 milyar dolar artmıştı. 2024 yılı ilk üç ayında 22,7 milyar dolarlık kayıp yaşandı. Yerli yatırımcının yerel seçim öncesi panik hareketi, buna karşın TCMB’nin yerel seçim öncesi kuru tutma gayreti mevsimsel cari açık ile birleşince tablo kötüleşmiş.

Son alınan sıkılaşma önlemleri ve yerel seçimlerin geride kalmasıyla yabancı sermaye girişinin güçlendiğini, yerli yatırımcıların döviz cinsi varlıklardan uzaklaştığını ve TCMB’nin etkileyici bir hızla rezerv biriktirdiğini görüyoruz. Günlük TCMB bilanço verileri ile yaptığımız hesapta Nisan-Mayıs döneminde TCMB brüt rezervinin 10,7, net rezervinin 14,7 milyar dolar arttığını görüyoruz. Bir hafta daha geriden swap hariç baktığımızda bu artış brütte 24,3, nette 26,3 milyar dolar. Rezerv kalitesinde de iyileşme var.

Nisan ayında finansman girişi geçici yüksek cari açığı karşılayabilmiş gözüküyor
Öncü dış ticaret verilerine göre Nisan ayında 6,0 milyar dolar civarı cari açık öngörüyoruz ki bu rakam 2023 Nisan ayında 5,1 milyar dolar seviyesindeydi. Bayram tatili sebebiyle açığın görece yüksek olması şaşırtıcı değil ancak önceki yıla göre yüksek gelmesinde (i) 23 Nisan tatilinin bayrama denk gelmemesi, (ii) İsrail’e yönelik ticaret sınırlaması, (iii) petrol fiyatlarında artış ve (iv) altın ithalatının yeniden yükselmesi rol oynuyor. Sıkılaşan kredi koşullarına rağmen tüketim malı ithalatı da güçlü seyrediyor. Petrol fiyatlarının yeniden gerilemesi ve ekonomi politikalarında sıkılaşmanın gecikmeli etkileri ile Mayıs ayından itibaren cari dengenin ılımlı seyrine dönmesini bekliyoruz.

Nisan ayında hisse senedi, DİBS ve eurobond ihraç, itfa ve yabancı hareketlerini netleştirdiğimizde portföyden 2,9 milyar dolar civarı sermaye girişi hesaplıyoruz. Net hata noksan, mevduat ve kredi gibi portföy dışı kanallardan da kayda değer para girişi göreceğiz. Ödemeler dengesi tanımlı rezerv artışı, TCMB brüt rezervinde Nisan ayındaki 1,2 milyar dolarlık artıştan daha yüksek olacaktır.

2024 yılı için piyasaya göre iyimser cari açık tahminimizi koruyoruz
Beklentimizden 1,2 milyar dolar yüksek cari açık verisine rağmen petrol fiyatlarındaki gerileme ve politikalardaki sıkılaşmanın gecikmeli etkileri sebebiyle 2024 geneli için 25 milyar dolarlık (milli gelir öngörümüzün %2’si) cari açık tahminimizi koruyoruz. Ancak artık vurgulayacağımız bir aşağı yönlü risk görmüyoruz. Türk lirasında beklediğimizden daha güçlü bir reel değerlenme daha yüksek, petrol fiyatlarındaki gerilemenin devam etmesi daha düşük bir açık getirebilir.

Dağlar Özkan, Ekonomist

 Detaylı bilgi almak, İş Yatırım’ın güncel raporlarına ulaşmak için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz.

https://arastirma.isyatirim.com.tr/2024/05/13/martin-kotu-verisi-icinizi-karartmasin/
 
İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 www.isyatirim.com.tr

                           ***
                  Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.