Makro Perspektif - Rusya'nın Gaz Arzı Kesintisi (Enver Erkan/Tera Yatırım )

Rusya'nın Gaz Arzı Kesintisi - Avrupa Enerji Piyasası

Kuzey Akım bakımı… Rusya, Kuzey Akım 1 boru hattı üzerinden Avrupa'ya gaz akışını durdurdu ve onarım yapma gereğini öne sürerek, kış enerji kaynaklarının güvenilirliği konusunda zaten keskin bir tedirginliği arttıran bir harekette bulundu. Bakımın 31 Ağustos'tan 2 Eylül'e kadar 3 gün boyunca yapılması gerekiyordu.

Son aylarda gaz akışı beklenen seviyelerin %40'ına düşürüldü. Temmuz ayında, planlı bakım için akış durduruldu ve 10 gün sonra ancak kapasitenin yalnızca %20'sinde yeniden başladı. Moskova, bu konuda Almanya'nın Rusya'ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle gerekli ekipmanı sağlamadaki başarısızlığını suçladı.

Rusya, Ukrayna'yı işgal ettiğinden beri Bulgaristan, Danimarka, Finlandiya, Hollanda ve Polonya'ya gaz arzını tamamen kesti ve diğer boru hatlarından gaz akışını azalttı.

Şimdi ne var? Devlet kontrolündeki Gazprom 2 Cuma günü, Almanya'ya giden ana boru hattının süresiz olarak kapalı kalacağını ve üç günlük bakım çalışmasından sonra Cumartesi günü yeniden açılmasını bekleyen müşterilere şok yaşatacağını duyurdu.

Halihazırda yükselen gaz fiyatlarını ehlileştirmeye çalışan Avrupa hükümetleri, Kuzey Akım 1 boru hattının bu hafta kısa bir bakımdan sonra yeniden akışa geçmesini bekliyordu, ancak Rusya bir türbindeki petrol sızıntısını gerekçe göstererek yeniden başlatmayı aniden iptal etti.

Avrupa, Rusya'yı, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden kaynaklanan serpinti üzerine Moskova'nın Batı ile "ekonomik savaş" dediği şeyde enerji kaynaklarını silahlandırmakla suçladı. Moskova, arz kesintileri için Batı yaptırımlarını ve teknik sorunları suçluyor.

Rusya'nın onarımlar için gereken süre boyunca süreceğini söylediği son Nord Stream kesintisi, büyük ekonomileri durgunluğa ve enerji dağıtımına yönlendirmeye yardımcı olabilecek kış gazı kıtlığı korkularına eklendi.

ICIS Gaz Analitiği Başkanı Tom Marzec-Manser, Twitter'da yaptığı açıklamada, "Piyasalar bu son #Gazprom gelişimine yeniden uyum sağladığından, küresel doğal gaz fiyatları Pazartesi günü büyük olasılıkla sert bir şekilde yükselecek" dedi:

"#NordStream1'in kapatılması, genel Rus boru hattı akışını daha da azaltacak ve bu kış arz ve talebi dengelemeyi daha da zorlaştıracak."

Toptan gaz fiyatları Ağustos 2021'den bu yana %400'den fazla fırlayarak, zaten bir yaşam maliyeti krizinin pençesinde olan haneleri sıkıştırdı ve gübre ve alüminyum üreticileri gibi enerjiye aç bazı endüstrileri üretimi küçültmeye zorladı.

Avrupa Komisyonu, soğuk bir kışla birleştiğinde Rusya'nın Avrupa'ya gaz arzının tamamen kesilmesinin, ülkeler önceden hazırlık yapmamaları halinde ortalama AB gayri safi yurtiçi hasılasını %1,5'e kadar azaltabileceğini söyledi.

G7'nin duyurusu ile tesadüf… Cuma günkü petrol sızıntısının keşfi, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'daki savaşta savaşmak için kaynaklarını küçültmek amacıyla Rus petrolüne bir fiyat farkı dayatma planlarını sürdüren G7 zengin demokrasileriyle aynı zamana denk geldi.

Nord Stream 1'in Portovaya kompresör istasyonunda ekipman tedarik eden ve bakımını yapan Siemens Energy Cuma günü yaptığı açıklamada, sızıntının gaz akışını durdurmak için teknik bir neden oluşturmadığını söyledi.

Gaz kıtlığı da Cumartesi günü Avrupa Birliği üyesi İsveç'i enerji firmaları için bir mali destek paketi açıklamaya sevk etti.

İsveç Başbakanı Magdalena Andersson, "Eğer harekete geçmezsek, finansal sistemde ciddi bir aksama riski var ve bu en kötü durumda bir finansal krize yol açabilir" dedi.

Almanya üzerindeki etkisi… Almanya, tam olarak bunu yapmak için zamana karşı bir yarış içinde, kullanımı azaltarak ve alternatif ithalat kaynakları bularak Rus gazına olan bağımlılığını Şubat ayında yaklaşık %55'ten şu anda yaklaşık %26'ya düşürmüş durumda. Ancak 2024'ün ortalarına kadar Rus gazından tamamen bağımsız olması beklenmiyor.

Almanya'nın ağ düzenleyicisi Bundesnetzagentur'un başkanı Klaus Müller, Avrupa'nın en büyük ekonomisinin, Salı günü %83'ün biraz üzerinde dolu olan ülke genelindeki gaz depolama tesislerini doldurma hedefinin önünde olduğunu söyledi. Hedef 1 Ekim'e kadar %85. Ancak endüstriler ve haneler yaklaşık %15'lik kesintiler yaparsa %95'lik bir hedefe ulaşılması bekleniyor.

Genellikle Eylül ayının ortalarında başlayan “ısıtma mevsimi”, Almanya'nın enerji tedarik planları için kilit bir zaman olarak görülüyor, çünkü o andan itibaren depolanan gaza ihtiyaç duyulacak ve seviyeler düşecek. Daha soğuk bir kış ve Rusya'dan daha fazla tedarik kesintisi durumu karmaşıklaştırabilir.

Ayrıca Norveç, Hollanda ve Belçika'dan da malzeme geliyor. Üç günlük duraklamanın, bir terawatt saatlik gazın biraz üzerinde olması bekleniyor. Ancak aynı dönemde Rus olmayan kaynaklardan gelen tedarik miktarı yaklaşık 8TWh'dir.

Çin, Avrupa'ya yapılan ihracatın yalnızca bir kısmını satın alıyor, bu arada, Almanlar gaz kullanımını azaltmaya ve yükselen faturaları kontrol altına almaya çalışırken, su ve enerji tasarruflu duş başlıkları, elektrikli battaniyeler ve kamp gazlı ocakların satışları son haftalarda arttı.

G7'nin duyurusu… G7 maliye bakanları, Rusya menşeli ham petrol ve petrol ürünlerinin deniz taşımacılığı yoluyla ihracatını yasaklarken, Cuma günü Rus ham petrolü için bir fiyat tavanı uygulamasını tamamlamayı kabul etti.

G7 üyeleri ortak bir açıklamada, Rusya'nın deniz kaynaklı ham petrolünün taşınmasına "yalnızca petrol ve petrol ürünlerinin bir fiyat sınırında veya altında satın alınması halinde izin verileceğini" duyurdu.

Fiyat tavanının amacı, savaşın küresel enerji fiyatları üzerindeki etkisini sınırlarken, Rus gelirini ve ülkenin savaşı finanse etme kabiliyetini azaltmaktır.

Sonuç? Rusya'nın tamamen iptalinin G7'nin duyurusunun hemen ardından gelmesi gerçekten büyük bir tesadüf. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın her geçen gün daha da büyüdüğünü biliyoruz (özellikle Zaporizhzhya'daki nükleer tehditle). Batı dünyasının maruz bıraktığı yaptırımlar, kendilerini ilgilendirmeyen ve bildiğimiz dünya düzenini bozan Ruslar açısından “haksız” olarak algılanıyor.

AB'nin Rusya'nın enerjisine büyük ölçüde bağımlı olması, Rusya'nın söz konusu ülkelere, özellikle de Kuzey Akım 1 boru hattının diğer ucundaki Almanya'ya enerji ihracatını tamamen kesmeye kadar indirerek söz konusu yaptırımlara karşılık vermesinin yolunu açtı.

Bu enerji kesintileri Batılı ülkeleri kısa vadede ekonomiye büyük zarar verecek alternatif kaynaklar bulmaya zorlamaktadır. Gördüğümüz gibi, özel haneler bu kışı geçirmek için enerji tüketimini %15 oranında azaltmak zorunda kalacaklar ve bunun Almanya'dan daha fazlası tarafından hayata geçirilmesi beklenebilir. Sanayi sektörü için, üretimde büyük gerilemeler beklenecek ve bu nedenle şirketler marjlarını karşılayamayacakları için işsizlikte bir artış olacak, bu da hem arz hem de talep bir dayak alacağı için GSYİH'nın önemli ölçüde düşmesine ve kaçınılmaz bir durgunluğa yol açacaktır.

Rusya tarafında, savaş büyük ölçüde enerji satışlarıyla finanse ediliyor. Yeni tüketiciler bulabilseler de (Çin, Avrupa'ya yönelik satışların bir kısmını satın alıyor veya Sn. Erdoğan'ın geçen hafta Rusya ile ekonomik bağları güçlendirme taahhüdü), ana tüketicilerine satışlarını tamamen durduracağına inanmak zor.

https://www.terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/050920221430

 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.