Makro Perspektif - Opsiyon Sözleşmeleri (Enver Erkan/Tera Yatırım )

Opsiyon Sözleşmeleri

Opsiyon sözleşmesi nedir? Opsiyon sözleşmesi, önceden belirlenmiş bir fiyat ve tarihte bir varlığı içeren potansiyel bir işlemi kolaylaştırmak için iki taraf arasında yapılan bir anlaşmadır. Alım opsiyonları, bir varlığın değerlenmesi üzerine kaldıraçlı bir bahis olarak satın alınabilirken, satım opsiyonları fiyat düşüşlerinden kar elde etmek için satın alınır. Bir opsiyonun satın alınması, dayanak varlığı satın alma veya satma yükümlülüğü değil, hakkı sunar.

Opsiyonlar, hisse senetleri gibi temel menkul kıymetlerin değerine dayanan finansal araçlardır. Bir opsiyon sözleşmesi, alıcıya, sahip oldukları sözleşmenin türüne bağlı olarak, seçilen dayanak varlığı, sözleşmede belirtilen bir fiyattan belirli bir zaman dilimi içinde veya son kullanma tarihinde alma veya satma fırsatı sunar.

Bir opsiyon sözleşmesinin şartları, dayanak menkul kıymeti, bu menkul kıymetin işlem görebileceği fiyatı (kullanım fiyatı) ve sözleşmenin sona erme tarihini belirtir. Hisse senetleri söz konusu olduğunda, standart bir sözleşme 100 hisseyi kapsar, ancak hisse tutarı, hisse bölünmeleri, özel temettüler veya birleşmeler için ayarlanabilir.

Opsiyonlar genellikle riskten korunma amacıyla kullanılır ancak spekülasyon için de kullanılabilir. Opsiyonlar genellikle, temeldeki varlığın maliyetinin bir kısmına mal olur. Opsiyonları kullanmak, bir yatırımcının varlıkları doğrudan satın almak veya satmak zorunda kalmadan bir varlık üzerine bahis yapmasına izin veren bir kaldıraç şeklidir. Bu imtiyaz karşılığında opsiyon alıcısı, opsiyonu satan tarafa bir prim öder.

Opsiyon türleri…

" Amerikan…

Amerikan tipi opsiyon, sahiplerinin opsiyon haklarını vade günü de dahil olmak üzere herhangi bir zamanda kullanmalarına izin veren bir opsiyon sözleşmesi versiyonudur.

Amerikan tarzı bir opsiyon, yatırımcıların hisse senedi fiyatı olumlu yönde hareket eder etmez kâr elde etmelerini ve temettü duyurularından da yararlanmalarını sağlar.

Tek hisse senetlerindeki borsada işlem gören opsiyonların çoğu Amerikan, endekslerdeki opsiyonlar ise Avrupa tarzı olma eğilimindedir.

o Call ve put opsiyonları…

Uzun alım (long call) opsiyonu, sahibine sözleşme süresi içinde herhangi bir gün dayanak menkul kıymetin veya hisse senedinin teslimini talep etme hakkı verir. Bu özellik, vade tarihine kadar olan herhangi bir günü ve vade gününü içerir. Tüm opsiyonlarda olduğu gibi alıcının payları alma yükümlülüğü yoktur ve hakkını kullanmak zorunda değildir. Kullanım fiyatı, sözleşme boyunca aynı belirtilen değerde kalır.

Bir yatırımcı, aynı yılın Aralık ayı sonunda vadesi dolan bir şirket için Mart ayında bir alım opsiyonu satın almışsa, vade tarihine kadar herhangi bir zamanda alım opsiyonunu kullanma hakkına sahip olacaktır.

Amerikan satım opsiyonları ayrıca, son kullanma tarihi de dahil olmak üzere herhangi bir noktada icraya izin verir. Bu yetenek, alıcıya, fiyat belirtilen kullanım fiyatının altına düştüğünde satıcıdan dayanak varlığı teslim almasını talep etme özgürlüğü verir.

Erken uygulamanın bir nedeni, taşıma maliyeti veya satım opsiyonundan elde edilen kazançlara yatırım yapmamakla ilişkili fırsat maliyeti ile ilgilidir. Satım uygulandığında, yatırımcılara derhal kullanım fiyatı ödenir. Sonuç olarak, gelirler faiz kazanmak için başka bir menkul kıymete yatırılabilir.

Bununla birlikte, payları kullanmanın dezavantajı, hisseleri satacağı için yatırımcının herhangi bir temettü kaçırmasıdır. Ayrıca, vadesi dolana kadar tutulursa opsiyonun kendisi de değer kazanmaya devam edebilir ve erken kullanım daha fazla kazanımın kaçırılmasına neden olabilir.

 
Amerikan Opsiyonu Artıları ve Eksileri… Kaynak: Investopedia

" Avrupa…

Bir Avrupa opsiyonu, bir opsiyon sözleşmesini yürütmeyi sona erme tarihiyle sınırlayan bir versiyonudur. Diğer bir deyişle, hisse senedi gibi dayanak menkul kıymetin fiyatı hareket etmişse, yatırımcı opsiyonu erken kullanamaz ve hisseleri teslim alamaz veya satamaz. Bunun yerine, alım veya satım işlemi yalnızca opsiyonun vade tarihinde gerçekleşecektir.

Avrupa opsiyonları, opsiyon sözleşmesi sahiplerinin sözleşme haklarını ne zaman kullanabileceklerini tanımlar. Opsiyon sahibinin hakları, dayanak varlığı satın almayı veya dayanak varlığı belirtilen sözleşme fiyatından (kullanım fiyatı) satmayı içerir. Avrupa tipi opsiyonlarda, hamil haklarını ancak vadenin bittiği gün kullanabilir. Opsiyon sözleşmelerinin diğer versiyonlarında olduğu gibi, Avrupa opsiyonları da önceden bir maliyetle gelir: prim.

Yatırımcıların genellikle ne Amerikan ne de Avrupa opsiyonunu satın alma seçenekleri olmadığını belirtmek önemlidir. Belirli hisse senetleri veya fonlar yalnızca bir sürümde veya diğerinde sunulabilir, her ikisinde birden sunulmayabilir. Çoğu endeks, aracı kurumun ihtiyaç duyduğu muhasebe miktarını azalttığı için Avrupa opsiyonlarını kullanır.

o Call ve put opsiyonları…

Bir Avrupa alım opsiyonu, sahibine vade sonunda temel teminatı alma hakkı verir. Bir yatırımcının bir alım opsiyonundan kar etmesi için, hisse senedinin vade sonundaki fiyatı, opsiyon priminin maliyetini karşılamak için kullanım fiyatının yeterince üzerinde işlem görüyor olmalıdır.

Bir Avrupa satım opsiyonu, sahibinin dayanak menkul kıymeti vade sonunda satmasına izin verir. Bir yatırımcının bir satım opsiyonundan kar etmesi için, hisse senedinin vade sonundaki fiyatı, opsiyon priminin maliyetini karşılamak için kullanım fiyatının yeterince altında işlem görüyor olmalıdır.

Birçok yatırımcı, bir Avrupa opsiyonunun süresinin dolmasını beklemekten hoşlanmaz. Bunun yerine, yatırımcılar opsiyon sözleşmesini sona ermeden önce piyasaya geri satabilirler.

Opsiyon fiyatları, dayanak varlığın hareketine, oynaklığına ve vadesine kadar geçen süreye göre değişir. Bir hisse senedi fiyatı yükselip düştükçe, opsiyonun değeri -prim ile gösterilir- artar ve azalır. Mevcut opsiyon primi başlangıçta ödedikleri primden daha yüksekse, yatırımcılar opsiyon pozisyonlarını erken kaldırabilirler. Bu durumda, yatırımcı iki prim arasındaki net farkı alacaktır.

Opsiyon pozisyonunu sona ermeden önce kapatmak, tacirin sözleşmeden herhangi bir kazanç veya kayıp elde ettiği anlamına gelir. Hisse senedi önemli ölçüde yükselirse mevcut bir alım opsiyonu erken satılabilirken, hisse senedi fiyatı düşerse satım opsiyonu satılabilir.

Avrupa opsiyonunun erken kapatılması, geçerli piyasa koşullarına, primin değerine - gerçek değerine - ve opsiyonun zaman değerine - bir sözleşmenin sona ermesine kalan süreye - bağlıdır. Bir opsiyon vadesinin dolmasına yakınsa, bir yatırımcının opsiyonu erken satarak fazla getiri elde etmesi olası değildir çünkü opsiyonun para kazanması için çok az zaman kalmıştır. Bu durumda, opsiyonun değeri, sözleşmenin içeride, dışarıda veya at the money (ATM) olmasına bağlı olarak varsayılan bir fiyat olan içsel değerine dayanır.

 
Avrupa Opsiyonu Artıları ve Eksileri… Kaynak: Investopedia

In the money, out the money, at the money…

" In (karda)…

Kullanım fiyatı, temel alınan menkul kıymetin piyasa fiyatından daha yüksek olduğunda, bir satım opsiyonunun karda olduğu söylenir.

" Out (zararda)…

Bir satım opsiyonu, dayanak varlığın piyasa fiyatından daha düşük bir kullanım fiyatına sahiptir.

" At (ne karda, ne zararda)…

At the money (ATM), bir opsiyonun kullanım fiyatının, temel alınan menkul kıymetin mevcut piyasa fiyatıyla aynı olduğu bir durumdur.



https://www.terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/031020221511

 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.