Makro Perspektif - Durgunluk Tehditleri ve Finansal Sıkılaştırma (Enver Erkan/Tera Yatırım )

Durgunluk Tehditleri ve Finansal Sıkılaştırma
 
ABD, Avrupa ve İngiltere için durgunluk tehditleri…
 
• Avrupa…
 
Ortalama Avrupalı tüketicinin ekonomik ruh hali, durgunluk riskleri arttıkça önemli ölçüde kötüleşti. Morning Consult'un Tüketici Duyarlılığı Endeksi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in doğal gaz ihracatını silah olarak kullanması bir enerji krizini körüklemeye yardımcı olduğu ve hizmet fiyatlarının fırlamasına neden olduğu için tüketici güveninin Avrupa'nın çoğunda azaldığını gösteriyor.
 
Rusya'nın Şubat ayında Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Avrupa genelinde tüketici duyarlılığı hızla düştü ve özellikle İngiltere ve Almanya'da son aylarda daha da zayıfladı. Avrupa hükümetleri, Almanya'daki 65 milyar Euro'luk yardım paketinden Birleşik Krallık'taki elektrik faturası fiyat sınırına kadar çok sayıda program sunarak yüksek enerji fiyatlarının neden olduğu tüketici acısını hafifletmeye çalışıyor. Ancak tüketici güveni düşmeye devam ediyor.
 
Fiyatlar hızla yükselirken, Batı Avrupalılar genellikle ülkelerinin ekonomik görünümü konusunda daha karamsar oluyorlar. Son 12 ayda, büyük Avrupa ekonomilerindeki yetişkinlerin artan bir kısmı, “sürekli iyi zamanlar” yerine önümüzdeki beş yıl içinde “yaygın işsizlik ve depresyon dönemleri” yaşamayı beklediklerini söylüyor.
 
 
“Avrupalılar Arasında Ekonomik Karamsarlık Yükselişte”… Ülkelerinin önümüzdeki beş yıl boyunca “sürekli iyi zamanlardan” ziyade “yaygın işsizlik ve depresyon dönemleri” yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu söyleyen yetişkinlerin payları… Kaynak: Morning Consult Economic Intelligence
 
Zayıf bir ekonomik görünüm, yükselen fiyatlar ile birleştiğinde, politika yapıcıları zor bir duruma soktu, ancak enflasyon, merkez bankacılarının harekete geçmek zorunda hissettikleri kadar yüksek. Avrupa Merkez Bankası yakın zamanda gösterge faiz oranını 75 baz puan artırdı ve İngiltere Merkez Bankası, 22 Eylül'de, iç karartıcı bir ekonomik tahmine rağmen 50 baz puanlık bir artış daha gerçekleştirdi.
 
Daha sıkı finansal koşullar, enflasyonist baskıyı hafifletmeye yardımcı olacak, ancak bir bedeli olacak şekilde yatırım ve büyüme üzerinde olumsuz etki yapacaktır. BoE şimdi bir resesyon uyarısında bulunuyor ve riskler Avrupa genelinde aşağı yönlü ağırlıkta. Hanehalkını desteklemeyi amaçlayan mali politikalar yardımcı olurken, Avrupalı tüketiciler hem giderek daha kısıtlı hem de karamsar; bu da muhtemelen ileriye dönük harcamaların azalmasıyla sonuçlanacak.
 
• Birleşik Krallık…
 
S&P, hanehalklarının %9,9'luk enflasyonla karşı karşıya kalması ve önümüzdeki çeyreklerde tüketici harcamalarını azaltarak kış boyunca daha da artmasının beklenmesi nedeniyle Birleşik Krallık'ın halihazırda "ikinci çeyrekte başlayan ılımlı bir dört çeyrek resesyonunun" ortasında olduğunu tahmin etti.
 
S&P Bölgesel Kredi Koşulları Başkanı Paul Watters, "Hükümet tarafından uygulanan mali destek önlemleri, özellikle de tipik hane halkı enerji faturaları için belirlenen üst sınır ("Enerji Fiyatı Garantisi"), hane bütçelerini kış boyunca daha da büyük bir enflasyon sıkışmasından önemli ölçüde koruyacak" dedi.
 
Bununla birlikte Watters, enflasyonist baskıların perakende enerji fiyatlarıyla sınırlı olmadığını ve düşen sterlin ithal malların fiyatını daha da yukarı çekerken yurt içi fiyat baskılarının çekirdek enflasyonla birlikte - değişken gıda, enerji, alkol ve tütün fiyatları hariç - yüksek kalmaya devam edeceğini kaydetti.
 
S&P, İngiltere Merkez Bankası'nın faiz oranlarını Şubat 2023'e kadar mevcut %2,25'ten %3,25'e yükselterek yanıt vermesini ve orta vadede enflasyonu %2 hedefine döndürmek için ekonomiyi keskin bir şekilde soğutmasını bekliyor.
 
Watters, “Rusya-Ukrayna çatışmasıyla ilgili küresel ve bölgesel risklerin ötesinde, sterlin döviz kuru ve yaldızlı piyasalarda devam eden veya derinleşen oynaklık, daha olumsuz finansman koşullarına yol açabilir ve daha geniş ekonomik ortamı şu anda tahminlerimizde beklediğimizin ötesinde kötüleştirebilir” dedi.
 
Sterlin dolar karşısında tüm zamanların en düşük seviyesini görürken, yeni hükümetin tartışmalı sözde “mini-bütçesi” sonrasında piyasalar geri çekilirken, Birleşik Krallık gilt getirileri yükseldi.
 
Politika önlemleri paketi, 2026 yılına kadar GSYİH'nın en az %9'una mal olacağı tahmin edilen vergi indirimleri ve hanelere ve işletmelere enerji sübvansiyonlarını içeriyordu ve İngiltere Merkez Bankası, enflasyonda yeni yüksekleri dizginlemek için daha fazla para politikası sıkılaştırma taahhüdünü yineleyerek yanıt verdi.
 
S&P raporunda şunları ekledi: “Gilt piyasası için endişe, BOE'nin bilançosunu küçülttüğü ve sterlin değer kaybının enflasyonist baskıları artırdığı bir dönemde, GSYİH'nın [acil durum enerji desteği] neredeyse %6'sının yeni borçla finanse edileceğidir. "
 
Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng'in vergi indirimi politikaları ABD Federal Rezerv yetkilisi Raphael Bostic ve eski Hazine Bakanı Larry Summers'tan eleştiri alırken, Uluslararası Para Fonu nadir görülen bir kamuoyu azarlamasında bulundu.
 
S&P, 2023'te %0,4'lük bir daralmadan önce, 2022'de yıllık Birleşik Krallık GSYİH büyümesinin %3,3 olacağını tahmin ediyor.
 
• Amerika Birleşik Devletleri…
 
Pek çok tahmin şimdi ABD'de resesyon çağrısı yapıyor. Aslında, 1Ç22 ve 2Ç22, ABD ekonomisinde en son tahminlere göre sırasıyla -%1.6 ve -%0.6 oranında negatif büyüme gördü.
 
Ne yazık ki 3Ç22, sıfıra yakın büyüme tahminleriyle çok daha iyi görünmüyor. 3Ç22 GSYİH'nın ilk resmi tahminini Ekim ayı sonlarında göreceğiz.
 
ABD ekonomisi bir bütün olarak etkileyici olmayabilir, ancak şu ana kadar nispeten iyi durumda olan işsizlik durumu. En son işsizlik raporuna göre, Ağustos 2022 için ABD işsizliği %3,7 seviyesinndeydi. Bu, mutlak anlamda düşük.
 
En son döngülerde işsizlik %4'ün altına düşmeyi başaramadı, bu nedenle yakın tarihin çoğuna kıyasla iyi bir yerdeyiz. Yine de, orada bile bazı endişeler var. İşsizlik son rakamlara göre biraz arttı. Bu bir durgunluğun erken uyarısı olabilir.
 
• Durgunluk uyarıları…
 
Diğer durgunluk uyarıları da yanıp sönüyor. Durgunluk tahmininde güçlü bir geçmişe sahip olan getiri eğrisi şimdi tersine döndü. 3 aylık ve 10 yıllık oranlar arasındaki tüm önemli ilişki olarak görülen pek çok şey henüz tersine çevrilmedi. Yine de tersine çevrilmiş bir getiri eğrisinin varlığı, bir yıl içinde bir durgunluğun muhtemel olduğu anlamına gelebilir.
 
O zaman borsa pek iyimserlik göstermiyor. Tabii ki, borsa değişkendir ve yalnızca ABD ekonomisine değil, birçok şeye tepki verir ve belki de aşırı tepki verir. Yine de mevcut ayı piyasası, ileride ekonomik sorunların olabileceğini gösteriyor.
 
Fed'deki politika yapıcılar ekonomi hakkında karışık görüşlere sahiptir. Faiz oranlarındaki en son artışla birlikte, Fed politika yapıcılarının tahminleri, birçoğunun 2023'te daha yüksek işsizlik öngördüğünü ve bazılarının da negatif büyüme öngördüğünü gösterdi. Bu, bazılarının bir durgunluğun muhtemel olduğunu düşündüğü anlamına gelebilir.
 
Genel olarak, Fed politika yapıcıları son konuşmalarında enflasyonla mücadele için mevcut faiz oranlarını yükseltme politikasının ABD'de bir resesyon olasılığını artırdığını, ancak doğrudan bir resesyon tahmininde bulunacak kadar ileri gitmeyeceklerini söylediler.
 
Sert finansal sıkılaştırma ve yavaşlatıcı etkisi… Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve büyük Avrupa ekonomilerinde beklenenden yüksek enflasyon, küresel finansal koşullarda sıkılaşmayı tetikliyor. Çin'in yavaşlaması, COVID-19 salgınları ve sokağa çıkma kısıtlamaları arasında beklenenden daha kötü oldu ve Ukrayna'daki savaşın olumsuz etkileri daha da arttı. Sonuç olarak, küresel üretim 2Ç22’de daraldı.
 
Ülkeler arasında ortaya çıkan senkronize parasal sıkılaştırmanın tarihsel olarak eşi benzeri görülmemiş ve küresel büyümenin gelecek yıl yavaşlaması ve enflasyonun yavaşlaması ile etkilerinin görülmesi bekleniyor. Daha sıkı para politikası kaçınılmaz olarak gerçek ekonomik maliyetlere sahip olacaktır, ancak bunu geciktirmek sadece zorluğu daha da kötüleştirecektir. Sıkıştırmaya başlayan merkez bankaları, enflasyon dizginlenene kadar bu rotada kalmalı.
 
 
Senkronize sıkılaştırma… Tüm dünyada merkez bankaları faiz oranlarını yükseltiyor. (G20 ekonomilerinde (Rusya hariç) artış/azaltma sayısı; ortalama artış/azaltma boyutuna göre normalleştirildi)… Kaynak: Bloomberg Finance L.P., IMF
 
Faiz artışları, faiz ödemeleri arttıkça borçlanmayı daha az çekici hale getirir. Bireysel krediler, ipotekler ve kredi kartlarındaki faiz oranları dahil olmak üzere her türlü borçlanmayı etkiler. Sıkılaştırıcı bir politikanın olduğu bir ortamda tasarruf oranları da arttığından, oranların artması da tasarrufu daha cazip hale getiriyor.
 
Talebi tamamen aşağı çekerek, tüm ekonomiyi yavaşlatır.
 
Sonuç? “Ukrayna'daki toprak kayıplarının ardından Rusya'nın siyasi risk iştahının arttığı ve merkez bankalarının faiz seviyelerini hızlı bir şekilde yeniden ayarlamasıyla birlikte fahiş enerji fiyatlarının enflasyonu körükleyerek tüketicileri ve işletmeleri desteklemek için müdahaleleri tetiklemesi nedeniyle Avrupa zor ve belirsiz bir jeopolitik ve ekonomik görünümle karşı karşıya. "dedi S&P.
 
Mali koşulların sıkılaştırılması, küresel ekonomik büyümede daha fazla yavaşlamaya yol açacak, kırılgan bölgelerdeki genişlemeleri riske atacak ve Avrupa'da beklenen durgunlukları derinleştirecektir. Ortalamanın altında ekonomik büyüme, artan işsizlik ve iyileşen tedarik zinciri koşullarının birleşimi, önümüzdeki iki yıl içinde enflasyonun düşmesine neden olacak.
 
Görünüm Nisan ayından bu yana önemli ölçüde karardı. Dünya, sonuncusundan sadece iki yıl sonra, yakında küresel bir resesyonun eşiğinde sendeliyor olabilir. İklim geçişi ve pandemi hazırlığından gıda güvenliğine ve borç sıkıntısına kadar birçok alanda çok taraflı işbirliği kilit öneme sahip olacaktır. Büyük zorluklar ve çekişmeler arasında, işbirliğini güçlendirmek, ekonomik beklentileri iyileştirmenin ve jeoekonomik parçalanma riskini azaltmanın en iyi yolu olmaya devam ediyor.
 



https://www.terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/041020221418

 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.