Koronavirüs Pandemisinde Değişen İş Modelleri (Enver Erkan/Tera Yatırım )

https://terayatirim.com/arastirma/makro-perspektif/170220221302

Koronavirüs Pandemisinde Değişen İş Modelleri

Salgın ve istihdam… Covid bir şekilde hayatın gerçeği haline gelmiş durumda. Virüsün doğal seçilim içerisindeki mutasyonuyla yeni varyantların da dönem dönem ortaya çıkması beklenen bir olgu. Bunun yayılma ve bulaşma efekti de önemli bir yer tutuyor. Virüse karşı koruma sağlayan aşılara ve daha fazla tecrübeye sahibiz, bu nedenle pandeminin ilk etkileri gibi bir yansıma beklenmiyor. İstihdam trendleri açısından ise, salgın halen direkt etkilenebilecek hizmet ve ulaşım başta olmak üzere sektörler nezdinde değişkenliklere neden olabilir. Covid vakaları halen yatırım ve istihdam kararları üzerinde etkili olabiliyor.

Çalışma trendleri… ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu, ABD işletmelerinin COVID-19 pandemisinin başlangıcından bu yana operasyonlarını nasıl değiştirdiğine dair yeni veriler geliştirdi. Kapsanan konular arasında uzaktan çalışma, işyeri esneklikleri, ücret değişiklikleri, COVID-19 işyeri gereksinimleri, kuruluş alanı büyüklüğü, yer değiştirme, işgücü takviyesi, otomasyon ve COVID-19 kredileri veya hibeleri yer alıyor. COVID-19 salgınının bir sonucu olarak, kuruluşların %14,5'i (tüm özel sektör istihdamının %20,5'i) taban ücretlerini artırdı. İşletmelerin %5,5'i geçici olarak ödeme veya saatlik ikramiye teklif etti (471.000, tüm özel sektör istihdamının %15,7'si). Pandemi sırasında çalışmak için bir defaya mahsus özel parasal ikramiyeler, kuruluşların %9,4'ü tarafından ödendi (809,000, tüm özel sektör istihdamının %23,7'si).

Online çalışma ve Covid-19 aşıları… Salgının bir sonucu olarak, kuruluşların %34,5'i çalışanlarının bir kısmı veya tamamı için online çalışmayı artırdı. Pandemi sırasında online çalışmayı artıran ABD'li iş kuruluşlarının %60,2'si salgın bittiğinde artışların kalıcı olmasını bekliyor. Salgının bir sonucu olarak, kuruluşların %24,6'sı (tüm özel sektör istihdamının %33,9'u) çalışanlarına esnek veya kademeli çalışma saatleri sunmaya başladı. Kuruluşların %17,5'inde işyerinde işe gelmeden önce bazı veya tüm çalışanlar için COVID-19 aşısı istendi. Kuruluşların daha büyük bir kısmı, %28’i, bazı veya tüm çalışanlara mali teşvik veya ücretli izin teklif etti.

Pandemi yardımları… Pandemik sosyal yardımlar, işten çıkarmaların yoğun olduğu dönemde harcama yetisinin ve ekonomik durumun korunabilmesi bağlamında önemli yer tutmuştu. Hane halklarının ekonomik durumu bozulup da harcama yapamadıklarında firmalar da mal ve hizmet satacak kişi bulamadıklarından genel resesyon riski artıyor. Pandemi döneminde hissedilen resesyon kısa süre için gerçekleşti. Ekonominin vermiş olduğu dipten toparlanma tepkisi, riskleri elemine eder bir şekilde gerçekleşme evresinde. Elbette, bunun hala aşağı yönlü çekinceleri var. Ekonomik ilerleme sağlanıyorsa sosyal yardımlara olan ihtiyaç azalır ve geri çekilen teşvikler işe dönüşü bu ortamda çok daha cazip hale getirir. Geçici gelirdense, düzenli ve sürdürülür gelir bu evrede tercih edilecektir. Sonuçta ekonominin durgunluk döneminden çıkışında aynı zamanda otonom tüketim de yapabilme becerisi, harcanabilir gelirin durumuna bağlıdır. Organik bir toparlanmanın istihdamla teyit edilen şekilde ilerlemesi önemli.

Sonuç? Çalışma modelleri açısından, büyük şirketlerin ofise dönüş planlarında Covid vakalarındaki artış ve varyant risklerinden dolayı biraz daha bekleme durumu olduğunu gözlemliyoruz. Aynı zamanda evden, uzaktan çalışma ve hibrit çalışma bundan sonra iş hayatına daha fazla yerleşecektir. Bunun çalışma verimini yükselttiğinin ortaya çıkması, aynı zamanda şirketler açısından ofis maliyetleri başta olmak üzere belli kalemlerden kaçınma olanağını ortaya çıkarması bu tarz çalışma modellerinin belli oranda kalıcılaşmasını sağlayacaktır.

Dijital servis kullanımı ve otomasyon açısından da teknolojik ilerlemeye referans olacağını düşünüyoruz. Eski alışkanlıklara dönmek artık çok kolay görünmüyor. Yeni model ve inovasyon unsuru istihdam trendlerini ve işgücü arzındaki eğilimi belirleyecek konumda olacaktır.


 Enver Erkan
 Araştırma - Başekonomist
 Tera Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
  www.terayatirim.com
                                 
                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
  Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.