Global emtia fiyatları dengelenerek enflasyonun düşmesi beklentilerine zarar veriyor - Dünya Bankası

Dünya Bankası'nın 'Emtia Piyasaları Görünümü' raporuna göre, global emtia fiyatları geçen yıl
genel enflasyonun düşmesinde belirleyici bir rol oynayan sert bir inişin ardından dengeleniyor ve
bu da merkez bankalarının faiz oranlarını hızla düşürmesini zorlaştırabilir. Rapor ayrıca Orta Doğu'da
patlak verebilecek büyük bir çatışmanın son iki yılda enflasyonda yaşanan düşüşü durdurabileceğini
ortaya koyuyor.

 2022 ortası ile 2023 ortası arasında global emtia fiyatları yaklaşık %40 oranında düştü. Bu durum,
2022 ve 2023 yılları arasında global enflasyonda görülen yaklaşık 2 puanlık düşüşün büyük bir
kısmının gerçekleşmesine yardımcı oldu. Ancak 2023 ortasından bu yana Dünya Bankası'nın emtia fiyatları
endeksi esasen değişmedi. Jeopolitik gerilimlerin daha fazla alevlenmeyeceği varsayımıyla, Banka'nın
tahminlerine göre global emtia fiyatlarında 2024 yılında %3, 2025 yılında ise %4'lük bir düşüş
yaşanacak. Bu hız, çoğu ülkede merkez bankası hedeflerinin üzerinde seyreden enflasyonu bastırması için
çok az etki yapacak. Emtia fiyatlarını ise, COVID-19 salgınından önceki beş yılda ortalama olarak
olduğundan yaklaşık %38 daha yüksek tutacak.

 Dünya Bankası Grubu Baş Ekonomisti ve Kıdemli Başkan Yardımcısı Indermit Gill, "Global enflasyon
yenilmezliğini sürdürüyor. Dezenflasyon için kilit bir güç olan düşen emtia fiyatları bir duvara
çarptı. Bu da faiz oranlarının bu yıl ve önümüzdeki yıl şu anda beklenenden daha yüksek kalabileceği
anlamına geliyor. Dünya hassas bir dönemden geçiyor: büyük bir enerji şoku, son iki yılda enflasyonun
düşürülmesinde kaydedilen ilerlemenin büyük bir kısmını baltalayabilir" dedi.

 Son iki yıldır süregelen yüksek jeopolitik gerilimler, global büyüme yavaşlarken bile petrol ve diğer
birçok kritik emtianın fiyatını destekledi. Örneğin, Brent ham petrolünün varil fiyatı bu ayın
başlarında 91 dolara yükseldi - 2015-2019 ortalamasının neredeyse 34 dolar üzerinde-. Banka'nın
tahminlerine göre Brent petrolün varil fiyatı 2024'te ortalama 84 dolar olacak, 2025'te ise çatışmayla
bağlantılı arz kesintileri yaşanmayacağı varsayımıyla ortalama 79 dolara gerileyecek. Ancak Orta
Doğu'daki çatışmaların daha da tırmanması halinde, petrol arzındaki kesintiler global enflasyonu
artırabilir. Çatışmayla ilgili ılımlı bir arz kesintisi, bu yıl ortalama Brent fiyatını varil başına
92 dolara yükseltebilir. Daha ciddi bir kesinti ise petrol fiyatlarının varil başına 100 doları
aşmasına yol açarak 2024 yılında global enflasyonu yaklaşık bir puan artırabilir.

 Dünya Bankası Grubu Baş Ekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse, "Global büyüme
ile emtia fiyatları arasında çarpıcı bir ayrışma ortaya çıkıyor: nispeten daha zayıf global büyümeye
rağmen, emtia fiyatları 2024-25 yıllarında büyük olasılıkla COVID-19 salgınından önceki beş yıla göre
daha yüksek kalacak. Bu ayrışmanın ardındaki kritik faktörlerden biri, başlıca emtia fiyatları
üzerindeki yukarı yönlü baskıyı sürdüren ve keskin fiyat hareketleri risklerini körükleyen artan
jeopolitik gerilimlerle ilgili. Merkez bankaları, jeopolitik gerginliklerin arttığı bir ortamda emtia
fiyatlarındaki artışların enflasyonist etkileri konusunda tetikte olmalıdır" dedi.

 "Güvenli liman" arayışındaki yatırımcılar için popüler bir tercih olan altının ortalama fiyatının
2024 yılında rekor kırması, 2025 yılında ise bir miktar gerilemesi bekleniyor. Birçok gelişmekte olan
ülke merkez bankasından gelen güçlü talebin ve artan jeopolitik zorlukların 2024 yılı boyunca altın
fiyatlarını desteklemesi bekleniyor.

 Rapora göre, Orta Doğu'daki çatışmaların tırmanması doğal gaz, gübre ve gıda fiyatlarını da artırabilir.
Bölge önemli bir gaz tedarikçisi konumunda - küresel sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ticaretinin %20'si
Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor. LNG arzının kesilmesi halinde gübre fiyatları da önemli ölçüde artacak ve
muhtemelen gıda fiyatları da yükselecek. Ancak Banka'nın temel tahmini, genel gıda fiyatlarının 2024
yılında %6 ve 2025 yılında %4 olmak üzere bir miktar düşeceği yönünde. Gübre fiyatlarının ise 2024
yılında %22, 2025 yılında ise %6 oranında düşmesi bekleniyor.

 Yeşil teknolojilere yapılan yatırımların hızlanması, global temiz enerji geçişi için kritik öneme sahip
kilit metallerin fiyatlarını artırdı. Elektrik şebekesi altyapısı ve elektrikli araçlar için gerekli
olan bakır fiyatları bu ay son iki yılın en yüksek seviyesine çıktı. Fiyatların 2025 yılında istikrar
kazanmadan önce 2024 yılında %5 artması bekleniyor. Alüminyum fiyatlarının 2024'te %2, 2025'te ise %4
artacağı tahmin ediliyor; bu artış özellikle elektrikli araçların, güneş panellerinin ve diğer
yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimiyle desteklenecek.