Çin: Ortadoğu'da gelişme stratejilerin kenetlenmesiyle güçlendirilmeli

İnsan uygarlığının doğum yerlerinden biri olan ve üç kıtayla beş denizin buluştuğu Ortadoğu coğrafyası, uzun yıllardır savaş acılarıyla boğuşuyor. Büyük devletlerin çekişmesi, etnik ve dini çatışmaların yanı sıra radikal güçlerin eylemleri, Ortadoğu’da güvenlik durumunu uzun vadeli bir kargaşaya sokmuştur.

Ortadoğu güvenlik sorununun temel çıkış yolu kalkınma arayışıdır. İstikrar ve kalkınma arayışları bölgenin genel eğilimi ve halkların ortak arzusudur. Çin, barışçıl kalkınmayı, kalkınmayla barışı aramayı önermekte ve işbirliği ve ortak kazanca dayalı uluslararası ilişkilerin kurulmasını desteklemektedir. Ortadoğu bölgesi ve Çin kavram ve vizyon açısından birçok mutabakata sahiptir.

Müzakere, ortak inşa ve paylaşım ilkelerine dayanan Kuşak ve Yol (BRI) inisiyatifinin ortaya koyulmasının ardından, Çin ve Ortadoğu, bölgesel kalkınma vizyonu ve eylemleri konusunda daha fazla fikir birliği sağladı. BRI girişiminin güçlendirilmesi ve Ortadoğu'nun stratejik entegrasyonu, bölgenin uzun vadeli kalkınmasının temelini daha da sağlamlaştırmaya ve halklar arasında birebir bağları teşvik etmeye yardımcı olacaktır.

Çin ve Ortadoğu, sadece kalkınma kavramında birçok ortak noktaya sahip değildir, aynı zamanda iki taraf ekonomik yapı ve talepte birçok tamamlayıcı özellik taşıyor. Son yıllarda, Çin ve Ortadoğu stratejik kenetlenme ve pragmatik işbirliğinin gerçekleştirilmesi konularında gözle görülür sonuçlar elde etti.

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 2014’te Çin-Arap İşbirliği Forumu 6. Bakanlar Konferansı’nda (CASCF) ve 2016’da Arap Birliği merkezini ziyaret ettiği sırada, müzakere, ortak inşa ve paylaşım ilkelerini açıklığa kavuşturdu ve BRI inisiyatifinin ortak inşasını ileri sürdü. 2018’de düzenlenen Çin-Arap İşbirliği Forumu 8. Bakanlar Konferansı sırasında Çin-Arap Ülkeleri Kuşak ve Yol İnşasında İşbirliğine Dair Eylem Deklarasyonu oluşturuldu. Taraflar birbirlerini BRI kapsamında doğal ortaklar olarak belirledi. Çin ve 18 Arap ülkesi BRI işbirliği belgesi imzaladı. 7 Arap ülkesi Asya Altyapı Yatırım Bankası’na (AAYB) kurucu üye ülke oldu. İki taraf arasında altyapı tesisleri, endüstriyel kapasite, enerji ve finans gibi alanlarda işbirliği istikrarlı şekilde yürütülüyor. Çin ve İran, kendi avantajlarını kullanarak, yol, altyapı tesisleri ve enerji gibi alanlarda işbirliğini güçlendirdiler. 2015 yılında Çin ve Türkiye, Kuşak ve Yol girişiminin gerçekleştirilmesi konusunda bir mutabakat zaptı imzaladı. Böylece iki taraf arasında üretim kapasitesi ve altyapı işbirliğinde büyük bir vizyon ortaya konulmuştur. Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolunun II. Aşaması, Çinli şirketlerin yurt dışında inşa ettiği ilk yüksek hızlı tren hattıdır. İsrail de BRI inşasına aktif bir tutumla katılıyor. Çinli şirketler İsrail’de birçok altyapı tesisleri projesi inşa etti. İki ülke “yenilikçi kapsamlı ortaklık ilişkisi” kurdu.

2. BRI Uluslararası İşbirliği Forumu sırasında, Çin ve Ortadoğu ülkeleri, karşılıklı yararın derinleşmesinde ve kazan-kazan işbirliğinde daha fazla ilerleme kaydetti. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es Sisi ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Başkan Yardımcısı ve Başbakanı Şeyh Muhammed bin Raşid gibi liderler foruma katıldı. Forum kapsamındaki yuvarlak masa toplantısında yayımlanan ortak bildiride, politikaların kenetlenmesi hızlandırılarak Arap Birliği ve Dubai İpek Yolu Strtatejisi dahil ilgili inisiyatif ve işbirliği çerçevelerinden doğan fırsatlara vurgu yapıldığına işaret edildi. Bildiriye göre, Çin, BAE dahil birkaç ülke ve bölgedeki başlıca finansal kurumlarla BRI Yeşil Yatırım İlkeleri’ni imzaladı. İpek Yolu Fonu, Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Dubai Güneş Enerjisi Santrali projesine yatırım yaptı. Çinli işletmeler BAE’de Kuşak ve Yol Dubai Lojistiks ve Ticaret Projesi’nin inşasına da yatırımlarıyla destek oldu. Çin, Mısır ve BAE gibi 13 ülkeyle birlikte Deniz İpek Yolu liman işbirliği mekanizmasını kurdu. Çin, Irak, Kuveyt ve Türkiye’nin içinde bulunduğu 28 ülkeyle BRI enerji işbirliği ilişkisi başlattı. İsrail’le bilimsel ve teknolojik inovasyon alanında işbirliği belgesi imzalandı. Geleceğe bakacak olursak, Çin ve Ortadoğu ülkeleri, kalkınma stratejilerini güçlendirecek, pragmatik işbirliğini derinleştirecek, büyük potansiyel ve parlak beklentilerle karşılıklı fayda ve kazan-kazan sonuçları elde edecektir.


Çin Uluslararası Radyosu