BETAM: İşgücü artışı yavaşlamaya devam ederken son dört dönemdir istihdamda görülen artışlar yerini azalışa bıraktı

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM)
İşgücü Piyasası Görünümü Ocak 2021 raporu aşağıda bulunuyor:


Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü verilerine göre tarım dışı işsizlik oranı Ekim 2020 döneminde Eylül 2020 dönemine kıyasla 0,1 yüzde puan artarak yüzde 14,9 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde tarım dışı istihdam 5 bin kişi azalırken, tarım dışı işgücü 25 bin kişi artmıştır. Sektörel verilere göre inşaat ve hizmetlerde istihdam azalışları yaşanmıştır. İnşaat ve hizmetlerde ise sırasıyla 2 ve 70 binlik istihdam azalışı varken tarım sektöründe 6 binlik artış, sanayi sektöründe ise 67 binlik artış kaydedilmiştir. Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre kadın istihdamındaki 63 binlik azalışa karşılık, işgücünde 77 binlik azalış yaşanmıştır. Mevsim etkilerinden arındırılmış kadın tarım dışı işsizlik oranı Eylül dönemine kıyasla değişmeyerek yüzde 18,3 olarak kaydedilmiştir. Erkek işgücü ve istihdamında sırasıyla 73 ve 44 binlik artışlar sonucunda erkek tarım dışı işsizlik oranı 0,1 puanlık artışla yüzde 13,5’e yükselmiş, tarım dışı işsizlik oranındaki toplumsal cinsiyet farkı yüzde 4,9 olmuştur.

Tarım dışı istihdamda sınırlı azalış

Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre Ekim 2020 döneminde (Eylül-Ekim-Kasım), Eylül 2020 (Ağustos-Eylül-Ekim) dönemiyle kıyaslandığında, tarım dışı işgücü, 25 bin artarak 26 milyon 385 bine yükselmiştir. Bu gelişme sonucunda dahi tarım dışı işgücü seviyesi Ocak 2020 seviyesinden 768 bin daha düşüktür (27 milyon 154 bin). Tarım dışı istihdam ise 5 bin azalarak 22 milyon 454 bin kişi olarak kaydedilmiştir ). Bu dönemde işgücü artışı yavaşlamaya devam ederken son dört dönemdir istihdamda görülen artışlar yerini azalışa bırakmıştır. Bu dönemde tarım dışı işsiz sayısı 30 bin artmış, tarım dışı işsizlik oranı da yüzde 0,1 puan artarak yüzde 14,9’a yükselmiştir.

İşgücü piyasasında 2019 sonu itibariyle düşüşe geçen ve pandemi ile birlikte düşüşü hızlanan işgücünün fiili işsizlik üzerindeki yanıltıcı etkilerini daha iyi yansıtabilmek için toplamda işgücüne katılım ve istihdam oranları (İKO ve İO) ile TUİK tanımlı işsiz sayısının kurumsal olmayan 15+ nüfusa oranının seyrini Şekil 2’de gösteriyoruz. TUİK tanımlı işsiz sayısının kurumsal olmayan 15+ nüfusa oranı Eylül’den Ekim’e yüzde 6,3’ten yüzde 6,4’e yüzde 0,1’lik artış göstermiştir. İşgücüne katılım oranı Ekim döneminde Eylül dönemine kıyasla değişmeyerek yüzde 49,6 da kalmış, istihdam oranı ise yüzde 43,3’ten yüzde 43,2’e gerilemiştir. Son bir yılda işgücüne katılım oranındaki kayıp 3,1 yüzde puan, istihdam oranındaki kayıp ise 2,3 yüzde puandır. Pandemi arefesiyle kıyaslanacak olursa, işgücüne katılım oranı Ocak 2020 seviyesinin 2,2 yüzde puan, istihdam oranı ise Ocak 2020 seviyesinin 2,0 yüzde puan altındadır.

 Çalışmaya hazır olup iş aramayanlarda artış

İşgücü tanım icabı istihdamdakiler ile iş arayanların (işsizler) toplamından ibarettir. İşgücündeki istisnai gelişme, işini kaybedenlerin ve ilk kez işgücü piyasasına girecek olanların bir bölümünün “iş bulamayacağını” düşünerek iş aramaktan vazgeçtiğini göstermektedir. Bu davranış önemli ölçüde TÜİK tarafından “iş bulma ümidi olmayanlar” ve “diğer” olarak sınıflandıranların sayısındaki artışa yansımaktadır. ‘‘İş bulma ümidi olmayanlar’’ sayısındaki Ocak 2019’dan beri süregelen ve pandemi döneminde ivmelenen artış, Haziran’da tersine dönmüşse de, Ekim 2020 döneminde 90 binlik artış kaydetmiştir. Öte yandan, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların sayısında Ekim döneminde 122 binlik yükseliş kaydedilmiştir. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar ile işsiz sayısının toplamı Ağustos dönemine kıyasla 251 bin kişi artarak 8 milyon 630 bin kişi olarak kaydedilmiştir.

İnşaat ve hizmetlerde istihdam azalışı

Mevsimsellikten arındırılmış sektörel istihdam verilerine göre Ekim 2020 döneminde Eylül 2020 dönemine tarım ve sanayi istihdamında artış, inşaat ve hizmet sektöründe azalışlar kaydedilmiştir (Şekil 4, Tablo 2). İnşaat sektöründeki azalış 2 binle sınırlı kalmış, hizmet sektöründe ise 70 binlik istihdam azalışı kaydedilmiştir. Böylelikle son dört dönemdir inşaat ve hizmet sektöründe kaydedilen artışlar yerini azalışa bırakmıştır. Sanayi sektöründeki 67 binlik istihdam artışına rağmen istihdam Ocak 2020 seviyesinin halen 65 bin altındadır. Tarım istihdamında ise Eylül dönemine kıyasla 6 binlik artış görülmektedir.
Son bir yılda tarım dışı işgücünde ve istihdamında sert düşüş

Ekim 2020 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yıllık istihdam kaybı 654 bindir (yüzde 2,8). Son bir yılda işgücünde 1 milyon 59 bin kayıp yaşanırken işsiz sayısı işgücündeki yüksek düşüş sonucu 405 bin azalmıştır. (Şekil 5).

Kadın işgücü ve istihdamı düşmeye devam ediyor

Şekil 6’da mevsim etkilerinden arındırılmış kadın ve erkek tarım dışı işsizlik oranları verilmektedir. Ekim 2020 döneminde kadınların tarım dışı işsizlik oranı Eylül 2020’ye kıyasla değişmeyerek yüzde 18,3 olarak kaydedilmiştir. Erkeklerin işsizlik oranı ise 0,1 puanlık artışla yüzde 13,5 olarak gerçekleşmiştir. Kadın işgücünde ve istihdamında sırasıyla 77 ve 63 binlik azalış kaydedilirken, erkek işgücünde ve istihdamında sırasıyla 73 ve 44 binlik artış kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucunda tarım dışı işsizlik oranlarındaki toplumsal cinsiyet farkı 4,9 olarak kaydedilmiştir.
şiddetli bir düşüş ortaya çıkmış ve Nisan 2020’de işgücüne katılım oranı erkeklerde 3 ay içinde yaklaşık 5 yüzde puanlık bir azalma göstermiştir. Mayıs döneminden itibaren erkeklerde işgücüne katılımın yükselmekte olduğu görülmektedir. Ekim 2020 itibariyle yüzde 68,9’e yükselen katılım oranı halen düşüş öncesi uzun dönem ortalaması olan yaklaşık yüzde 72’nin 3 yüzde puan kadar altındadır.

Uzun yıllardır yükselişte olan kadın işgücüne katılım oranında ise artış eğilimi Mart 2019’a kadar devam etmiş ardından ılımlı bir azalma eğilimine girmiştir. Mart 2019’da yüzde 35,2 ile zirve yapan kadınların işgücüne katılım oranı Ocak 2020’de yüzde 33,2’ye kadar gerilemiş ardından pandemi ile birlikte sert bir düşüşle (3,6 yüzde puan) Nisan 2020’de yüzde 29,6’ya inmiştir. Mayıs 2020’den itibaren artmaya başlayan kadın işgücüne katılım oranı Eylül ayı ile birlikte düşüşe geçmiş, Ekim ayında ise bir önceki aya kıyasla 0,2 yüzde puan azalarak yüzde 30,7 olarak kaydedilmiştir.

İşgücüne katılımın kadın ve erkeklerde izlediği seyire dair iki noktaya dikkat çekmek isteriz: 1) Kadınlarda işgücüne katılımda ortaya çıkan azalma eğilimi erkeklerden daha önce kendini göstermiştir ve bu yön değişikliği kadın işsizliğindeki artışla (Şekil 6) önemli ölçüde örtüşüyor olması not edilmelidir, 2) Pandemi şokunun neden olduğu işgücüne katılımdaki çöküş erkeklerde kadınlara kıyasla daha şiddetli yaşanırken Mayıs döneminde itibaren gözlemlenen yeni yükseliş eğiliminin erkeklerde daha güçlü olduğu görülmektedir. Kadın işgücüne katılım oranında Eylül 2020’den itibaren görülen düşüş kadın işgücüne katılım oranının pandemi öncesi veya tarihi yüksek seviyelerine çok daha geç ulaşacağını düşündürmektedir.
 
2017 yılında güçlü GSYH ve güçlü istihdam artışının etkisiyle yılın ikinci yarısında yüzde 66 civarına yükselen erkek istihdam oranı Ocak 2019’da yüzde 62,9’e kadar gerilemiş, pandemi şokunun etkisiyle de sert bir düşüşle (5,6 yüzde puan) 57,3’e inmiştir. Mayıs döneminden itibaren başlayan yükseliş devam etmektedir ve Ekim 2020 itibariyle erkek istihdam oranı yüzde 60,7 olarak gerçekleşmiştir. Ocak 2020 seviyesinin halen 2,2 yüzde puan altındadır. Kadın istihdamı ise Mart 2019’a kadar yüzde 29-29,5 aralığında ilerlerken, kadın işsizliğindeki artışa paralel bir şekilde inişe geçerek Ocak 2020’de yüzde 28,0’a kadar gerilmeştir. Pandemi şokunun ardından ise Nisan 2020’de yüzde 25,3’e düşmüştür (2,6 yüzde puan). Mayıs 2020’den itibaren yükselişe geçen kadın istihdam oranı Eylül ve Ekim 2020’de yerini azalışlara bırakarak Ekim 2020’de yüzde 26,1 olarak kaydedilmiştir.

İstihdam oranlarının pandemi dönemindeki seyri cinsiyet ayrımında değerlendirildiğinde işgücü katılımında gözlemlendiği gibi kadın istihdamında şokun erkeklere kıyasla daha az etkili olduğu buna karşılık toparlanmanın belirgin ölçüde daha yavaş geliştiği, son iki dönemdir de yeniden düşüşe geçtiği dikkat çekmektedir.