Avrupa enerji krizini aºabilecek mi (Garanti BBVA Yatırım)

Enerji savaşlarında kriz derinleşiyor
Rusya Kuzey Akım 1 boru hattından yapılan gaz akışının hafta başında
bakım ve onarım çalışmalarını gerekçe göstererek ikinci kez belirsiz bir
süre boyunca kesik kalacağını duyurdu. Kuzey Akım 1 boru hattı
Temmuz'da yine bakım için 10 günlüğüne kapatılmış ve son dönemde ise
gönderilen gaz miktarı kapasitenin %20'sine indirilmişti.
Rusya'nın gaz ihracatını azaltması küresel piyasada doğalgaz fiyatlarının
artmasına neden oldu. Ülkeler bir yandan tasarruf önlemlerini devreye
soktu, diğer yandan tedarik seçenekleri için yeni iş birliklerine gitti. Ortak
eylem planı için de gaz fiyatlarına sınır getirme gündemdeyken AB enerji
bakanları Cuma günü yapılan olağanüstü toplantılarında bu konuda fikir
birliğine varamadı. Doğal gaz, elektrik üretimi, evsel tüketim, ticari
tüketim, endüstriyel tüketim ve ulaştırma amaçlarıyla özellikle sanayide
yoğun olarak kullanılmaktadır.
4 Şubat'ta başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı öncesinde Avrupa, tükettiği doğal
gazın yaklaşık %40'ını (155mlr m3) Rusya'dan ithal ediyordu. Rusya’dan doğal
gaz alan Avrupa ülkelerinin başında Almanya, İtalya, ve Hollanda bulunmaktadır.
Türkiye 27mlr m3 ile Rusya’nın bu bölgedeki üçüncü büyük alıcısı
konumundadır.

Almanya 2021 yılında toplam doğalgaz ihtiyacının %30’unu Rusya’dan ithal
etmiştir. Şubat ayının sonunda başlayan Rusya-Ukrayna krizinin ardından
Rusya’ya karşı hayata geçirilen yaptırımlarla beraber Rus gazını Avrupa'ya
taşıyan Kuzey Akım'da yaşanan teknik sorunlar baş gösterdi.

2021'in ikinci yarısında oluşan yüksek fiyat ve sıkı tedarik ortamı, Rusya'nın
Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından daha da yoğunlaşarak ülkeleri alternatif
yakıt kullanımına yöneltti. Günümüzün rekor fiyatları ve arz kesintileri, doğal
gazın güvenilir ve uygun fiyatlı bir enerji kaynağı olarak itibarına zarar
vermektedir.
Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa'ya gönderdiği doğal gaz miktarı, Mayıs
ayında yarı yarıya azalarak günlük 41 milyon metreküp seviyesine inerken, aynı
dönemde Yamal-Avrupa boru hattı üzerinden sevkiyatlar da yaptırımlar
nedeniyle durduruldu.
Avrupa’nın Rus gazına olan bağımlılığı oldukça yüksek, bu açıdan soğuk geçecek
bir 2023 kışı hem ekonomik hem de sosyal konularda endişe verici boyutlarda.
Bu durum Avrupa ekonomilerinde yavaşlamaya neden olabilir ve resesyona
doğru gidişi hızlandırabilir.

Rusya ayrıca, "rubleyle ödeme" sistemine uymadıkları gerekçesiyle Letonya,
Polonya, Bulgaristan, Danimarka, Finlandiya ve Hollanda'ya doğal gaz
sevkiyatlarını da tümüyle durdurma kararı aldı. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)
verilerine göre, AB'nin Rusya'dan aldığı gaz miktarı % 70 azaldı.

Avrupa Birliği alternatif yakıt tedarik arayışı içerisinde. ABD ve Katar’dan LNG satın alması en çok gündeme gelen çözüm önerileri arasında. Ancak bu iki alternatif de uygulamada tedarik sıkıntısını gidermek için yeterli olmayabilir. Özellikle LNG taşıyacak tanker bulunabilirliği, Avrupa’da yeterli sayıda LNG terminalinin olmaması, artan maliyetler akla ilk gelen sorunlar arasında bulunuyor.
Rusya gaz akışını nasıl kesti?
. Gazprom Mayıs ayında Belarus'tan Polonya'ya giden ve oradan da Almanya ve diğer Avrupa ülkelerine teslimatı sağlayan bir boru hattını kapattı.
. Haziran ayında Kuzey Akım 1 üzerinden gaz akışını %75 azalttı.
. Rusya, Temmuz ayında bakım gerekçesiyle hattı 10 günlüğüne kapattı.
. Açtıktan kısa bir süre sonra da arızalı cihazlar gerekçesiyle gaz akışını kapasitenin %20'sine indirdi.
. Bu haftadan itibarense bu hat üzerinden Avrupa'ya gaz akışını tümüyle kesti.
Avrupa’nın doğalgaz yerine LNG alternatifine yönelmesi uzun vadeli bir plandır
Avrupa Birliği'nin Rus gazına olan bağımlılığı son on yılda istikrarlı bir şekilde arttı. Mevcut koşullar hızlı bir şeiklde alternatif arz kaynaklarına yönelmeyi gerektiriyor.
Avrupa'nın Rus boru hattı gaz arzının yerini alması için artan LNG talebi, son derece sıkı bir küresel pazara yol açtı. Avrupa'da rekor düzeyde yüksek gaz fiyatları, kıtayı LNG sağlayıcıları için cazip hale getirdi. Bu da diğer bölgelerden teslimatların çekilmesine ve birçok pazarda arz gerilimlerine yol açtı. Avrupa'nın LNG ihtiyacının 2025 yılına kadar küresel LNG ticaretindeki net büyümenin %60'ından fazlasını oluşturması bekleniyor.

AB, enerji tasarrufu için hazırladığı gaz acil durum planını da hayata geçirdi. Planla, AB ülkelerinin Mart 2023'ün sonuna kadar gaz tüketimini, son 5 yıldaki ortalama tüketime kıyasla gönüllü olarak %15 azaltmaları öngörülüyor. Bu kapsamda yıllık 45 milyar metreküp doğal gaz tasarrufu hedefleniyor.
Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu Genel Müdürü Konstantin Simonov, doğal gazla ilgili sorunların Avrupa'nın attığı adımlar nedeniyle yaşandığını söyledi

Türkiye Gazı nerelerden alıyor?
Türkiye, doğalgaz ihtiyacının tamamına yakınını ithalatla ve uzun vadeli
kontratlarla sağlıyor. İthal edilen doğalgaz, öncelikle iletim hatlarıyla öncelikli
olarak ısıtma amaçlı iletiliyor. Bir diğer kullanım alanı da, doğalgaz çevrim
santralleri. Bu santrallerde elektriğe çevrilen doğalgaz, Türkiye'nin elektrik
ihtiyacının üçte birini karşılamak için kullanılıyor. Rusya 2021 yılında Türkiye’nin
toplam doğalgaz ithalatının %45’ini oluşturdu.

Mevcut durumda Türk-Akım tam kapasite çalışıyor. Rusya, Türkiye, Sırbistan ve
Macaristan'a karşı tüm yükümlülükleri yerine getireceğini daha önce taahhüt
etmişti. Bu açıdan önemli bir doğalgaz tüketicisi olan Türkiye’nin arz sorunu
olmaması kritik. Bu açıdan Avrupa’nın güvenli limanı konumuna da geçiyor. Rus
doğalgazındaki tedarik istikrarı mevcut kontratlara ve bağımlılığımıza
bakıldığında kritik.

Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacı yıllar içinde istikrarlı bir şekilde arttı. 2021 yılında
Türkiye'nin ise doğalgaz ihtiyacı 60 milyar m3 oldu. Uzmanlar, 2022'de bu
ihtiyacın 63 milyar metreküpü aşabileceğini belirtiyor. Türkiye’nin artan
doğalgaz ihtiyacı ve anlaşmaların yenilenmesi Türkiye için kritik.

Avrupa’da yaşanacak üretim kısıtları ve enerji krizinin Türkiye yansıması
Cam: Şişe Cam 6A22’de 40,232mn TL gelir elde etmiştir. 1Y22 itibariyle Şişe Cam’ın gelirleri içinde Avrupa’daki üretim tesislerinden satışların Payı %21’dir. Kurulu Kapasitesinin dağılımına bakıldığında, 3.5mn ton olan toplam mimari cam üretim kapasitesinin %13’ünü Bulgaristan, %12’sini ise İtalya oluşturmaktadır. 565bin ton olan toplam Cam Ev Eşyası üretim kapasitesinin %27’sini Bulgaristan oluşturmaktadır. 5 mn ton olan aktif soda külü üretim kapasitesinin %5’ini Bosna ve %8’ini ise Bulgaristan oluşturmaktadır. Şişe Cam’ın Avrupa’da bulunan üretim tesislerine bakıldığında ise: Bulgaristan’da 1 düz cam, 1 Otocam üretim hattı, 1 cam ev eşyası ve 1 soda kimyasal üretim hattı, İtalya’da 2 düz cam hattı, 1 Krom kimyasalları üretim hattı ve 1 refrakter malzeme üretim hattı, Almanya’da 2 enkapsülasyon üretim hattı, Romanya’da 1 Otocam üretim hattı, Slovakya ve Macaristan’da 1’er enkapsülasyon üretim hattı ve Bosna’da 1 soda kimyasal üretim hattı bulunmaktadır. Enkapsülasyon ve Refrakter üretim süreçleri için doğal gaza ihtiyaç yoktur . Bununla birlikte, Avrupa’da yerleşik soda üretim süreçlerinde enerji kaynağı olarak doğalgaz kullanılmamaktadır. Avrupa’da diğer tesislerin de üretim için doğalgaz yerine alternatif yakıtla üretim yapabilme kapasitesine sahiptir. Dolayısıyla, Avrupa’ya gaz tedarikinin azalmasının, Sise Cam’ın üretiminde aksatmaya neden olmayacağını düşünüyoruz.
Demir Çelik: Halihazırda Avrupa’ya ihracat satışları açısından baktığımızda ülke kotaları bulunuyor. Ancak şu anda ülke kotalarından ayrı olarak talep oldukça düşük seviyede. Dolayısıyla mevcut kotaların bile dolmaması söz konusu. Kardemir’in zaten Avrupa’ya bir ihracatı bulunmuyor. Erdemir açısından da Avrupa, ihracat satışlarının önemli bir kısmını oluştursa da ihracat satışlarının toplamdan aldığı pay %15 seviyesinde. Bu sebeple burada önemli bir artış beklemiyoruz. (Nötr)
Otomotiv: Türkiye’de üretim yapan ve araştırma kapsamımızda bulunan Ford Otosan, Tofaş ve Türk Traktör üretimlerinin çok önemli bir miktarını Avrupa’ya satıyor. Burada talep azalmasından kaynaklı bir üretim kaydırması ya da çok önemli bir ihracat artışı olmasını beklemiyoruz. Ford Otosan zaten yüksek KKO ilke ihracat odaklı çalışmaktadır. Tofaş açısından baktığımızda da Doblo’nun ardından açıklanması beklenen yeni model/modeller için kararlar daha hızlı verilebilir. Biz yeni projelerin yıl sonuna kadar açıklanabileceğini tahmin ediyoruz. (Hafif Olumlu)
Petrokimya: Türkiye’nin tek petrokimya üretim şirketi olan Petkim’in ihracat satış gelirlerinin toplamdan aldığı pay 2021 sonu itibariyle %48 seviyesindedir. Burada da önemli bir artış beklemiyoruz. (Nötr).

 Garanti BBVA Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş
 https://www.garantibbvayatirim.com.tr/
 

                                  ***
                               Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş. iş burada yer alan bilgilerin, doğruluğundan, yeterliliğinden veya tamlığından ve bu bilgiler ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça içeriği kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisap edilemez, alıntı yapılamaz, kullanılamaz. İleti, gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal düzenlemelerden kaynaklı tüm talep ve dava haklarımız saklıdır.