2024 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma seyrinin sona ereceği yönündedir

Bankalar, 3. çeyrekte kredi standartlarının öngörüyor

 Merkez Bankası'nın Nisan-Haziran 2024 dönemi "Banka Kredileri Eğilim Anketi" yayınlandı.

 Anket sonuçlarının değerlendirmesi aşağıda yer alıyor:

2024 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları
sıkılaştırmaya devam ettiği görülmüştür. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm kredi türlerine uygulanan standartlarda sıkılaşma
gözlenmiştir. Tüm faktörler standartları sıkılaştırıcı yönde etkilerken, sermaye yeterliliği ile ilgili kısıtlar ve talep edilen
teminatlara ilişkin riskler standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen en önemli faktörler olmuştur. 2024 yılının üçüncü çeyreği için
bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın devam edeceği
yönündedir (Grafik 1).
2024 yılının ikinci çeyreğinde tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda sıkılaşmanın zayıflayarak devam ettiği
görülmüştür. Konut ve diğer bireysel kredi türlerinde fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları, taşıt kredilerinde ise banka dışı mali
kesimin rekabeti standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen en önemli faktörler olurken, diğer bankaların rekabeti ve genel
ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler ise tüm bireysel kredi türlerinde standartları gevşetici yönde etkileyen faktörler
olmuştur. 2024 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma
seyrinin sona ereceği yönündedir

İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış yönlü
seyir, 2024 yılının ikinci çeyreğinde yerini azalışa bırakmıştır. Alt kırılımlar incelendiğinde, yabancı para cinsinden açılan
krediler dışındaki tüm kredilere olan talepte azalış gözlenmiştir. Bir önceki çeyrekte yabancı para cinsinden açılan kredilere
olan talepteki artışın bu çeyrekte de devam ettiği görülmüştür. Alternatif finansman olarak hisse senedi ihracı talebi azaltan
en önemli faktör olurken, satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli
faktör olmuştur. 2024 yılının üçüncü çeyreğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki azalışın yerini tekrar
zayıf bir artışa bırakması beklenmektedir (Grafik 5).
2024 yılının ikinci çeyreğinde, konut ve diğer bireysel kredi talebindeki azalış zayıflayarak devam etmiş, taşıt kredi talebindeki
azalış ise yerini güçlü bir artışa bırakmıştır. Konut kredilerinde tüm faktörler talebi azaltıcı yönde etkilemiştir. Taşıt
kredilerinde taşıt piyasasına ilişkin beklentiler ile diğer finansman kaynakları dışındaki, diğer bireysel kredilerde ise dayanıklı
tüketim mallarına yapılan harcama ile menkul kıymet alımları dışındaki tüm faktörler talebi azaltıcı yönde etkilemiştir. 2024
yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, konut ve diğer bireysel kredi talebindeki azalışın yerini artışa bırakacağı, taşıt
kredi talebindeki artışın ise tekrar azalışa döneceği yönündedir

İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler
üzerindeki kâr marjlarındaki artış seyrinin güçlenerek devam ettiği gözlenmiştir. Faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar ile
kredi ya da kredi limitinin büyüklüğüne ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştığı, teminat ihtiyacı ve vadeye ilişkin koşul ve kuralların
ise gevşediği görülmüştür.
Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, ortalama krediler üzerindeki kâr marjındaki artışın tüm bireysel
kredi türlerinde önemli ölçüde zayıfladığı, daha riskli krediler üzerindeki kâr marjındaki artışın ise konut ve diğer bireysel kredi
türlerinde zayıflarken taşıt kredilerinde yerini azalışa bıraktığı görülmüştür. Konut kredilerinde diğer durum ve şartlara ilişkin
koşul ve kurallardaki sıkılaşmanın sona erdiği, taşıt kredilerinde vadeye ilişkin, diğer bireysel kredi türlerinde ise teminat
ihtiyacı ve vadeye ilişkin koşul ve kurallardaki sıkılaşmanın devam ettiği gözlenmiştir.
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2024 yılının ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki
sıkılaşma yönlü seyrin zayıflayarak, yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşeme yönlü seyrin ise güçlenerek devam ettiği
görülmüştür. Yurt dışı fonlama maliyeti ile diğer koşul ve kuralların, yurt dışı fonlama koşullarına olan gevşetici etkisi devam
etmiştir. 2024 yılının üçüncü çeyreği için, yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşmanın yerini gevşemeye bırakacağı, yurt dışı
fonlama koşullarındaki gevşemenin ise devam edeceği beklenmektedir