2023 1. çeyrek GSYİH (İş Yatırım)

2023 yılı ilk çeyreği gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) verisi deprem şokuna rağmen iktisadi faaliyetin görece dirençli olduğunu teyit ediyor. Ancak mevsimsellikten arındırılmış veride çeyrekten çeyreğe %0,3 (Ç4: %0,9, Ç3: %-0,1) büyüme tahmin ettiğimizden daha zayıf. Yıllık büyüme ise %4,0 (2022 Ç4: %3,5, 2022 Ç3: %3,8) seviyesinde.

Yıllık %4,0 büyüme oranı piyasa (%3,8) ile İş Yatırım (%4,5) beklentilerinin arasında. Tahminimize göre aşağı yönlü sapma hanehalkı ve kamu tüketiminin öngörümüzden daha düşük gelmesinden kaynaklanıyor.


Kaynak: TÜİK, İş Yatırım
İlk çeyrek milli gelir verisini harcama yönlü incelediğimizde hanehalkı tüketiminin hız kestiğini görüyoruz. Önceki çeyreğe göre %0,7 büyüyen (2022 Ç4: %4,9, 2022 Ç3: %4,4) hanehalkı tüketimi manşet çeyreklik büyümeye +0,5 yüzde puan katkı veriyor. Aynı veriye yıllık değişim üzerinden baktığımızda %15,7 büyüme (2022 Ç4: %16,1, 2022 Ç3: %19,8) ve manşet yıllık büyümeye 10,8 yüzde puan katkı görülüyor.

Milli gelirin hanehalkı tüketimi kaleminde görülen %0,7 çeyreklik büyüme, aynı dönemde %6,5 büyüme kaydeden reel perakende satışları ile net bir şekilde ayrışıyor. Genelde yakın seyreden bu iki serideki ayrışmanın veri toplamada deprem kaynaklı problemlerden kaynaklanıyor olabileceğini düşünüyoruz. Depremin tüketim üzerindeki olumsuz etkilerinin hafiflemesiyle 2023 ikinci çeyreğinde özel tüketimin güçlenmesini bekliyoruz.

Tüketim zayıflarken yatırımlar tarafında güçlü büyüme devam ediyor. 2023 ilk çeyreğinde %3,2 büyüyen (2022 Ç4: %3,7, 2022 Ç3: %-1,5) yatırım harcamaları çeyreklik büyümeye +0,8 puan katkı yapıyor. Yıllık baktığımızda ise yatırımlarda büyüme %4,9 (2022 Ç4: %2,6, 2022 Ç3: %-0,8), büyümeye katkı +1,2 yüzde puan. Yatırım artışının inşaattan çok makine ve teçhizat kaynaklı olmasını önemsiyoruz. Deprem bölgesinde yapılan onarım faaliyetlerinin de yatırım kalemini desteklediğini düşünüyoruz.

Kamu tüketimi ise önceki çeyreğe göre %3,1 (2022 Ç4: %+0,0, 2022 Ç3: %+8,9) daralarak çeyreklik büyümeyi 0,4 yüzde puan aşağı çekiyor. Yıllık %5,5 büyüme (2022 Ç4: %9,0, 2022 Ç3: %5,3) ve +0,7 puan katkı görmemiz düşük baz dönemi etkisinden kaynaklanıyor. Yeni yıl ücret zamları, acil kurtarma faaliyetleri, altyapı onarımları ve depremzedelere yapılan yardımlara rağmen kamu tüketiminin daralmasını anlayamadık. Önümüzdeki çeyreklerde güçlü büyüme bekliyoruz.

Bilinen kötü haber ihracatın çeyreklik %-1,2 büyüme (2022 Ç4: %-1,3, 2022 Ç3: %-1,4) ile daralmaya devam etmesi. Buna karşın ithalat sınırlı hız keserek %2,1 (2022 Ç4: %4,1, 2022 Ç3: %6,2) büyümeye devam ediyor. Bunun sonucunda net ihracat çeyreklik büyümeyi 0,7 yüzde puan aşağı çekiyor. Önceki yılın dördüncü (-1,2yp) ve üçüncü (-1,6yp) çeyreklerinde de net ihracat büyümeyi aşağı çekmişti. İhracat daralırken ithalatın yüksek kalmasını istikrarlı kur ve finansal baskılama ortamında hanehalkının gelecekteki tüketimini öne çekmesine, şirketlerin yatırım harcaması ve ara malına yönelmesiyle açıklıyoruz. Yıllık baktığımızda ihracat %0,3 daralırken, ithalat %14,4 büyüyor, net ihracat büyümeden 2,8 yüzde puan eksiltiyor.

Son dokuz çeyrektir üretim ile hesaplanan milli gelir, harcama yöntemi ile hesaplanan alt kalemlerden düşük kalıyor. Zayıflayan dış talep, desteklenen iç talep ortamında üretim ve tüketim arasındaki farkın, yani istatistiki hata kaleminin rekor kırmaya devam etmesi şaşırtıcı değil. Stok değişimlerini de içeren hata kalemi yıllık büyümeyi 6,0 yüzde puan aşağı çekiyor.

Mevsimsellikten arındırılmış çeyrekten çeyreğe büyüme oranlarına üretim cephesinden bakıldığında finans ve sigorta faaliyeti (%15,6), inşaat (%7,3), temel hizmetler (%4,7) ve imalat sanayi (%3,0) sektörlerinin güçlendiği görülüyor. İki çeyrektir daralan ve 2018 kur şokundan bu yana zayıf seyreden inşaat sektöründeki toparlanmayı genişleyici para politikasına ve deprem sonrası hızlanan kamu projelerine bağlıyoruz. Toptan ve perakende ticaret, yeme-içme ve konaklama faaliyetlerini içeren temel hizmetler grubu doğrudan güçlü iç talebi yansıtıyor. İmalat sanayi kaleminin depreme rağmen hızla toparlanması bizi şaşırtıyor, aylık verilerin işaret ettiği %0,4’lük çeyreklik büyümenin çok üzerinde bir artış görüyoruz. Tarım (%-2,6) ve gayrimenkul (%-0,3) sektörleri ise büyümeyi aşağı çeken az sayıda sektör arasında yer alıyor.

Özetlemek gerekirse hanehalkının gelirler ve para politikasıyla desteklenmesi 2022 ikinci çeyreğinden bu yana büyümede yumuşak bir iniş olmasını sağlıyor. Nisan ayına ait PMI, beyaz eşya, otomobil yurtiçi satış, tüketici güveni verileri ikinci çeyrekte de iç talebin güçlü olmaya devam edeceğini gösteriyor.

Deprem sonrası yeniden inşa faaliyetleri dolayısıyla 2023 Ç3 - 2024 Ç3 arasında büyümeye olağandışı bir katkı gelecek. Doğal olarak diğer bölgelerdeki inşaat faaliyetleri sınırlanacak. Yaşanan göç dolayısıyla bölgesel rakamlarda büyük farklılıklar görülecek.

Deprem sonrasında yaptığımız %4,0’lük 2023 büyüme tahminimizde bir değişikliğe gitmiyoruz. Seçimler sonrası oluşacak yeni kabineye, uygulanacak politikalara ve küresel koşullara bağlı olarak büyümede aşağı veya yukarı yönlü revizyona gidebiliriz.

Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist

 Detaylı bilgi almak, İş Yatırım’ın güncel raporlarına ulaşmak için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz.

https://arastirma.isyatirim.com.tr/2023/05/31/2023-c1-gsyih/
 
İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
 www.isyatirim.com.tr

                           ***
                  Yasal Uyarı
 
 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.Yatırım danışmanlığı hizmeti ; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır.Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabılır.Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.