TCMB, Temel mal grubu yıllık enflasyonu TL'deki değer kaybının yansımaları ve salgına bağlı etkilerle yükseldi

Merkez Bankası, Mayıs ayında temel mal grubu yıllık enflasyonunun Türk lirasındaki değer kaybının yansımaları ve salgına bağlı etkilerle yükseldiğini bildirdi.

 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından yayınlanan Mayıs ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

 Bankanın enflasyon değerlendirmesinin tamamı aşağıda bulunuyor.

 Özet
Tüketici fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,36 oranında artmış, yıllık enflasyon
0,45 puan artarak yüzde 11,39 olmuştur. Mayıs ayı PPK karar metninde
dikkat çekildiği üzere gıda enflasyonu bu dönemde işlenmemiş gıda
grubunun etkisiyle yükselmiştir. Enerji enflasyonu uluslararası petrol fiyatları
ve döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak artarken, tüketici enflasyonunu
sınırlamaya devam etmiştir. Temel mal grubu enflasyonu üzerinde Türk
lirasındaki değer kaybının etkileri gözlenmiş, hizmet enflasyonu ise salgın
hastalığa bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı kalemler öncülüğünde
yavaşlama eğilimini sürdürmüştür. Bu görünüm altında, çekirdek
göstergelerin eğilimi bir miktar yükselmiştir.

Değerlendirmeler
Mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde 1,36 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,45 puan yükselişle yüzde
11,39 olmuştur (Grafik 1). Bu dönemde B endeksinin yıllık değişim oranı 0,06 puan azalarak yüzde 11,21; C
endeksinin yıllık değişim oranı ise 0,39 puan artarak yüzde 10,32 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 2).
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda ve
enerji gruplarının katkıları sırasıyla 0,36, 0,33 ve 0,22 artmış, alkol-tütün ve hizmet gruplarının katkıları ise
sırasıyla 0,35 ve 0,12 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar
artış göstermiştir (Grafik 3). Bu dönemde, hizmet grubu eğilimindeki yavaşlama devam ederken, temel
mal grubu eğilimi yükselmiştir
Hizmet fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,73 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,48 puan düşerek yüzde 11,28
olmuştur (Grafik 5). Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma ve haberleşme dışındaki alt gruplarda
gerilemiş; en belirgin yavaşlama faaliyeti önemli oranda kesintiye uğrayan lokanta-otel hizmetlerinde
kaydedilmiştir (Grafik 6). Kira yıllık enflasyonundaki gerileme Nisan ayının ardından bu dönem de
sürmüştür. Diğer taraftan, ulaştırma hizmetleri enflasyonunda kaydedilen yükselişte yolcu kısıtlamasına
bağlı olarak birim maliyetlerin yükseldiği şehirlerarası otobüs ücretlerindeki artış (yüzde 11,56) etkili
olmuştur. Diğer hizmetler grubunda berber ve kuaför hizmetleri fiyatlarında da benzer nedenlerle aylık
bazda yüksek artışlar (sırasıyla yüzde 9,78 ve 4,70) gözlenmiş, ayrıca bu grupta döviz kuruna duyarlılığı
yüksek olan bakım-onarım hizmetlerinde bu dönemde de yüksek bir aylık artış kaydedilmiştir. Haberleşme
hizmetlerindeki aylık artışta internet ücretinin etkisi gözlenmiştir.
Grafik 5: Temel Mal ve Hizmet (Yıllık % Değişim) Grafik 6: Hizmetler (Yıllık % Değişim)
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mayıs ayında 1,38 puan artışla yüzde 9,26’ya yükselmiştir (Grafik 5). Bu
gelişmede dayanıklı tüketim malları ile giyim ve ayakkabı grubu etkili olmuştur (Grafik 7). Dayanıklı mal
grubu fiyatları (altın hariç), otomobil, beyaz eşya ile diğer elektrikli ve elektriksiz aletlerin fiyatlarındaki
yükselişlerle yüzde 2,27 oranında artmıştır. Bir önceki ay tarihsel ortalamalara kıyasla oldukça düşük
gerçekleşen giyim ve ayakkabı grubunda aylık fiyat artışı bu dönemde yüksek seyretmiştir. Özetle, Mayıs
ayında temel mal grubu yıllık enflasyonu Türk lirasındaki değer kaybının yansımaları ve salgına bağlı
etkilerle yükselmiştir.
Grafik 7: Temel Mallar (Yıllık % Değişim) Grafik 8: Gıda ve Enerji (Yıllık % Değişim)
Son iki ayda belirgin bir oranda gerileyen enerji grubu fiyatları Mayıs ayında yüzde 2,13 oranında artmıştır
(Tablo 1). Türk lirasındaki değer kaybı ve uluslararası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak
sırasıyla yüzde 6,32 ve 3,79 oranında artan akaryakıt ve tüpgaz fiyatları, bu dönemde enerji fiyatlarındaki
artışın sürükleyicileri olmuştur. Bu gelişmeler ile enerji yıllık enflasyonu 1,93 puan artış kaydederek yüzde
5,23’e yükselmekle birlikte, tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etmiştir (Grafik 8).
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Mayıs ayında 1,59 puan artarak yüzde 12,87 olmuştur (Grafik 8
ve Tablo 2). Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 10,14’e yükselmiş, işlenmiş gıdada ise büyük ölçüde
baz etkisiyle yüzde 15,50’ye gerilemiştir (Grafik 9). Mevsimsellikten arındırılmış veriler, işlenmemiş gıda
fiyatlarında hem taze meyve ve sebze hem de diğer işlenmemiş gıda gruplarında artışa işaret etmiştir.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda yumurta ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. Bu dönemde,
işlenmiş gıda fiyatlarının aylık artış hızı (yüzde 0,76) önceki aylara kıyasla yavaşlamıştır. Bu grupta en
belirgin artış, Mart ayı sonunda kolalı içeceklere uygulanan ÖTV artışının da etkisiyle alkolsüz içecek
fiyatlarında görülmüştür. Bu gelişmelerle birlikte taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon
bir miktar gerilemiştir .
Mayıs ayında tütün ürünleri fiyatları asgari maktu özel tüketim vergisinin yükseltilmesi nedeniyle yüzde
0,70 ile sınırlı bir oranda artsa da, alkol-tütün grubunda yıllık enflasyon baz etkisiyle düşüşünü
sürdürmüştür.
Yurt içi üretici fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,54 oranında artmış, yıllık enflasyon bir önceki yılın aynı
dönemindeki yüksek bazın etkisiyle 1,18 puan azalışla yüzde 5,53’e gerilemiştir (Grafik 11 ve Tablo 3). Bu
dönemde, döviz kuru gelişmelerine de bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının
mevsimsellikten arındırılmış eğilimi yükselmeye devam etmiştir
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon dayanıklı tüketim malları hariç diğer gruplarda
gerilemiştir (Tablo 3, Grafik 13 ve Grafik 14). Öte yandan, aylık bazda dayanıklı tüketim mallarında belirgin
olmak üzere tüm gruplarda fiyatlar yükselmiştir. Ara malı fiyatlarındaki artışta kâğıt ürünleri, tekstil ile ilgili
alt kalemler, plastik ürünler ve demir-çelik; sermaye mallarında ise motorlu kara taşıtları ile parça ve
aksesuarları ve makineler öne çıkmıştır. Bu dönemde, dayanıklı tüketim malları grubunda mobilya hariç alt
kalemlerde yüksek fiyat artışları izlenirken, dayanıksız tüketim malı fiyatları et ürünleri, işlenmiş taze
meyve ve sebzeler ile katı-sıvı yağlar gibi gıda kalemleri ile basım hizmetleri öncülüğünde yükselmiştir.
Enerji fiyatlarındaki artışta ise rafine edilmiş petrol ürünleri ve elektrik enerjisi üretimi kalemleri etkili
olmuştur. Özetle, üretici fiyatlarının yıllık enflasyonu bu dönemde baz etkisiyle gerilerken, ana eğilimi
yukarı yönlü seyrini sürdürmüştür.